حیات بالیقلو چای اردبیل در گرو تدبیر و عمل مسؤولان+ عکس و فیلم
به مرور زمان و با توسعه شهر اردبیل، رودخانه بالیقلو چای رو به زوال نهاده و در آستانه نابودی قرار گرفت و همین امر باعث شده، نفس‌های ماهیان و پرندگان و اکوسیستم این رودخانه هم به شماره بیفتد.
به مرور زمان و با توسعه شهر اردبیل، رودخانه بالیقلو چای رو به زوال نهاده و در آستانه نابودی قرار گرفت و همین امر باعث شده، نفس‌های ماهیان و پرندگان و اکوسیستم این رودخانه هم به شماره بیفتد.
خبرگزاری فارس- اردبیل| سرویس اجتماعی؛ وحید رشیدزاده: در روزگاری نه چندان دور، رودخانه‌ای پرآب از کوه‌های بلند سبلان و ارتفاعات بزغوش سرچشمه می‌گرفت و به سمت رودخانه قره‌سو می‌رفت که محلی برای تفریح و استراحت مردمان دیار اردبیل بود.
«بالیقلو چای» یا«بالیخچی چای» را در لغت، رودخانه‌ای پر از ماهی معنا می‌کنند که زمانی مردم برای تفریح به ماهیگیری در این رودخانه مشغول می‌شدند.
اما به مرور زمان و با توسعه نامناسب شهر اردبیل، این رودخانه رو به زوال نهاده و در آستانه نابودی قرار گرفت و همین امر باعث شده، نفس‌های ماهیان و پرندگان و اکوسیستم آن هم به شماره بیفتد.
چند سالی است که با شروع فصل گرما، تنها رود آب شیرین اردبیل دچار آلودگی شده و رشد جلبک‌‌ها، تجمع لجن، انباشت زباله و جاری شدن فضولات شهری در رودخانه، محیط نامناسبی را در طول مسیر ۱۱ کیلومتری آن در داخل شهر اردبیل برای ساکنان ایجاد کند به‌طوری‌که در فصول گرم سال حتی بخش‌هایی از این رودخانه کاملا خشک می‌شود.
تامین حقابه محیط زیستی بالیقلو چای نیازمند توجه جدی مسؤولان
رئوف مصطفی‌زاده کارشناس محیط زیست و عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی به وضعیت نابسامان فعلی بالیقلو چای اردبیل اشاره و اظهار کرد: تخلیه پساب آبگرم‌های معدنی در بالادست، عدم بهره‌برداری از تصفیه خانه فاضلاب شهری نیر، به علاوه تخلیه فضولات حیوانی، زباله‌های خانگی و مواد شوینده در مسیر روستاهای حاشیه رودخانه از جمله عوامل آلودگی رودخانه محسوب می‌شود.
وی افزود: در مسیر عبور رودخانه از شهر اردبیل هم، فاضلاب محلات و شهرک‌های اطراف به رودخانه وارد می‌شود که باعث آلودگی بیش از حد رودخانه شده است.
مصطفی‌زاده بیان داشت: علی‌رغم اینکه در سالیان گذشته اقداماتی برای ساماندهی حریم رودخانه انجام شده اما تجمع و انباشت زباله باعث شده که منظر و محیط رودخانه برای شهروندان و مسافران خوشایند نباشد.
این استاد دانشگاه محقق اردبیلی عنوان کرد: با توجه به بروز خشکسالی، آب‌دهی رودخانه به شدت کاهش پیدا کرده است و از طرفی احداث سد یامچی و انحراف آب برای شرب و آبیاری باعث شد که حقابه محیط زیستی رودخانه، متناسب با نیاز آن اختصاص پیدا نکند که این امر نیازمند توجه جدی مسؤولان است.
وی تصریح کرد: تدوین هرگونه برنامه و راهکار نمی‌تواند فقط بر مدیریت رودخانه در درون محدوده شهری باشد و قطعا باید از فاصله پایین دست سد یامچی تا ورودی شهر اردبیل هم در برنامه احیا و مهندسی رودخانه مدنظر قرار گیرد؛ چرا که بالیقلو چای محل گذر رسوبات زیادی است که از بالادست به محیط رودخانه وارد می‌شود و از محدوده شهری عبور می‌نماید.
