جانی که زیر آسمان رها شد/ از ناکارآمدی پایش‌ها تا پیش‌قدم شدن مردم
انتشار خبر نوزاد رهاشده در حاشیه اصفهان باز هم کارتن‌خوابی را سر زبان‌ها انداخت؛ موضوعی که عمدتا انگشت اتهام را به سمت بهزیستی و شهرداری‌ها می‌برد و برخی هم معتقدند بیشتر این افراد حاضر نیستند به زندگی تحت نظارت هنجارهای اجتماعی یا خانواده برگردند و این امر ساماندهی آن‌ها را مشکل می‌کند.
انتشار خبر نوزاد رهاشده در حاشیه اصفهان باز هم کارتن‌خوابی را سر زبان‌ها انداخت؛ موضوعی که عمدتا انگشت اتهام را به سمت بهزیستی و شهرداری‌ها می‌برد و برخی هم معتقدند بیشتر این افراد حاضر نیستند به زندگی تحت نظارت هنجارهای اجتماعی یا خانواده برگردند و این امر ساماندهی آن‌ها را مشکل می‌کند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، روز گذشته بود که اخبار مربوط به یک نوزاد رها شده توسط فعالان اجتماعی اصفهان و برخی رسانه‌های غیررسمی منتشر شد که در آن گفته شده بود این تصویر روز پنج‌شنبه در یکی از محلات حاشیه‌ای شهر اصفهان گرفته شده است.
فعالان اجتماعی اصفهان در این باره عنوان کرده بودند که در روزهای قبل حضور چند زن کارتن‌خواب باردار در حوالی آن محل را به اورژانس اجتماعی اطلاع داده اما اقدامی از سوی این مجموعه صورت نگرفته است؛ موضوعی که البته با واکنش بهزیستی همراه شد.
انتشار خبر نوزاد رهاشده در حاشیه اصفهان باز هم زنان کارتن‌خواب را سر زبان‌ها انداخت.
موضوعی که عمدتا انگشت اتهام را به سمت بهزیستی و شهرداری‌ها می‌برد و برخی هم معتقدند بیشتر این زنان و یا خانواده‌هایشان حاضر نیستند به زندگی تحت نظارت هنجارهای اجتماعی و یا خانواده برگردند و این امر ساماندهی آن‌ها را مشکل می‌کند.
البته نفس حضور سازمان‌یافته فعالان مردمی در مناطق حاشیه‌نشین و کم‌برخوردار اصفهان و همچنین حساسیت نسبت به چنین موضوعاتی که موجب کشف چنین حوادثی شده است خود حکایت از جریان حیات در رگ‌های این شهر داد؛ جریانی که البته نیاز به پایش و تسویه ناخالصی‌ها دارد تا تداوم آن تضمین شود و در عین حال نباید باعث غفلت از کاستی‌ها شود.
هنوز هویت نوزاد و مادرش روشن نیست
ولی‌اله نصر اصفهانی، مدیرکل بهزیستی استان اصفهان درباره این موضوع اظهار داشت: طبق گزارشی که به اداره کل بهزیستی استان رسید، متوجه شدیم که طبق گزارشات مردمی، روز پنج‌شنبه در یکی از مناطق اصفهان پیکر نوزادی رها شده بود که توسط نیروی انتظامی به پزشکی قانونی انتقال داده شده بود.
وی افزود: از همان لحظات اول با اعزام تیم کارشناسی این موضوع را در دستور بررسی قرار دادیم و با توجه به اینکه در حاشیه کلان‌شهرها مراکز خدمات اجتماعی وجود دارد، از مرکز خود در منطقه‌ای که این حادثه رخ داده است، درخواست کرده‌ایم گزارش میدانی درباره این نوزاد که هویت آن و مادرش هنوز برای ما مشخص نیست تهیه شود.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان تصریح کرد: تا این لحظه مشغول جمع‌آوری اطلاعات هستیم تا با اطلاعات کافی به بررسی چگونگی رخ دادن این موضوع بپردازیم.
