کتاب‌شناسی بردباری و مدارا در سیره امام حسن مجتبی(ع)

ایسنا/خراسان رضوی حضرت امام حسن مجتبی(ع) در نیمه ماه رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه منوره به دنیا آمد و در ۲۸ صفر سال ۵۰ هجری قمری و در سن ۴۷ سالگی به شهادت رسید.
ایشان دو بار کل دارایی‌شان را در راه خدا بخشیده و سه بار نیمی از اموال‌شان را به نیازمندان داد.
گفته‌اند که به سبب همین بخشندگی‌ها ایشان را «کریم اهل بیت(ع)» می‌خوانند.
شرایط و اقدامات سیاسی امام حسن(ع) صلح و دلایل صلح ایشان با معاویه همواره مورد توجه همگان قرار گرفته‌است؛ همچنین صفات اخلاقی و بردباری ایشان یکی از رهنمودهای ایشان برای سعادت مسلمانان است که در خصوص این موضوعات کتاب‌های متعددی نوشته شده ‌است.
در ادامه به مناسبت شهادت ایشان به معرفی تعدادی از این کتب می‌پردازیم.
صلح امام حسن (ع)؛ پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه
این کتاب از معدود آثار تحلیلی و تفصیلی است که درباره زندگانی امام حسن مجتبی(ع)، موقعیت سیاسی ایشان و شرایط صلح امام با معاویه سخن گفته‌ است.
کتاب صلح امام حسن(ع)؛ پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه در زمره‌ متقن‌ترین کتاب‌های تاریخی در موضوع خود است و مؤلف آن به موضوعاتی پرداخته که در آثار دیگر کمتر به آن‌ها توجه شده ‌است.
منابع پژوهشی این اثر نیز حدود ۱۰۰ منبع معتبر و ارزشمند است.
کتاب، فراهم آمده فکری منظم، مبتکر و قوی است.
هماهنگی و پیوستگی‌ آن باعث شده‌است که این کتاب لبریز از اندوخته‌های عقلی و نقلی باشد.
پیراستگی، جامعیت و روشنی و عمق و نقد تحلیلی از ویژگی‌های این کتاب است.
مولف بیش از آنکه به نقل گزارش‌های تاریخی بپردازد، به بیان و تحلیل اوضاع و شرایط از نگاه خود پرداخته ‌است اما با این حال از ارجاع به منابع و استناد به آن‌ها غفلت نکرده و به منابع مختلفی در متن و پاورقی توجه داده که این منابع همان مصادر دست اول تاریخی هستند.
کتاب با گفتاری نسبتا مفصل از علامه عبدالحسن شرف‌الدین، رهبر شیعیان لبنان، در نیمه دوم قرن گذشته هجری قمری و پیشگفتار کوتاه نویسنده درباره تحقیق و کتابش آغاز می‌شود و پس از پرداختی کوتاه به زندگی‌نامه و سیره و سیمای حضرت امام حسن(ع) به سراغ محور اصلی بحث یعنی زندگی سیاسی پرفراز و نشیب ایشان می‌رود.
در بخش‌های دوم و سوم که پیکره اصلی تحقیق را شکل می‌دهند، سخن از موقعیت سیاسی ویژه آن روزگار و چرایی و چگونگی صلح و پیامدهای آن است؛ نویسنده با نگاهی ژرف به تحلیل داده‌های تاریخی و مدارک و اسناد معتبر پرداخته و تصویر روشن و منسجمی از موضوع ارائه نموده‌ است.
در بخش پایانی نیز مقایسه‌ای کوتاه و فشرده میان شرایط زمانه امام حسن با روزگار امام حسین(ع) صورت گرفته است.
این اثر به همت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به فارسی ترجمه و توسط انتشارات «انقلاب اسلامی» منتشر شده است.
تحلیلی از زندگی سیاسی امام حسن(ع)
این کتاب در سه فصل نوشته شده ‌است.
