مشکل اساسی کشور عدم انطباق چهار نقشه اصلی اقتصاد است/ دولت وظیفه اصلی خود را فراموش کرد

کارشناس مسائل اقتصادی با بیان مشکلات ارزی و تجاری که امروز کشور با آن مواجه است، گفت: دولت به جای سیاست گذاری، وارد بخش مدیریت قیمت کالاها شده است که در آن هم موفق نبوده است.
به گزاری خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بررسی مشکلات اقتصادی در کشور، نشان می دهد بسیاری از این مسائل که امروز اقتصاد ایران با آن مواجه است، بیشتر جنبه مدیریتی و برنامه ریزی در حوزه کلان اقتصادی دارد.
اما آنچه در نظام برنامه ریزی و نظام مدیریتی در کشور شنیده می شود، همه مشکلات را بر گردن تحریم هایی می اندازند که به عنوان یک متغیر برون زا بر اقتصاد کشور تاثیر دارد، اما نه به اندازه ای که برخی دولتمردان بیان می کنند.
بررسی تناقض های سیاستی در تصمیمات اتخاذ شده در سال های اخیر نشان از نوعی سیاست گذاری جزیره ای در میان وزارتخانه ها و بخش های مختلف اقتصاد کشور دارد.
این نوع تصمیم سازی در اولین مرحله، شان دولت را از تصمیم ساز به یک مجری کاهش می دهد.
ارائه راهکار برای برون رفت کشور از وضعیت فعلی به یک دغدغه برای همه کارشناسان اقتصادی تبدیل شده است.
تیرداد احمدی کارشناس مسائل اقتصادی در این زمینه می گوید: ارائه راهکار زمانی می تواند مثمر ثمر باشد که دولت از جایگاه و شان خود در حوزه تصمیم سازی و یکپارچه سازی تصمیمات خارج نشود و بر اساس تطابق میان چهار نقشه اصلی در کشور تصمیمات خود را اجرایی کند و از افتادن در تصمیم گیری برای مسائل روزمره خود را نجات دهد.
مشروح گفت و گو با تیرداد احمدی با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس را در ادامه می خوانید:
فارس: به عنوان اولین سوال بفرمایید، ریشه مشکلات اقتصادی کشور در حال حاضر چیست؟
احمدی: برای پاسخ به این سوال باید چند مساله را در کنار یکدیگر مورد توجه قرار دهیم.
در ابتدا باید چند شابلون برای اقتصاد ملی درست کرد و با روی هم قرار دادن این شابلون‌ها یک تصویر کلان از وضعیت اقتصادی کشور، مشکلات و مسائل آن و راه حل های آن پیدا کرد.
زمانی که این شابلون ها را روی هم قرار می گیرند ما می توانیم یک شکل واحد و درست از اقتصاد کشور استخراج کنیم.
مشکل اول در کشور ما همین مساله است.
یعنی یک تصویر کلان از شرایط اقتصادی، مشکلات و راهکارهای آن نداریم.
در این وضعیت در دام روزمرگی افتاده و تمام تصمیمات برای بهبود لحظه ای اقتصاد کشور خواهد بود.
فارس: یعنی در شرایط فعلی نمی توان صحبت از راهکار برای اقتصاد کرد؟
احمدی: زمانی که صحبت از اقتصاد ملی و راهکارهای بهبود آن و یا در شرایط فعلی خروج از رکود و رفتن به سمت رشد بالاتر زده می شود، باید یک شکل واحد که از این شابلون ها به دست آمده است، را با دقت نگاه کنیم و بر اساس آن راهکار ارائه کنیم.
* تصویر کلان درستی از اقتصاد کشور نداریم
فارس: این تابلوی بزرگ از اقتصاد کشور چگونه ترسیم می شود و دارای چه معیارهایی است؟
احمدی: این شابلون که همه اقتصاد ما را در آن می توانیم ملاحظه کنیم از چهار تابلوی مجزا و عین حال در هم تنیده شکل گرفته است.
این تابلوی کلان از اقتصاد کشور، از چهار نقشه تجاری، نقشه ارزی، نقشه پولی و نقشه مالی تشکیل شده است.
برای ارائه سیاست درست، باید این چهار نقشه با دقت و براساس شرایط کشور به درستی بر روی یکدیگر تطابق داشته باشند.
در غیر اینصورت چون تصویر کلان درستی از اقتصاد کشور نداریم، هر نوع سیاست گذاری محکوم به شکست است.
فارس: در صورتی که سیاست گذاری در هر یک از این بخش ها به درستی و با توجه سایر بخش ها انجام نشود، چه مشکلاتی برای کشور به وجود خواهد آورد؟
احمدی: در صورتی که هر بخش از کشور یک مدل سیاست گذاری مختص به خود داشته باشد و بدون توجه به سایر بخش ها اصرار به ادامه سیاست گذاری مطابق با خواسته های خود کند، وضعیت اقتصاد کشور تغییری نمی کند و همچنان در بر همان پاشنه خواهد چرخید.
