درجات ایمان چگونه تقسیم بندی می شوند

ایسنا/قم استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران به ذکر درجات ایمان و کفر در دایره معرفتی اسلام پرداخت.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار در سومین نشست از سلسله نشست های همایش ایمان و چالش های که به همت دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران و انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه و به شکل مجازی برگزار می شود، گفت: عصر جدیداز میان مباحث مرتبط به ایمان سه بحث مهم تر از دیگر مباحث است و بدون روشن شدن ارتباط ایمان با این سه بحث، حقیقت ایمان روشن نخواهد شد.
این سه بحث عبارتند از اختیار، معرفت، وعمل.
وی افزود: در الاهیات و فلسفه مسیحی دو بحث اول مهم تر است و حقیقت ایمان بر اساس آن دو روشن می شود و در کلام اسلامی بحث سوم محور اصلی اختلافات در باب ایمان است.
عضو انجمن کلام حوزه بیان کرد: مهم ترین بحث در کلیسای کاتولیک و بعدها پروتستانها در مورد ایمان، ارتباط اختیار و فیض(Grace) با ایمان بود.
آیا انسانها بعد از هدایت الهی، با اختیار خود ایمان و کفر را برمی گزینند، یا این که ایمان با فیض الهی تحقق می یابد؛ و یا ایمان نتیجه اختیار و فیض، هر دو، است، و در این صورت آیا نقش فیض بیشتر است یا اختیار؟
پلاگیوسی ها معتقد بودند انسانها با اختیار خود ایمان و کفر را انتخاب می کنند.
کلیسای کاتولیک و کسانی مانند آگوستین فیض و اختیار، هر دو، را در ایمان موثر می دانستند، و البته نقش فیض را بیشتر می دانستند.
اما کالوین و پروتستانها تنها فیض را منشا ایمان می دانستند.
استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران بیان کرد: بحث دیگر در نزد متالهان و فیلسوفان مسیحی این بود که آیا معرفت عقلی و استدلال برای ایمان ضروری است یا معرفت قلبی مقدمه ایمان است و یا این که ایمان نوعی ریسک شورمندانه است که مبتنی بر هیچ نوع معرفتی نیست؟
به عبارت دیگر، فهم عقلی مقدمه ایمان است یا این که ایمان مقدمه فهم است؟
کسانی مثل آگوستین و آنسلم معتقد بودند ایمان می آورم تا بفهمم، و کسانی مثل توماس آکوئیناس فهم و استدلال عقلی را مقدمه ایمان می دانستند، و کرکگور، هنر ایمان را غیر مبتنی بودن بر هر نوع معرفتی می دید.
وی گفت: اما در جهان اسلام، پس از نزاع بر سر امامت و خلافت، دومین نزاع در مورد ایمان بود.
مساله اصلی این بود که ارتباط ایمان با عمل چیست و این که مرتکب کبیره از ایمان خارج می شود و کافر می گردد یا همچنان مومن باقی می ماند؟
خوارج عمل را جزء ایمان دانسته، مرتکب کبیره را کافر می دانستند؛ در مقابل مرجئه عمل را جزء ایمان ندانسته و مرتکب کبیره را مومن می دانستند.
فرق و مکاتب بعدی همگان بر اهمیت عمل تاکید می کردند اما گناه را باعث کفر نمی دانستند.
وی تصریح کرد: نکات مهمی که در مورد ارتباط ایمان و عمل از آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام می توان برداشت کرد به چند مورد تقسیم می شوند.
لازم است در بحث ارتباط عمل با ایمان و کفر، دو مرتبه دیگر، یعنی اسلام و استضعاف را وارد بحث کرد تا با خروج شخص از ایمان، ضروتا کفر و تکفیر مطرح نشود.
وی اظهارکرد: ایمان و اسلام بر معانی متعددی اطلاق شده است.
مثلا ایمان بر مواردی مانند تصدیق قلبی، اقرار زبانی، فرایض دینی، اعتقاد به امامت، اطلاق شده است اما معنای اصلی ایمان دارای سه مولفه تصدیق قلبی، اقرار لسانی و عمل می باشد.
همچنین معنای اصلی اسلام شهادتین است.
استاد حوزه و دانشگاه اظهارکرد: ایمان دارای درجات است و ممکن است با خروج از درجه ای از ایمان فرد به طور کلی از ایمان خارج نشود بلکه به درجه پایین تر تنزل کند یا به درجه بالاتر صعود کند.
رکن اصلی ایمان تصدیق قلبی است نه تصدیق زبانی یا ذهنی یا علم به حقانیت خدا و دین.
وی گفت: انسان دارای دو ایمان است.
آنچه تا کنون گفتیم مربوط به ایمان به عنوان فعل اختیاری انسان بود که عبارتست از تصدیق قلبی.
ایمان به معنای دوم عبارت است از روح ایمان که همچون روح القدس اعطای الهی و صنع خداست نه انسان.
انتهای پیام