قوانین مقابله با آلودگی هوا ضمانت اجرایی ندارد/ شکایت کارخانه مازوت سوز از عضو شورای شهر

عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه باید مجازات‌هایی برای اجرا نکردن قوانین مربوط به مقابله با آلودگی هوا در نظر گرفته شود، گفت: برخی نه تنها قوانین را اجرا نمی‌کنند بلکه اگر به آنها تذکر دهیم با احضار به دادگاه مواجه می‌شویم.
خبرگزاری فارس ـ گروه شهری:حدود یک هفته است که هوای تهران وارد شرایط قرمز شده و علاوه برکرونا ذرات معلق هم ریه تهرانی‌ها را نشانه گرفته است.
علل مختلفی برای تشدید آلودگی هوای تهران مطرح شده که به طور کلی آلاینده‌های ثابت و متحرک عمده دلایل بروز این مشکل‌اند.
خودروهای آلاینده از یک سو و مازوت مصرفی کارخانه‌ها و صنایع از سوی دیگر نفس تهرانی.ها را به شماره انداخته است البته در حال حاضر نه تنها تهران بلکه بسیاری از کلانشهرهای دیگر کشور مانند اصفهان، تبریز و اراک هم گرفتار ذرات معلق شده‌اند.
تهران از ابتدای سال فقط ۱۵ روز هوای پاک، ۱۸۱ روز هوای قابل قبول، ۸۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و ۷ روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است که نسبت به سال گذشته وضعیت هوا بدتر شده و به روزهای آلوده افزوده و از روزهای پاک کاسته شده است.
کارشناسان و مسوولان نظرات مختلفی برای مقابله با این معضل ارائه داده‌اند ولی علیرغم اینکه یکی از دغدغه‌های اصلی شهروندان در تهران مقابله با آلودگی هوا است ولی اقدام موثری جهت کاهش یا رفع این دغدغه مردم صورت نگرفته، مدیران شهری معتقدند دستشان برای مقابله با این مساله کوتاه است و چاره کار همکاری دستگاه‌های مختلف و اجرای قانون است.
قانونی‌های زیادی جهت مقابله با آلودگی هوا در مجلس تصویب شده ولی تا کنون هیچ یک آنطور که باید و شاید اجرا نشده است.
برخی از اعضای شورای شهر هم معتقدند اگر قانون اجرا می‌شد شرایط به وضعیت کنونی نمی‌رسید و همین حالا هم اگر به قانون بی‌توجه باشیم وضعیت بدتر خواهد شد.
درباره موضوع آلودگی هوا در تهران با محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران به بحث و گفت‌وگو نشستیم که جزئیات آن به شرح ذیل است.
آلودگی هوا در تهران در روزهای اخیر تشدید شده و به گفته کارشناسان 40 درصد بدتر شده، چه راهکارهایی برای مقابله با این معضل که از دغدغه‌های اصلی شهروندان هم هست دارید؟
درباره آلودگی هوا قوانین و مصوبات زیادی وجود دارد ولی متأسفانه اکثر این قوانین اجرا نشده است.
کمیسیون اصل نود مجلس در دوره قبل گزارشی ارائه داد که مشخص شد چه دستگاه‌هایی وظایف قانونی خود را جهت مقابله با آلودگی هوا انجام نداده‌اند.
موتورسیکلت‌های بنزینی از رده خارج نشد
از جمله قوانین اجرا نشده، قانون پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده که براساس ماده 8 آن، دولت وظیفه داشته تسهیلات و پیش‌بینی‌های لازم را در بودجه سالانه جهت از رده خارج کردن سالانه 10 درصد از موتورسیکلت‌های بنزینی و جایگزینی با موتورسیکلت‌های برقی انجام دهد.