گزارش‌دهی آسیب‌های اجتماعی باید فرهنگ شود
مجتبی ناجی، معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان اظهار کرد: صحت این ادعا در حال بررسی از مراجع انتظامی است، فرد منتشرکننده گفته این صحنه را روز پنج‌شنبه مشاهده کرده اما فعلاً صحت ادعا را نمی‌توان رد یا تأیید کرد.
وی تأکید کرد: تمام گزارش‌ها به اورژانس اجتماعی در روزهای گذشته را مطالعه کردیم اما هیچ مورد هشدار درباره احتمال خطر در این رابطه مشاهده نشد، ممکن است اصل این موضوع اتفاق افتاده باشد که اعلام آن بر عهده پزشکی قانونی و دایره تجسس پلیس است، اگر اورژانس اجتماعی در این مسأله مداخله کرده بود امکان گزارش‌دهی برای ما وجود داشت اما اورژانس اجتماعی در جریان نبوده است.
ناجی خاطرنشان کرد: بهزیستی اورژانس اجتماعی را تشکیل داده و مردم می‌توانند گزارش کودک‌آزاری، همسرآزاری، خشونت خانگی و خودکشی را از طریق تماس با شماره ۱۲۳ در میان بگذارند که پس از آن تیم مداخله اعزام و حمایت‌های لازم را انجام می‌دهد، به عنوان مثال تیم با دستور قضایی طفل را از والدین جدا و به مراکز شبانه‌روزی تحویل می‌دهد.
مرکزی برای نگهداری از شیرخوارگان و کودکان داریم
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان با تأکید بر نقش فرهنگ گزارش‌دهی عنوان کرد: اگر این مسائل به موقع اطلاع داده شود مداخله مورد نیاز انجام و راهنمایی‌ها برای استفاده از امکانات ارائه می‌شود و در این مورد حتی اگر مادر معتاد باشد و نوزاد غیرقانونی به دنیا آمده باشد، نوزاد به شیرخوارگاه منتقل می‌شود تا مانند دیگر کودکان مجهول‌الهویه یا بدسرپرست مورد حمایت قرار گیرد.
وی اضافه کرد: اگر مادر این کودک هم کارتن‌خواب باشد در صورت اعتیاد به کمپ ترک اعتیاد و در صورت عدم اعتیاد به سامان‌سرای خورشید که زیر نظر استانداری و با بودجه شورای شهر اصفهان اداره می‌شود معرفی خواهند شد تا از آسیب‌های اجتماعی ثانویه نیز جلوگیری شود و آموزش‌های توانمندسازی را سپری کنند.
بهزیستی از نقش‌آفرینی مردم استقبال کنند
علی‌رغم توضیحات ارائه شده توسط مدیران بهزیستی اصفهان اما باز هم در جدال ماه‌های اخیر فعالان اجتماعی و افکار عمومی با بهزیستی یک مسأله مورد مناقشه جدید ایجاد شده است؛ موضوعی که با پاسخ‌های اخیر ظاهرا همچنان حل نشده باقی خواهد ماند.
به گفته برخی فعالان رسانه این اتفاق دردناک است اما شاید مهم‌تر و بیشتر از دنبال کردن مقصر یا ثبت‌کننده عکس آن، باید قبل و بعد از این عکس را دریافت.
قبل از شکل‌گیری عکس باید «چرخه تولید ناهنجاری» و «چرخه بی‌تفاوتی اجتماعی گروه‌های مرجع» را بررسی کرد.
بعد از ثبت عکس هم باید به دنبال کنترل «چرخه تکثیر ناهنجاری‌ها» بود تا مبادا ثبت این قاب‌ها در جنگ تصویر و جنگ روایت‌ها عادی شود و بدون کنترل آسیب، عکس‌ها دیگر تاثیر امروزشان را نداشته باشند.