مصطفی‌زاده تشریح کرد: تغییرات در بستر رودخانه به دلیل فعالیت‌های عمرانی مانند احداث پل قدس، منظره‌ای زشت از رودخانه ایجاد کرده است.
تخلیه فاضلاب شهر «نیر» عامل دیگر آلودگی بالیقلو چای
رامین جمشیدی، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل بیان کرد: کارشناسان محیط زیست به منظور پیشگیری از آلودگی و شناسایی منابع آلاینده به‌صورت ماهانه از ۶ ایستگاه اصلی واقع در مسیر رودخانه نسبت به نمونه‌برداری از آب رودخانه و آنالیز و اندازه‌گیری پارامترهای فیزیکوشیمیایی، اقدام و وضعیت کیفی آب رودخانه را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
وی افزود: در صورت استخراج نتایج خارج از حد استانداردهای زیست محیطی و مشاهده هرگونه آلودگی، ضمن علت‌یابی، با عوامل آلاینده نیز برخورد قانونی لازم را به عمل می‌آورند.
جمشیدی تصریح کرد: مشکل عمده در آلودگی بالیقلو چای، تخلیه فاضلاب شهر نیر به علت عدم وجود تصفیه خانه و شبکه جمع‌آوری فاضلاب است که به جد پیگیر بهره‌برداری تصفیه خانه این شهر هستیم.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با اشاره به اینکه حقابه رودخانه بالیقلو چای پاسخگوی نیاز این رودخانه در محدوده ۱۱ کیلومتری شهر اردبیل نیست، تشریح کرد: در مواقع کم آبی و فصول گرم، نیاز رودخانه تامین نمی‌شود به طوری‌که یا خشک می‌شود و یا میزان آب از حد زیست محیطی خودش پایین می‌آید و منجر به تلف شدن آبزیان می‌شود.
تامین حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای در اولویت باشد
جمشیدی عنوان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل بر این عقیده است که بعد از تامین آب شرب مردم از سد یامچی، اولویت باید با تامین حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلوچای باشد.
وی افزود: متاسفانه در حال حاضر بعد از تامین آب شرب مردم، تامین آب کشاورزی در اولویت قرار دارد و در نهایت اگر اندک آبی باقی بماند، به رودخانه تعلق می‌گیرد و این امر قابل قبول نیست.
صورتجلسه فرمانداری اردبیل با موضوع بررسی وضعیت رودخانه
مطابق صورتجلسه ۳ شهریورماه ۱۳۹۸ فرمانداری اردبیل با موضوع بررسی وضعیت رودخانه بالیقلو چای در محدوده شهر اردبیل، شهرداری می‌بایست نسبت به تهیه طرح زیباسازی بالیقلو چای با لحاظ نمودن سیل‌هایی با دوره برگشت ۲۰۰ ساله و مسائل زیست محیطی و بهداشتی اقدام و به شرکت آب منطقه‌ای استان تحویل نماید.
مضافا اینکه شهرداری اردبیل ظرف یک ماه آینده نسبت به پاکسازی بستر رودخانه و همچنین اتخاذ تدابیر لازم جهت گذردهی آب جاری در رودخانه در محدوده پل در دست احداث قدس اقدام نماید.
ضمنا براساس همین صورتجلسه، به منظور حفظ زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای و جریان دائمی آب رودخانه، شرکت آب منطقه‌ای استان، آب مورد نیاز را تامین نماید و اداره بهداشت شهرستان اردبیل نیز با همکاری شهرداری، نسبت به کنترل و جلوگیری از ورود فاضلاب به رودخانه در داخل محدوده شهر اقدام نمایند.
بر همین اساس به سراغ حمید لطف‌اللهیان، شهردار اردبیل رفتیم تا از کم و کیف اقدامات انجام شده در راستای بهبود این وضعیت با خبر شویم.