۲ هزار دستگاه واگن به شهرها اختصاص نیافت
همچنین براساس ماده 52 این قانون، حمایت دولت از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در احداث و بهره‌برداری از حمل و نقل ریلی درون شهری و ماده 58 از همین قانون مبنی بر وظیفه دولت جهت تضمین تسهیلات و تأمین ناوگان و تجهیزات قطار شهری شهرها و حومه به میزان 2 هزار دستگاه واگن برای کل کشور از دیگر موضوعات اجرا نشده جهت مقابله با آلودگی هوا است.
جزئیات قانون هوای پاک که اجرا نشد
همچنین قانون هوای پاک مصوب 25 تیر سال 96 در مجلس شورای اسلامی اجرایی نشده، به طور مثال ماده 4 آن مربوط به عدم شماره‌گذاری وسایل نقلیه آلاینده و ماده 6 مربوط به سازوکار معاینه فنی موتورسیکلت‌ها است.
همچنین ماده 8 از این قانون به ممنوعیت تردد حمل بار و مسافر و نقل و انتقالات برای خودروهای فرسوده اشاره دارد که اجرا نشده همچنین وظیفه دولت برای سازوکار تسهیلات لازم جهت جایگزینی خودروهای فرسوده حمل و نقل عمومی با خودروهای نو از محل صرفه‌جویی حاصل از بهبود و مدیریت سوخت در این قانون بوده که اجرا نشده است.
اعطای تسهیلات ارزان قیمت جهت جایگزینی خودروهای فرسوده در محاق
همچنین براساس ماده 8 همین قانون، وظیفه دولت برای اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت جهت جایگزین کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده موجود با کارمزد 4 درصد و بازپرداخت ده ساله در نظر گرفته شده که اجرایی نشده است.
وظیفه‌هایی که مسوولان وزارت ‌کشور، صمت و نفت انجام ندادند
براساس ماده 9 قانون هوای پاک نیز وظیفه وزارت کشور برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهری با اولویت شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت طی مدت پنج سال از طریق کمک بلاعوض، یارانه و تسهیلات است و براساس ماده 10 همین قانون، وظیفه وزارت کشور برای افزایش سالانه 5 درصد ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری برای کلان‌شهرها بوده است.
ماده 12 قانون هوای پاک نیز می‌گوید وظیفه وزارت صمت و سازمان محیط زیست برای تغییر تولید یا تغییر فرایند تولید همچنین تعطیلی کار و فعالیت صنایع، معادن و واحدهای آلاینده به خصوص در حریم کلان‌شهرها است.
براساس قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت که 18 آذر 96 نیز در مجلس تصویب شده، وظیفه دولت برای تنظیم سیاست‌های بخش حمل و نقل همگانی شهری جهت دستیابی به سهم 75 درصدی حمل و نقل عمومی از کل سفرهای شهری و تأمین اعتبارات لازم برای توسعه بهبود و ساماندهی ناوگان حمل و نقل همگانی از محل صرفه‌جویی باید انجام می‌گرفته که متأسفانه اجرایی نشده است.
گفته می‌شود که مصوبات شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور و شورای هماهنگی تهران نیز در جهت مقابله با آلودگی هوا اجرا نشده، نظر شما در این زمینه چیست؟
بله، براساس اساسنامه صندوق توسعه حمل و نقل کشور که 6 مرداد سال 98 تصویب شده، ارائه خدمات از طریق بانک‌های عامل به شرکت‌های واسپاری (لیزینگ) جهت فروش اقساطی ناوگان حمل و نقل عمومی به منظور نوسازی ناوگان اجرایی نشده است، همچنین اصلاح آئین‌نامه اجرایی تبصره 3 ماده 3 قانون هوای پاک و آئین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها که به ترتیب 23 تیر 98 و 30 مهر سال 97 در شورای عالی هماهنگ ترافیک شهرهای کشور و شورای هماهنگی تهران تصویب شده،جهت مقابله با آلودگی هوا اجرایی نشده است و براساس ماده 11 اصلاح آئین‌نامه اجرایی تبصره 3 ماده 3 قانون هوای پاک، شماره‌گذاری موتورسیکلت بنزینی منوط به اقساط یک دستگاه موتورسیکلت است.