به نظر می‌رسد مساله اساسی درباره کنترل آسیب‌های اجتماعی محلی میدان‌دار بودن معتمدان و موثرین محلی مشابه کمیته‌های اول انقلاب و نقش‌آفرینی ریش‌سفیدانی است که با شناخت مصلحت‌ها با حداقل خطا، ناظر و همراه کارگزاران دولتی و شهری باشند؛ موضوعی که باید توسط بهزیستی و شهرداری با توجه و دقت بیشتری دنبال شود.
این دو نهاد به جای دنبال کردن سناریوسازی پیچیده از گزارشات مردمی باید بیشتر با مردم باشند و از ظرفیت‌های مردمی هدفمند بهره ببرند چون به تنهایی نمی‌توانند پایش، برنامه‌ریزی و اجرا را در رابطه با آسیب‌های اجتماعی به انجام برسانند.
شاید لازم باشد بهزیستی و شهرداری باید از نظارت هدفمند و دائم و افزایش هزینه ضعف عملکردهای مدیران در افکار عمومی استقبال کند.
البته این تولید حساسیت و نظارت مردمی باید با رعایت اندازه و ابعاد ناهنجاری و ریشه‌شناسی آن به شکلی که امنیت ذهنی جامعه حفظ شود.
چرا که به ایجاد فشار اجتماعی برای توجه جدی تصمیم‌گیران به تئوری‌پردازی و ایده‌پردازی مردم محلی برای کنترل مشکلات نیاز است تا تصمیمات از کف جامعه به اتاق‌های تصمیم‌گیری برسد.
ورود امام جمعه موقت اصفهان به موضوع
با داغ شدن این موضوع و افزایش تبعات رسانه‌ای آن آیت‌الله سید ابوالحسن مهدوی امام جمعه موقت اصفهان و عضو مجلس خبرگان در دیدار با اکبر پاکزاد از یادگاران دفاع مقدس و فعال فرهنگی و اجتماعی در جریان موضوع قرار گرفت.
وی در ادامه نیز برای پیگیری موضوع توسط نمایندگان شهرستان اصفهان در مجلس شورای اسلامی، روز گذشته راهنمایی‌ها و نکاتی را جهت پیگیری مطرح کرد.
رهاسازی نوزاد زنگ هشداری برای آنانی که به وظایفشان عمل نمی‌کنند
یکی دیگر از نهادهای متولی در حوزه آسیب‌های اجتماعی شهرداری‌ها هستند که مردم می‌توانند از طریق تماس با شماره ۱۳۷ حضور کارتن‌خواب‌ها و افراد بی‌سرپرست را گزارش کنند تا شهرداری نسبت به انتقال آن‌ها اقدام کند اما کوروش محمدی، رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای اسلامی شهر اصفهان، معتقد است تلاش برای حل مشکلات به شکل شورایی دیگر پاسخگو نیست، او در گفت‌وگو با خبرنگار فارس عنوان کرد: موضوع رهاسازی یک نوزاد در مناطق حاشیه‌ای شهر اصفهان صحت دارد و زنگ هشداری برای مسؤولانی است که به وظایف خودشان عمل نمی‌کنند، مردم حاشیه شهر فجایع رقت‌باری را تجربه می‌کنند و اقدامات دستگاه‌های متولی در موضوع حاشیه‌نشینی و مشکلات مردم حاشیه‌نشین پاسخگو نبوده است.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران ادامه داد: کارتن‌خوابی یک حقیقت در حاشیه کلان‌شهرهاست و بخشی از این جمعیت را زنان تشکیل می‌دهند که باید زودتر از این اقدامات عملی برای آنان آغاز می‌شد، دستگاه‌های حاکمیتی باید به این مسأله ورود پیدا کنند و متولی خاص برای این موضوع تعیین شود، به عبارت دیگر قانون‌گذار باید تعیین تکلیف کند که متولی حل حاشیه‌نشینی و آسیب‌های آن چه دستگاهی است تا بتوان از آن دستگاه مطالبه کرد.