در صورتی که این تصاویر در این چهار نقشه بر روی هم منطبق شود، یعنی کشور در سیاست گذاری و حرکت کلی اقتصاد به تعادل دست پیدا کرده است.
در این حالت می توان امیدوار بود که هر یک از بخش های سیاست گذاری در حال تولید راهکار متناسب با شرایط کلی اقتصاد هستند و هریک از این بخش ها جزیره ای عمل نمی کنند.
فارس: زمانی که این نقشه ها بر روی هم منطبق نشوند چه مشکلاتی برای اقتصاد کشور به وجود خواهد آمد؟
احمدی: زمانی که این نقشه ها بر روی هم منطبق نشوند، اقتصاد به صورت قفل شده در همه بخش های تجاری، ارزی، پولی و مالی در می آید و هر سیاستی حتی اگر درست باشد، یا نتیجه ای در بر نخواهد داشت و یا نتیجه عکس به دنبال خواهد داشت.
* اجرای سیاست درست در زمان نادرست به دلیل نداشتن نقشه کلی از اقتصاد
فارس: برای این نوع سیاست گذاری شاهد مثالی دارید؟
احمدی: بله.
به عنوان مثال یکی از سیاست های درستی که در زمان نادرست و در زمانی که تطابق چندانی با سایر سیاست ها در کشور نداشت، اعمال سیاست پولی کاهش نرخ سود بانکی در ابتدای سال بوده است.
این موضوع در زمان نامناسب سبب خروج پول از بانک ها و ورود به بازارهای موازی مانند ارز و طلا و در نهایت بورس شد.
نتیجه این سیاست را در ماه های بعد و در این بازارها شاهد بودیم.
فارس: در کجا باید شاهد ایجاد این تطابق در سیاست ها باشیم؟
احمدی: در بودجه ها باید این تطابق رخ دهد که متاسفانه این مساله کلا نادیده گرفته می شود.
فارس: مشکلات ارزی که امروز در اقتصاد کشور سبب ایجاد مشکلات بزرگی شده است، نتیجه همین عدم تطابق سیاست ها با یکدیگر است؟
احمدی: مساله ما این است، در کشور ارز لازم داریم.
این ارز را برای چه کاری میخواهیم.
با این ارز که به سختی به دست آورده ایم، می خواهیم کالا وارد کنیم.
حال بحث به دو بخش تقسیم می شود.
یک، اینکه این کالایی که می خواهیم وارد کنیم را امکان تولید ان را در داخل داریم و یا اینکه این کالا به دلیل شرایط اقتصادی خاص، توان تولید آن وجود ندارد.
مثلا کالایی مانند گوشی موبایل هوشمند در شرایط فعلی امکان تولید آن وجود ندارد.
زمانی که زنجیره تامین ارز را نگاه می کنیم، با کالاهایی مانند کاه، یونجه، خوراک دام و خوراک طیور و یا کالاهایی مواجه می شویم که همه آنها را می توانیم در داخل با بهترین کیفیت و با کمترین قیمت تولید کنیم.
سوال این است که چرا این کالاها را نمی توانیم تولید کنیم.
پاسخ این سوال دقیقا به انطباق این چهار نقشه در اقتصاد کشور باز می گردد.
* التهاب بازارها به عدم انطباق چهار نقشه اصلی اقتصاد باز می‌گردد
فارس: در شرایط امروز در صورتی که فکری به حال انطباق این چهار نقشه نکنیم، چه اتفاقی رخ می دهد؟
احمدی: با شرایط امروز در صورتی که نتوانیم برای اینکه این چهار نقشه را بر روی هم قرار دهیم، باید هر روز شاهد التهاب در بازارهای مختلف و در قیمت های مختلف باشیم.
یک روز افزایش قیمت گوشت و مرغ و یک روز کمبود روغن و روزهای دیگر هم باید شاهد اتفاقات دیگر برای سایر کالاهای اساسی باشیم.
فارس: در شرایط فعلی اصلی ترین کاری که باید انجام دهیم چیست؟
احمدی: باید بر روی نقشه تجاری و ارزی کشور تمرکز کنیم.
در شرایط فعلی کشور نقشه تجاری و ارزی اصلا با یکدیگر تطابقی ندارد.
این نقشه تنها نقشه تامین مالی یا تامین ارز برای بخش های مختلف کشور نیست.
عدم تطابق زنجیره ارزش در نقشه تجاری و ارزی در بسیاری از مواقع سبب ایجاد مشکل برای کشور شده است.
در تصویر کلانی که از اقتصاد کشور کشیده‌ایم؛ باید اول به تطابق این نقشه های تجاری و سپس به روزمرگی ها و تامین کالا برای گذر از وضعیت امروز کشور بپردازیم.
