چهارشنبه سوری همدانی‌ها

چهارشنبه آخر سال یا چهارشنبه‌سوری از رسوم رایج استقبال از نوروز است که ازگذشته به یادگار مانده است.
هر استان آیین مخصوص خود را برای برگزاری این مراسم دارد و همدانی ها نیز از این موضوع مستثنی نیستند.
کارشناس ارشد گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، گفت: چهارشنبه‌سوری یکی از آیین های کهن ایرانیان است که در آخرین چهارشنبه سال (سه شنبه شب) برپا می شود.
فریبا نعمتی در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: چهارشنبه سوری ترکیب دو واژه چهارشنبه که یکی از روزهای هفته و سوری که به معنای جشن و پایکوپی است، ایجاد شده و نشان از برپایی جشن و شادی مردم در این روز دارد.
وی ادامه داد: در ایران باستان از ظهر سه شنبه، آتش بزرگی روشن می کردند که تا ظهر چهارشنبه برافروخته بود و مردم با خواندن شعر " زردی من از تو، سرخی تو از من"، از روی آن می پریدند، مردم با این شعر از آتش می‌خواستند تا زردی و بیماری را از آن ها دور کرده و سلامتی و خوشبختی را در سال جدید به آنان بدهد.
این کارشناس گردشگری با اشاره به محور های اصلی این مراسم، اظهار کرد: چهارشنبه سوری چهار آیین اصلی دارد که شامل، افروختن آتش، قاشق زنی، فال گوشی، گره گشایی و آجیل مشکل گشا اشت اما متأسفانه مردم از این رسوم فاصله گرفته‌اند.
وی افزود: عنصر اصلی این جشن، آتش است که در سراسر ایران سه کپه آتش به یاد سه پند بزرگ ایرانیان، یعنی کردار نیک، گفتار نیک و پندار نیک و یا هفت کپه به نشانه هفت امشاسپندان برپا می شده و مردم از روی آن می‌پریدند.
نعمتی در خصوص آیین های مخصوص استان همدان تصریح کرد: خرید چهارشنبه سوری از رسوم مخصوص همدان بوده و از جمله وسایلی که شب چهارشنبه سوری خریده می شود، آینه که مظهر صمیمیت و یکرنگی، کوزه که مظهر پاکی و اسپند برای دفع چشم زخم است.
وی با بیان اینکه به اعتقاد قدیمی ها شکستن کوزه، رنج و بلا را از انسان‌ ها دور می کند، یادآور شد: برخی از مردم رسم دارند که اسپندی دود کرده، در دو طرف درب خانه ریخته تا اهل خانه ازچشم حسود و بیگانه در امان باشند.
این کارشناس گردشگری بیان کرد: در روزگاران قدیم، مردم همدان که در کوزه آب را نگهداری می کردند، در شب چهارشنبه سوری کوزه ها را می شکستند و کوزه‌ای جدید جایگزین می کردند و اگر فردی خسیس بود و این کار نمی کرد، وی را با جمله‌ " کسی که کوزه‌ی دوساله در خانه دارد" وصف می کردند.
نعمتی با اشاره به مراسم شال‌اندازی که از رسوم سنتی است و در بیشتر مناطق همدان معمول بوده، توضیح داد: رسم چنین بود که بعد از مراسم آتش افروزی در چهارشنبه‌سوری، جوانان بر بام خویشان و همسایگان رفته و دستمالی را از پنجره و در روستاها از پشت بام‌ ها به درون حیاط آویزان می‌کردند و صاحبخانه دستمال را از آجیل و میوه پر می‌کرد و می گفت: " برکش، خدا مرادت را بدهد".
وی در خصوص سایر رسوم اضافه کرد: مراسم بخت گشایی شامل گره زدن دستمال یا چارقد بود، به این ترتیب که دختران دم بخت گره ای به دستمال یا چارقد خود می‌زدند و از اولین رهگذر می خواستند تا گره را بگشاید تا مشکل یا بختشان باز شود.
وی با بیان اینکه گردو شکستن و بیرون رفتن از خانه در صبح روز چهارشنبه سوری و پرکردن کوزه آب از مراسمات بخت‌گشایی بود، اعلام کرد: فالگیری از مراسم دیگر در روز چهارشنبه ‌سوری بود که مردم به سال جدید، تفأل می زدند.
نعمتی عنوان کرد: برای مراسم فالگوشی، فردی در مکانی که دیده نشود، می ایستاد و کلیدی زیر پای خود قرار می‌داد و به سخنان رهگذران گوش می داد و بنا به نیت خود، صحبت آنان را تفسیرمی کرد.
کارشناس ارشد گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان اینکه فال کوزه نیز از زیباترین و سرگرم کننده‌ترین سنت های چهارشنبه‌سوری در همدان بود، گفت: در این سنت در کوزه‌ای آب نخورده، هر کس نشانه‌ای مانند انگشتری، سنجاق، دکمه و ...
می انداخت؛ سپس دهان آن را بسته و روی آن سینی محتوی صابون، کیسه‌ حنا، نقل و سورمه‌دان می‌گذاشتند و در روز چهارشنبه‌سوری در خانه‌ای جمع شده و در مراسمی اشیاء را یکی ‌یکی در آورده و دو بیتی‌های محلی می‌خواندند و تفأل می زدند.
‌انتهای پیام