واگذاری مشکلات به کمیته‌ها دیگر جوابگو نیست، متولی را مشخص و از او حمایت کنید
وی خاطرنشان کرد: این که مشکلات را به شکل کارگروهی و کمیته‌هایی متشکل از چندین دستگاه پیگیری می‌کنیم در طول این چنددهه جوابگو نبوده، سازمان بهزیستی باید متولی آسیب‌های اجتماعی در کل کشور باشد اما اعتبار لازم برای انجام این وظیفه به سازمان داده نشده، روش ما در طول این سال‌ها تقسیم وظایف مشابه بین دستگاه‌های مختلف با منابع و اختیارات محدود بوده است.
محمدی افزود: به عنوان مثال چندین دستگاه در حوزه اعتیاد و طلاق در کشور ما مشغول به فعالیت هستند که این نشان می‌دهد ما دستگاه متولی را به رسمیت نشناخته‌ایم و برای آن جایگاه پاسخگویی قائل نشده‌ایم در حالی که قانون‌گذار باید این مشکل را حل کند و اعتبارات لازم را در اختیار متولی قرار دهد تا بتوانیم از آن دستگاه مطالبه‌گری کنیم.
رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای اسلامی شهر اصفهان در مثالی بیان کرد: در موضوع کرونا متولی مشخصی تعیین شده که اگر ضعف عملکردی مشاهده شد مسؤولیت آن بر عهده وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی است اما در مسأله طلاق چنین چیزی وجود ندارد.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران در پاسخ به این سؤال که آیا این وضعیت برآمده از ذات بین‌بخشی مسائل اجتماعی نیست، اظهار کرد: در تمام دنیا آسیب‌های اجتماعی متولی دارد در حالی که تلاش ما برای مدیریت شورایی منجر به اعمال نظر شخصی و برخورد سلیقه‌ای شده است.
شهرداری تسهیل‌گر است نه متولی!
وی در تشریح نقش شهرداری‌ها پیرامون آسیب‌های اجتماعی بیان کرد: شهرداری‌ها در موضوع کالبد شهری و تهیه زیرساخت‌ها وظیفه دارند، به عنوان مثال طبق مصوبه شورای شهر که شهرداری نیز آن را اجرایی کرده سامان‌سرای زنان در خیابان بزرگمهر ایجاد شده و فضای لازم برای این گروه از زنان ایجاد شده اما شهرداری متولی امر نیست.
محمدی ادامه داد: شهرداری اعلام آمادگی کرده که هیچ زنی در شهر بی‌سرپناه نماند و اگر دستگاه متولی این زنان را به سامان‌سرا تحویل دهد تیم مستقر حمایت‌های لازم را انجام خواهند داد اما وقتی دستگاه متولی ضعیف عمل می‌کند و یک زن باردار در حاشیه شهر به این مرکز هدایت نمی‌شود دیگر کوتاهی از شهرداری نیست چون وظیفه شهرداری تسهیل‌گری در حوزه اجتماعی است.
مدیریت شهری در توزیع عادلانه امکانات موفق نبود
رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای اسلامی شهر اصفهان عنوان کرد: شهرداری در طول سه سال گذشته عملکرد خوبی داشته اما نمی‌توان این نهاد را متولی کاهش فقر، طلاق و مهاجرت بی‌رویه در جامعه دانست، البته شهرداری‌ها موظف به توزیع عادلانه امکانات، زیرساخت‌ها و فضای سبز در جامعه شهری هستند و می‌پذیرم که مدیریت شهری در توزیع عادلانه امکانات موفق نبوده که مشکل حاشیه‌نشینی داریم و شهرداری‌ها موظف هستند نقشه تفصیلی شهر را به گونه‌ای ترسیم کنند که ارزش افزوده مناطق در فرایندی عادلانه، برابر شود.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران یادآور شد: سند شش دانگ حصه متعلق به اوقاف است و شهرداری نمی‌تواند در این منطقه هزینه کند، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان را به صحن علنی شورا دعوت کردیم و ایشان قول همکاری دادند تا با تعیین معوض برای مباحث شرعی این موقوفه و دادن زمینی به اندازه این مشکل حل شود.
