عطر بیدمشک، ارومیه را از خواب زمستانی بیدار می‌کند
بهار آرام آرام دارد از راه می‌رسد؛ سفیران بهاری ارومیه مژده می‌دهند که ای مردم طبیعت جان دوباره می‌گیرد؛ جای جای شهر عطر و بوی بهاری دارد، عطری که شکوفه‌های بیدمشک با آن، به نوروز سلام می‌کنند.
بهار آرام آرام دارد از راه می‌رسد؛ سفیران بهاری ارومیه مژده می‌دهند که ای مردم طبیعت جان دوباره می‌گیرد؛ جای جای شهر عطر و بوی بهاری دارد، عطری که شکوفه‌های بیدمشک با آن، به نوروز سلام می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری فارس از ارومیه، بهار آرام آرام دارد از راه می‌رسد و این را از شکوفه‌های درخت بیدمشک که سفیر بهار در ارومیه بوده به خوبی می‌توان فهمید، چرا که گوشه گوشه این شهر عطر و بوی بیدمشک به خود گرفته و مردم با دیدن شکوفه‌های آن به یکدیگر آمدن بهار را نوید می‌دهند.
همه در این شهر می‌دانند که بیدمشک نخستین درختی در ارومیه است که پیش از رسیدن بهار شکوفه داده و به بار می‌نشیند، اصلا باید ارومیه را با عرق بیدمشک و نقل معروفش شناخت؛ مردم این دیار نسل‌ها در پای دستگاه‌های عرق‌گیری بیدمشک خاطره‌ها داشته و همیشه از خاصیت دارویی آن از جمله تسکین اعصاب، کاهش تپش قلب و رفع کم‌خوانی فایده‌ها برده‌اند.
سطح زیر کشت درختچه بیدمشک در آذربایجان‌غربی بیش از ۴۰ هکتار بوده که عمدتاً به صورت حاشیه‌کاری در کنار باغ‌ها و مزارع کاشته می‌شود و سالانه بیش از۶۰۰ الی۸۰۰ تن گل تر بیدمشک از سطح باغ‌های استان برداشت و به بازار عرضه می‌شود.
بیشترین سهم تولیدی بیدمشک مربوط به شهرستان‌های ارومیه، سلماس و پلدشت است که در حدود یک‌سوم شکوفه‌های تولیدی توسط واحدهای تبدیلی جذب و تبدیل به عرق شده و نزدیک یک‌سوم آن در خانه‌ها مصرف و تبدیل به عرق بیدمشک می‌شود و بقیه نیز در مصارف مختلف توسط واحدهای گلاب‌گیری دیگر استان‌های کشور و تهیه نقل بیدمشکی در قنادی‌های ارومیه کاربرد دارد.
با وجود آنکه سنت و آیین عرق‌گیری بیدمشک در ارومیه و آذربایجان‌غربی قدمتی دیرینه دارد اما در سال‌های اخیر به دلیل گسترش زندگی شهرنشینی، این آیین سنتی به فراموشی سپرده شده است و در این راستا شهرداری و شورای اسلامی شهر ارومیه برای حفظ و احیای دوباره این آیین قدیمی و بومی ارومیه دست به کار شده و جشنواره‌ای به نام بیدمشک را برگزار می‌کنند تا از این طریق، بیدمشک ارومیه را در سطح کشور و حتی جهان معرفی کنند.
امید است جشنواره بیدمشک ارومیه نیز با برگزاری منظم و همه ساله مانند مراسم گلاب‌گیری کاشان به یک جشنواره دائمی در کشور بدل شود.
هدف از برگزاری جشنواره بیدمشک احیای آداب و رسوم قدیمی است
امیر سحابی، معاون خدمات شهری شهرداری ارومیه با اشاره به اینکه عرق‌گیری بیدمشک یکی از مراسمات سنتی مردم ارومیه و استان است، عنوان می‌کند: امید داریم با برگزاری جشنواره بیدمشک، این سنت قدیمی در بین مردم دوباره احیا شده و به آیندگان منتقل شود، چراکه حفظ و احیای این رسم قدیمی وظیفه‌ای همگانی است.