همچنین بر اساس آئین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها، وظیفه پلیس راهنمایی و رانندگی نسبت به اعمال محدودیت‌های قانونی ترددهای موتورسیکلت‌های بنزینی فرسوده و برقی بودن موتورسیکلت‌های ملکی شهری، دستگاه‌های دولتی و کل ناوگان موتورسیکلت شرکت‌های حمل و نقل و پیک موتوری است.
همچنین براساس جلسه 128 شورای عالی هماهنگی، وظیفه پلیس راهور کنترل معاینه فنی همه خودروها در سطح شهر تهران از ابتدای آبان 95 و اعمال قانون است.
همچنین در جلسه 120 شورای عالی هماهنگی، شروع اجرای تدریجی طرح LEZ و الزام به جلوگیری از تردد همه وسایل نقلیه گروه قرمز از جمله موتورسیکلت‌های فاقد معاینه فنی و آلاینده مورد توجه است.
بر اساس جلسه 34 شورای ترافیک تهران نیز ممنوعیت ورود موتورسیکلت بنزینی به منطقه 12 و پیشنهاد به دولت برای تسهیلات نوسازی تاکسی و اتوبوس‌های فرسوده در نظر گرفته شده که این مسائل نیز اجرایی نشده است.
مصوبات شورای شهر هم اجرایی نشد
کدام مصوبات شورای شهر تهران در جهت مقابله با آلودگی هوا بوده ولی اجرایی نشده است؟
براساس مصوبه 10 مرداد 91 شورای شهر تهران به مجلس دولت و شورای عالی استان‌ها پیشنهاد داد جهت توسعه، بهبود و ساماندهی وضعیت ناوگان حمل و نقل همگانی و در جهت کاهش آلودگی هوا، تأمین اعتبارات لازم برای توسعه، بهبود و ساماندهی ناوگان حمل و نقل همگانی (ون، مینی‌بوس و اتوبوس) در دو بخش گازوئیلی و سی‌ان‌جی‌سوز همچنین تمهید ابزار مناسب و سازوکار لازم برای تست دوره‌ای مخازن اتوبوس‌های سی‌ان‌جی‌سوز صورت گیرد و این موضوعات نیز تاکنون به طور کامل اجرا نشده است.
همچنین طراحی اتوبوس گازسوز استاندارد با لحاظ وزن مخازن و محاسبات مربوط به بدنه، شاسی و اتاق اتوبوس‌ها از طریق کارخانه‌های سازنده نیز اجرایی نشده است.
جزئیات مصوبات هیأت وزیران برای مقابله با آلودگی هوا
ظاهراً هیأت وزیر مصوبات مختلفی در جهت کاهش آلودگی هوا داشته این مصوبات به چه صورت بوده و آیا اجرایی شده است؟
بله، هیأت وزیران مصوبات مختلفی در جهت مقابله با آلودگی هوا داشته است از جمله اینکه 6 مرداد سال 98 اساسنامه صندوق توسعه حمل و نقل کشور به تصویب هیأت وزیران رسید و بر اساس ماده 2 بند «چ» ارائه خدمات از طریق بانک‌های عامل به شرکت‌های واسپاری جهت فروش ناوگان حمل و نقل عمومی به منظور نوسازی ناوگان باید انجام می‌گرفت ولی متأسفانه اجرا نشده است.
همچنین بر اساس تصویب‌نامه اقدام سازمان برنامه و بودجه کشور نسبت به تأمین 15 درصد سهم کارفرما مربوط به تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) برای طرح‌های ریلی باید اقدام می‌شد ولی مصوبه اختصاص 1.5 میلیارد دلار دولت جهت تأمین تجهیزات خرید واگن که سهم تهران 630 دستگاه واگن و احداث 6 خط مترو بوده بر اساس این تصویب‌نامه صورت نگرفته است.