تشکیل کمیته‌ای با حضور فعالان اجتماعی مناطق حاشیه‌نشین
وی گفت: از روز انتشار این خبر کمیته اضطراری رسیدگی به مناطق حاشیه‌ای را تشکیل دادیم که اعضای اصلی این کمیته فعالان اجتماعی مناطق حاشیه‌نشین هستند و جلسات آن از روز دوشنبه برگزار خواهد شد، تا امروز مدیران و مسؤولان در مرکز برای این مناطق تصمیم‌گیری می‌کردند اما از این به بعد فعالان این مناطق در نقش کارشناس تصمیم‌گیری می‌کنند و مدیریت شهری مجری خواهد بود.
شهرداری باید میدان‌دار حل مشکل باشد
مهدی طغیانی نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه در صفحه اینستاگرام خود نوشت: از دیدن این عکس بسیار متأثر شدم.
نباید اجازه داد وضعیت مسأله کارتن‌خوابی و سقط جنین در اصفهان این گونه باشد.
به کمک دیگر نمایندگان اصفهان و همچنین مسؤولان استان تدابیری در نظر خواهیم گرفت که شاهد چنین صحنه هایی نباشیم.
قطعا شهرداری اصفهان به عنوان متولی اصلی ساماندهی حاشیه شهر باید میدان‌دار حل مشکل باشد.
راهکارهایی از جنس نظارت، اشتغال‌زایی و تداوم زنجیره‌های مردمی
موضوع آسیب‌های اجتماعی از جنس کارتن‌خوابی که برآمده از فقر هستند در حاشیه شهرها پررنگ‌تر از دیگر نقاط به نظر می‌رسد و با تشدید مشکلات اقتصادی امکان تکرار چنین وقایعی بیشتر خواهد شد، به عنوان یک راهکار ایجاد مراکز کسب و کار اجتماعی است که تا حدی می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی در این مناطق کمک کند.
به نظر می‌رسد بنا به شرایط امروز حتی به صورت جدی نیازمند تداوم زنجیره‌های رزمایشی مشابه کمک مومنانه در همه حوزه‌ها وجود دارد.
یعنی با بسیج شدن و به کارگیری توانمندی‌های مردمی، تصویر واقعی کارآمدی نظام اجتماعی اسلامی در قیاس با ساختارهای لیبرال وارداتی و بی‌تفاوت به جان آدم‌ها، شکل بگیرد.
به نوعی این حضور مردم در عرصه معضلات اجتماعی، هم باید نقش همراهی و حمایتی با تصمیم‌گیران را داشته باشد و هم به صورت جدی در حوزه نظارت بر اقدامات به ایفای نقش منجر شود.
نباید اجازه داد تا بیان نادرست و کاریکاتوری آسیب‌ها و یا پیگیری نمایشی و ناقص مسؤولی منجر به عادی‌سازی ناکارآمدی‌ها در حوزه آسیب‌های اجتماعی شده و متولیان در پشت خاکریز انباشت مشکلات و آسیب‌ها پنهان شوند.
از طرفی هم نباید با کم‌دقتی و یا روش‌های غیرمؤثر نظارت مردمی زمینه‌ای فراهم شود تا متولیان کم‌تحرکی، بی‌برنامه بودن و عدم خلاقیت خود را تبدیل به سربار مشروعیت نظام مردمی و تهدیدی برای آرامش روانی مردم کرده و در عین حال برای ساکت کردن ناظران جبهه‌سازی کنند.
انتهای پیام/۶۳۱۱۳/ص۳۰/خ