برگزاری جشنواره‌هایی با محوریت احیای سنت‌ها موجب همبستگی بیشتر مردم و مسؤولان می‌شود
محمدرضا علیزاده امامزاده، رییس شورای شهر ارومیه با بیان اینکه جشنواره بیدمشک در بافت قدیمی ارومیه و در کنار مسجد جامع، مسجد اعظم و مسجد امام شافعی این شهرستان برگزار می‌شود، اظهار می‌کند: هر چقدر تعداد جشنواره‌ها و برنامه‌هایی این‌چنینی در راستای حفظ و احیای آداب و رسوم قدیمی مردم برگزار شود، ضمن ایجاد شور و نشاط و آشنایی مردم با سنت‌های قدیمی موجب ایجاد همبستگی بیشتر بین مردم و مسؤولان خواهد شد.
وی می‌افزاید: امروز دیگر اثری از سنت‌های قدیمی آذربایجان‌غربی وجود ندارد، از این رو از همه مسؤولان فرهنگی ارومیه و استان این انتظار می‌رود که نسبت به احیای سنت‌های قدیمی تلاش خود را انجام دهند و در این راستا نباید فراموش کرد که آداب و رسوم خاص هر منطقه باید شناسایی و حتما هر شهرستان و منطقه به نام آن رسم و آیین در سطح کشور و جهان معرفی شود.
۱۵ غرفه در جشنواره بیدمشک دایر شده است
علی‌اصغر احمدزاده، مدیر ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری ارومیه با بیان اینکه از جمله برنامه‌های جانبی جشنواره بیدمشک راه‌اندازی ۱۵ غرفه مرتبط با فروش، عرق‌گیری و تهیه نقل بیدمشک است، اظهار می‌کند: در آستانه سال نو سعی شده در این جشنواره با برگزاری برخی آداب و رسوم قدیمی از جمله تکم‌چی گردانی، سایماچی‌لار، اجرای نمایش و موسیقی عاشیقی حال و هوای نوروزی و شاد به جشنواره داده شود.
برگزاری جشنواره بیدمشک موجب آشنایی بیشتر مردم با این محصول شده است
اکرم رستم‌زاده یکی از تولیدکنندگان بیدمشک که در غرفه خود در حاشیه جشنواره اقدام به معرفی و فروش شکوفه درخت بیدمشک می‌کند، با اشاره به اینکه عرق و نقل بیدمشک یکی از سوغاتی‌های مهم ارومیه است، می‌افزاید: برگزاری جشنواره بیدمشک موجب آشنایی بیشتر مردم با این محصول شده است چراکه در بسیاری از موارد گیاهان دیگری به نام بیدمشک به مردم فروخته می‌شود.
وی ضمن اشاره به استقبال خوب مردم از این جشنواره و اینکه آنها با شوق برای خرید عرق و شکوفه تر بیدمشک اقدام می‌کنند، ادامه می‌دهد: من از کودکی شاهد عرق‌گیری بیدمشک توسط مادرم و اهالی روستایمان بودم که به مرور زمان این مراسم از یاد رفت و امیدوارم برگزاری چنین جشنواره‌هایی به صورت مرتب موجب شود جشنواره بیدمشک مثل مراسم گلاب‌گیری در کشور جا افتاده و شناخته شود.
تاثیرگذاری جشنواره بیدمشک به برگزاری منظم آن در سال‌های بعد بستگی دارد
جعفر احمدزاده ۴۲ ساله که در حدود ۲۵ سالی است به کار ساخت دستگاه عرق‌گیری که در ترکی به نی‌قازان معروف بوده، مشغول است، خاطرنشان می‌کند: پدر من ۶۰ سال به کار حلبی‌سازی مشغول بوده که در کنار آن، دستگاه عرق‌گیری نی‌قازان هم می‌ساخت و من نیز این شغل را از او یاد گرفته‌ام.