افزایش حقابه بالیقلو چای از محل دریاچه شورابیل در سال آتی
لطف‌اللهیان هم علت وضعیت کنونی را کم آبی رودخانه دانست و اظهار کرد: حقابه اختصاص یافته کنونی، جوابگوی رودخانه نیست و تا زمانی که رودخانه آب کافی نداشته باشد شاهد بوی بد و نامطبوع و چهره زشت آن خواهیم بود.
وی در ادامه با اشاره به تفاهم‌نامه‌ای که با اداره آب منطقه‌ای برای افزایش حقابه رودخانه انجام گرفته است، بیان داشت: افزایش حقابه بالیقلو چای از محل دریاچه شورابیل در سال آتی انجام خواهد پذیرفت و در نتیجه آن رودخانه جانی دوباره خواهد گرفت.
شهردار اردبیل با اشاره به لایروبی مداوم این رودخانه در طی سال، تصریح کرد: در بحث مهندسی رودخانه و پیش‌بینی سیلاب‌های احتمالی، مطالعات مجدد انجام شد و مورد تایید آب منطقه‌ای استان قرار گرفت.
وی با بیان اینکه علت تاخیر عملیات سیما منظر رودخانه، انجام مطالعه مهندسی رودخانه بوده است تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود، اذعان کرد: انجام عملیات زیباسازی رودخانه در سال آینده انجام خواهد شد.
قولی که عملی نشد
این اظهارات لطف‌اللهیان، شهردار اردبیل در حالیست که در ۲۵ تیر ماه ۱۳۹۵ در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر از توافق با آب منطقه‌ای و ادامه روند بهسازی بالیقلو چای از سید آباد تا زرناس خبر داده بود (منبع: mehrnews.com/xFzLP ) در صورتی که با گذشت بیش از ۴ سال از این خبر و قول شهردار، این پروژه همچنان مسکوت مانده و مردم ساکن در اطراف این مناطق از وضعیت بد و نامطبوع این رودخانه رنج می‌برند.
تخلیه حدود یک میلیون متر مکعب آب از دریاچه شورابیل به رودخانه بالیقلو چای
عباس جنگی مرنی، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با اشاره به لزوم حفظ حداقل جریان آب رودخانه در محدوده شهر اردبیل اظهار کرد: در ماه‌های سرد سال و فصول غیر زراعی، رواناب ناشی از بارش‌ها و جریان آب در میان حوضه بالیقلو چای در حد فاصل سد مخزنی یامچی تا ابتدای شهر اردبیل معمولا بهبود می‌یابد و در این ماه‌ها هم برداشت آب از این رودخانه برای اراضی حقابه‌دار انجام نمی‌شود و رودخانه اغلب جریان حداقلی آب را دارد.
وی افزود: اما در ماه‌های گرم سال، حقابه زیست محیطی رودخانه بالیقلو چای علاوه بر حقابه کشاورزی از سد یامچی رهاسازی می‌شود ولی به علت برداشت آب برای مصارف کشاورزی از این رودخانه توسط حقابه‌داران مسیر رودخانه، عموما جریان آب دچار نقصان شدید می‌شود و عملا آب رهاسازی شده از سد یامچی به محدوده شهر اردبیل نمی‌رسد.
جنگی مرنی با بیان اینکه شرکت آب منطقه‌ای برای تامین حداقل آب لازم برای جریان در داخل رودخانه بالیقلو چای در محدوده شهر اردبیل نهایت همکاری و تعامل را با شهرداری اردبیل دارد، گفت: در بهار و تابستان گذشته حدود ۲۵۰ لیتر در ثانیه آب از دریاچه شورابیل به بالیقلو چای تخلیه و رهاسازی شده است.
وی ادامه داد: طبق توافق اخیر با شهرداری اردبیل قرار شد با ایجاد تمهیداتی برای افزایش ذخیره آب در دریاچه شورابیل حدود یک میلیون مترمکعب آب اضافه در ماه‌های گرم سال از دریاچه به رودخانه تخلیه شود.
گفتنی است؛ به طور کلی نیاز جدی به تدوین یک راهکار جامع‌نگر، فنی و قابل دستیابی در مدیریت رواناب در محیط بالیقلو چای اردبیل با حفظ و احیای ارزش‌های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی احساس می‌شود و نیازمند اقدام و همت جدی مسؤولان ذی‌ربط است.