تصویب‌ نامه‌ای نیز در خصوص تشکیل کارگروهی برای اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها در دو تیر سال 95 توسط هیأت وزیران داشتیم که بر اساس‌ آن اجرای برنامه یکساله جایگزین خودروهای فرسوده حمل و نقل عمومی کلانشهرها با تخصیص مبلغ 22 هزار میلیارد ریال تسهیلات با نرخ 20 درصد باید انجام می‌گرفت ولی این موضوع محقق نشده است.
اساسنامه صندوق ملی محیط زیست نیز از دیگر مصوبات هیأت وزیران در سال 93 است که ماده 5 بند 2 آن مربوط به اعطای تسهیلات مالی به کارخانه‌ها و کارگاه‌ها جهت کاهش آلودگی‌های زیست محیطی بوده که این موضوع نیز محقق نشده است.
در همان سال 93 نیز در هیأت وزیران تصویب‌نامه در خصوص الزام دستگاه‌های اجرایی برای مقابله مؤثر با آلودگی هوا داشتیم که بر این اساس وزارت کشور ملزم به ارائه برنامه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده و وزارت صمت ملزم به برنامه تولید خودروها و موتورسیکلت‌های برقی و هیبریدی و وزارت نفت ملزم به ارائه برنامه زمان‌بندی جهت دستیابی به اهداف حمل و نقل عمومی با توجه به بند «ق» تبصره 2 بودجه سال 92 کشور بوده است.
که متأسفانه این موضوعات در مورد تهران اجرا نشده است.
پیشنهاد شما برای اجرایی شدن قوانین مربوط به هوای پاک چیست؟
قوانین مجلس ضمانت اجرا ندارد
در حال حاضر باید از مجلس سوال شود که چرا قوانینی که تصویب می شود ضمانت اجرا ندارند.
به نظرم مثل مصوبه اخیر مجلس باید مجازات‌هایی را جهت اجرا نکردن قوانین در نظر گرفته شود.
شورای شهر چه اقدامی جهت جلوگیری از سوخت مازوت در کارخانه‌های اطراف تهران داشته است؟
برخی دستگاه‌ها کم کاری می‌کنند
آلودگی هوا ارتباط مستقیم با جان و سلامت مردم دارد و تکالیف دستگاه‌ها نیز در قوانین هوای پاک مشخص است ولی متأسفانه برخی در این زمینه نه تنها کم‌کاری می‌کنند بلکه کسانی هم که در مقابل تخلفات تذکر می دهند با شکایت مواجه و گاهی به دادگاه احضار می‌شوند.
ماجرای احضار عضو شورا به دلیل اعتراض به سوخت مازوت یک کارخانه
مثلاً مدتی پیش آقای حسن خلیل‌آبادی عضو شورای شهر تهران را به دلیل اینکه به استفاده یکی از کارخانجات اطراف تهران از سوخت مازوت اعتراض کرده بود با شکایت آن کارخانه به دادگاه احضار کردند.
شهرداری به وظایف قانونی خود عمل کرد
به نظر شما شهرداری چه اقدام موثری جهت مقابله با آلودگی هوا می‌تواند انجام دهد؟
شهرداری تهران به وظایف قانونی خود جهت مقابله با آلودگی هوا به خوبی عمل کرده است؛ حفظ و گسترش فضای سبز، توسعه مراکز معاینه فنی و ارتقاء آنها، خرید اتوبوس و مینی بوس جدید برای حمل و نقل عمومی تهران با وجود اینکه خرید اتوبوس وظیفه دولت بوده است، توسط شهرداری صورت گرفت.
توسعه مترو و افتتاح حدود ۲۰ ایستگاه جدید تا پایان سال و حتی برنامه ریزی برای خرید اتوبوس‌های گاز سوز و برقی از جمله اقداماتی دیگری است که در حال انجام است.
انتهای پیام/