وی با بیان اینکه در ۱۵ سال اخیر جنس نی‌قازان‌ها از گالوانیزه به استیل تغییر یافته است، می‌گوید: همین استیل شدن این دستگاه‌ها موجب ایجاد رغبت برای خرید این تولیدات شده است، هرچند که تازه‌خانواده‌ها و نوعروسان و نودامادها بیشتر تمایل دارند از عرق بیدمشک بازاری خرید کنند تا اینکه خود در خانه اقدام به عرق‌گیری کنند.
احمدزاده با بیان اینکه تنها هدفش برای حضور در جشنواره بیدمشک کمک به حفظ و احیای سنت قدیمی عرق‌گیری بیدمشک و معرفی این محصول است، عنوان می‌کند: برگزاری این جشنواره تا حدودی در معرفی نحوه عرق‌گیری و سنت‌های خاص آن موثر بوده است، اما تاثیرگذاری این جشنواره به برگزاری منظم آن در سال‌های بعد بستگی دارد.
از هر یک کیلو بیدمشک در حدود 1.5 لیتر عرق استحصال می‌شود
مینا مجیدی، بانویی که در این جشنواره به طور سنتی و در پیش چشم حاضران اقدام به عرق‌گیری بیدمشک می‌کند، با بیان اینکه در حدود ۶ سال است که اقدام به عرق‌گیری و فروش محصولاتش می‌کند، می‌افزاید: جشنواره بیدمشک فرصت خوبی برای معرفی این محصول است چرا که بیشتر مردم با بیدمشک به عنوان نماد ارومیه آشنایی ندارند و با حضور در جشنواره با این شکوفه بهاری آشنا می‌شوند.
وی با بیان اینکه از هر یک کیلو بیدمشک در حدود 1.5 لیتر عرق استحصال می‌شود، تصریح می‌کند: برای اینکه عرقیات بیدمشک رنگ زرد به خود نگیرد، باید دور تا دور دستگاه عرق‌گیری پارچه پیچیده شود و همچنین یک پارچه دور بطری عرق به هنگام عرق‌گیری قرار داده شود تا عطر و بوی بیدمشک در عرق آن کمتر نشده و کیفیت بهتری داشته باشد.
فن‌آوری تهیه عرق بیدمشک آذربایجان‌غربی سال ۹۱ در فهرست آثار ملی ثبت شده است
حسن سپهرفر، معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌غربی نیز در ارتباط با ثبت ملی بیدمشک در فهرست آثار ملی می‌گوید: فن‌آوری تهیه عرق بیدمشک با همین عنوان پس از تهیه پرونده ثبتی و مطالعات مردم شناختی توسط حوزه مطالعات مردم‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان به عنوان متولی ثبت موضوعات میراث ناملموس در استان، پس از طرح موضوع در شورای ثبت آثار تاریخی، طبیعی و ناملموس کشور و دفاعیه در سال ۹۱، به شماره ۴۷۸ در فهرست آثار ملی میراث نامملوس کشور در گستره آذربایجان‌غربی به ثبت رسید.
وی با اعلام اینکه آذربایجان‌غربی یکی از استان‌های غنی در استحصال عرقیات گیاهی در کشور است، خاطر نشان می‌کند: معیارهای ثبت اثر در این پرونده علاوه بر حفظ هویت‌های فرهنگی، ثبت دانش و فنون تجربی مردم در شیوه‌های استحصال سنتی، مزایای پزشکی آن در درمان برخی از بیماری ها، استفاده از شربت این عرق در مهمانی‌ها و اعیاد رسمی توسط خانواده‌ها مورد توجه قرار گرفته است.
به گزارش فارس، بیدمشک مژده‌دار بهار است، بهاری که شروعی دوباره به همراه دارد، امید است با دل‌هایی بهاری برای حفظ و احیای آداب و رسوم دیرینه تلاش شده و بیدمشک ارومیه به جهانیان معرفی شود.
گزارش از سمیرا محمدی
انتهای پیام/۶۱۰۲۳/پ/ن