* به دلیل نداشتن تصویر کلان از اقتصاد، دچار روزمرگی شده‌ایم
فارس: در شرایط فعلی در صورتی که این نقشه ها به درستی در کنار یکدیگر قرار نگیرند، چه اتفاقی رخ می دهد؟
احمدی: همانطور که گفتم، زمانی که این تصویر کلان از اقتصاد به درستی ترسیم نشود، یک روز خود را در افزایش قیمت کالاها، یک روز در کمبود کالاها، یک روز در افزایش نرخ ارز و طلا و یک روز هم در ریزش بورس خود را نشان می دهد.
بالانس کردن این چهار نقشه کلیدی در اقتصاد باعث ایجاد تعادل در همه بازارها و همه قیمت ها خواهد شد.
هرجایی دیدیم که بخشی از اقتصاد دچار عدم تعادل و یا افزایش قیمت ناگهانی و غیرمعمول شده است، باید به این چهار نقشه برگردیم که در کدام بخش دچار ناترازی شده ایم.
افزایش نرخ تورم، بالا رفتن نرخ ارز، کمبود کالاها، همه و همه را باید در عدم تعادل این چهار بخش جستجو کرد.
فارس: طبق آن چیزی که گفتید، اولین قدم در این زمینه چه باید باشد؟
احمدی: به نظر می رسد در این مسیر برای ارائه راهکار، باید ابتدا تصویر کلان از اقتصاد را ترسیم کرد و سپس به سمت تصویر جزئی و کوچک از اقتصاد رفت.
اگر راهکارهای ارائه شده در مسیر تصویر کوچک باشد، قطعا مسیر اصلی اقتصاد را منحرف می کند؛ زیرا شما در هر برهه ای با نوعی از مشکلات ریز و درشت مواجه هستید که باید برای رفع آن راهکار ارائه کنید.
در این صورت دیگر به تصویر بزرگ از کشور نمی رسیم و همچنان درگیر مشکلات ریز و روزمره خواهیم بود.
حال می توانیم دقیقتر به سوال اول شما درباره ریشه مشکلات اقتصادی بپردازیم.
ریشه مشکلات اقتصادی به نقشه های کشور در این چهار عرصه بر می گردد.
در نقشه تجاری کشور حتما مشکلی وجود دارد که ماجرای رفت و برگشت و از بین رفتن گوجه در مرزها را شاهد هستیم.
این مساله سبب می شود، اولا صادرات صورت نگیرد و ثانیا قیمت این محصول در داخل نیز به شدت افزایش پیدا کند.
* دولت شان خود را فراموش کرده است
فارس: طبق این نقشه ای که ترسیم شد، جایگاه دولت کجاست؟
احمدی: در این نقشه باید برای دولت شان خاصی قائل باشیم.
دولت در زمانی که این چهار نوع سیاست گذرای و نقشه به درستی بر روی یکدیگر منطبق شوند، باید روی قیمت های کلیدی اقتصاد تمرکز کند.
این سیاست ها برای اینکه به درستی اجرایی و سیاست گذاری شوند، باید دولت در همه بخش ها به یک ثبات رویه برسد.
در صورتی که دولت در این چهار نقشه به درستی وظایف خود را انجام ندهد، کشور با مشکل جدی مواجه می شود.
مانند آنچه در حال حاضر در کشور رخ داده است.
در عرصه اقتصاد، امروز به دلیل حجم بالای کالاها و خدمات، دیگر دولت نمی تواند همه امور را مدیریت کند.
به همین دلیل شاهد آن هستیم که هر روز بخشی از قیمت ها در کشور بالا می رود و دولت امروز در حال پریدن از یک بخش به بخش دیگر، برای کاهش قیمت و مدیریت آن بخش است و در روزهای دیگر شاهد حرکت دولت در سایر بخش ها برای مدیریت و کم کردن قیمت سایر بخش ها خواهیم بود.
یعنی در اقتصادی که هزاران هزار کالا وجود دارد و ممکن است این بی ثباتی و افزایش قیمت ها و کمبود کالاها در هریک از این کالاها رخ دهد.
فارس: مدیریت کردن این موضوع تا کجا می تواند برای دولت مقدور باشد؟
احمدی: من همیشه برای این موضوع یک مثال می زنم که در صورتی که در کشور خبر کاهش تولید جوراب مردانه در کشور پخش شود و همه آقایان برای خرید 4 جفت جوراب حرکت کنند، در یک زمان حدود 160 میلیون جفت جوراب نیاز است.
چه تعداد کارخانه می تواند این تعداد جوراب را در آن واحد تولید کند.
پس همه بازارها و کالاها با چنین مشکلی مواجه خواهند بود.
پس مدیریت در اقتصاد می تواند در کشور ایجاد بالانس کند و تعادل ایجاد کند.
اما در شرایط فعلی دولت بدترین شیوه را برای تنظیم سیاست های خود در نظر گرفته است و نه در بخش سیاست گذاری و نه در بخش مدیریت بازار موفق نبوده است.
انتهای پیام/