تحولات پول از گذشته تا امروز

ایسنا/خراسان رضوی یک پژوهشگر و باستان‌شناس گفت: پول که به مرور در سکه تجلی می‌یافت کم کم به نماد ثروت و دارایی و ابزار و وسیله اصلی داد و ستد تبدیل شد و فرم تقریبا یکسانی به خود گرفت و آن صفحه گرد و مسطح فلزی بود که به دو طریق «قالب‌ریزی» یا «کوبه‌ای» ساخته می‌شد و به هر حال در برگیرنده شکل و کتیبه مورد نظر حاکمیت بود.
رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: بعد از ظهور اسلام سکه‌های ساسانی عیناً تا مدتی بعد در ایران ضرب می‌شدند و بعدها در همان سال‌های اولیه بر حاشیه همان سکه‌های ساسانی عبارت‌هایی مانند: «بسم الله»، «الله»، «محمد رسول الله» و «لااله الالله» حک می‌کردند.
به این کار «سورشاژ» و به سکه‌های سورشاژ شده «عرب ساسانی» می‌گویند.
وی ادامه داد: بعد از سکه‌های عرب ساسانی « عبد الملک بن مروان» به ضرب سکه‌هایی با محتوا و کتیبه‌های عربی مرتبط با خدا و پیامبر و حاکمان ممالک اسلامی اقدام کرد.
سکه‌های اسلامی در شهرهای بزرگ آن دوران مانند: ری، نیشابور، دارابجرد، سجستان، اهواز، شوش، مرو، همدان و هرات ضرب می‌شد.
معمولا بر یک طرف سکه آیه شریفه حمد و بر طرف دیگر عبارت «لااله الاالله وحده لاشریک له» و تاریخ و محل ضرب سکه نوشته می‌شد.
این پژوهشگر و باستان‌شناس گفت: در دوره عباسیان، سکه‌ها کوچکتر و وزنشان کمتر شد.
آن سکه‌ها از جنس طلا معروف به «دینار» و نقره معروف به «درهم» و مس معروف به «فلوس» بودند.
در سال۲۰۲ه.ق هم سکه‌های طلا و نقره به نام «حضرت رضا»(ع) در مرو ضرب می‌شد.
در دوره‌های بعد، سکه‌ها تقریبا شکل و فرم یکنواختی داشتند و فقط نام خلفا و پادشاهان عوض می‌شد.
او اظهار کرد: از تغییرات مهمی که در مورد سکه‌ها رخ داد، این بود که در اواخر دوران سلجوقیان برای نخستین بار نقش «شیر و خورشید» بر روی بعضی از سکه‌های نقره ضرب شد و تغییر دیگری که در سکه رخ داد مربوط به دوره صفویان بود به این معنی که در آن دوران نوعی سکه به نام «لاری» ساخته شد.
لباف خانیکی ادامه داد: سکه‌های لاری مطابق معمول گرد و نازک نبود، بلکه به شکل مفتول‌های نقره به قطر 1.2 تا ۳ میلیمتر و طول حدود ۷ تا۱۰ سانتیمتر بود که آن را از وسط تا کرده و دو سر آن را روی هم قرار می‌دادند و سپس قسمتی از آن را با ضربه مسطح، دو سطح صاف شده را با سمبه ضرب و بر یک طرف عبارت عربی و بر طرف دیگر نام و القاب پادشاه را ضرب می‌کردند.
از دوران قاجار سکه در کارخانه با فرم یکنواخت و در اندازه مشخص و استاندارد و عناوین مختلف ضرب شد.
وی افزود: پول کاغذی نوع دیگری از اسناد بهادار بود که به جای سکه در داد و ستد و تجارت با کالا مبادله می‌شد.
نخستین نوع پول کاغذی «چاو» نام داشت که توسط مغول‌ها ابداع گردیده و در قلمرو مفتوحه شأن از جمله ایران در قرن هفتم و هشتم ه.ق رواج داشت.
« اسکناس» نوع دیگری از پول‌های رایج کاغذی است که برای نخستین‌بار در سال ۱۷۸۹م و در فرانسه چاپ و به نام «آسینیا» معروف شد.
این کلمه در زبان روسی به «اسکناس» تغییر شکل یافت و در زمان فتحعلی شاه قاجار به ایران آمد.
این پژوهشگر و باستان‌شناس گفت: در سال ۱۸۹۰م/۱۳۰۸ه.ق اولین اسکناس در ایران با علامت شیر و خورشید و عکس ناصرالدین شاه چاپ شد و بعدها در کنار سکه در فرم‌ها و اشکال و رنگ‌های گوناگون انتشار یافت که اکنون کمابیش به همان فرم نیز منتشر می‌شود.
لباف خانیکی اظهار کرد: البته به موازات اسکناس انواع اوراق بهادار دیگر هم منتشر و جایگزین اسکناس شدند و با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی امروزه سکه و اسکناس به طور فیزیکی و محسوس در میان مردم خیلی در گردش نیست، بلکه بیشتر پول به گونه مجازی جابه‌جا می‌شود و یا رد و بدل کردن طلا به صورت شمش و سکه و ارزهای خارجی و کالا معاملات را امکان‌پذیر می‌کنند.
در عین حال مفهوم پول همان «واسطه داد و ستد» است.
انتهای پیام