فصل اول آن در خصوص زندگی سیاسی امام حسن(ع) در عهد رسول خدا(ص)، فصل دوم آن درباره زندگانی سیاسی امام حسن(ع) در عهد شیخین و فصل سوم، در مورد زندگی سیاسی امام حسن(ع) در عهد عثمان است.
مترجم در مقدمه کتاب می نویسد «کتاب حاضر از دو جهت اهمیت ویژه دارد.
اول اینکه نویسنده گران‌مایه با دیدی محققانه به تجزیه و تحلیل وقایع همت گمارده که به طور مستقیم و غیرمستقیم با زندگانی امام حسن(ع) ارتباط دارد و در مواردی آن حضرت نقش فعال در تکوین آن برعهده داشته مثل داستان مباهله و بیعت رضوان.
دوم اینکه برخلاف تاریخ‌نگاران و سیره‌نویسان، به نقل حوادث و تاریخچه زندگانی امام(ع) نپرداخته، بلکه زندگانی سیاسی آن جناب را به طور دقیق تجزیه و تحلیل کرده است».
سید جعفر مرتضی‌ عاملی در این کتاب نیز همانند دیگر آثار خود عمل کرده و در آن به بیش از ۲۵۰ منبع استناد کرده‌است و آن‌ها را در پاورقی به تفصیل ذکر می‌کند.
وی از مباحث معمولی و غالب که در زندگانی ائمه(ع) بیان می‌شود صرف نظر کرده و به مطالبی توجه کرده که کمتر از آن سخن گفته می شود.
این کتاب توسط محمد سپهری که مترجم آثار استاد مرتضی است به فارسی برگردانده شده‌ است.
این کتاب توسط انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شده ‌است.
آینه بردباری
در این کتاب اشعاری است از شاعران گذشته و معاصر در مناقب و مصایب امام حسن مجتبی(ع) بیان شده ‌است که انشارات اسوه آن را به چاپ رسانده ‌است.
به عنوان مثال یکی از این اشعار، رباعی شیخ فریدالدین عطار در خصوص شهادت امام حسن(ع) است که عبارت است از ای ماه ز حسن خلق تو یافته بهر/ پر مشک ز عطر خلق تو جمله دهر/ وز هر دو جهان کجا توان برد این قهر/ کان آب حیات را بکشتند به زهر.
در مکتب کریم اهل بیت حسن مجتبی(ع)
علی قائمی این کتاب را به ۱۸ بخش تقسیم نموده و در هر بخش به قسمتی از زندگی پربار امام حسن(ع) پرداخته ‌است.
نویسنده در مقدمه کتاب هدف خود از بحث پیرامون امام حسن(ع) را ناشناخته ماندن قدر امام(ع)، شرایط ویژه عصر ایشان و سخنان ضد و نقیضی که در مورد داستان زندگی حضرت از سوی زبان‌های غرض‌آلود بیان می‌شود، بیان کرده است.
همچنین به طور مفصل به بیان اهمیت صلح ایشان پرداخته و آن را تا جای ممکن تبیین نموده است.
این کتاب را انتشارات امیری منتشر کرده ‌است.
حقایق پنهان؛ پژوهشی از زندگی سیاسی امام حسن(ع)
کتاب حقایق پنهان پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی(ع) نوشته احمد زمانی است که توسط انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم به چاپ رسیده‌است.
از جمله موضوعات این کتاب می‌توان به عناوین رهبری در اسلام، نگاهی گذرا به دوران کودکی امام مجتبی(ع)، ویژگی‌های امام مجتبی(ع)، حسن بن علی(ع) پس از رحلت پیامبر(ص)، مسئولیت‌های امام مجتبی(ع) در دوران حکومت امیرالمؤمنین(ع)، امامت و رهبری، انگیزه‌های صلح (مصالح امت اسلامی، بازگشت به مدینه منوره، مسمومیت امام مجتبی(ع)، شهادت مظلومانه امام مجتبی(ع)، اوج استبداد و ستم امویان، تهاجم فرهنگی امویان و عباسیان، فرزندان امام حسن(ع)، چهل حدیث برگزیده از مجموعه سخنان گران‌بها امام مجتبی(ع) اشاره کرد.
زندگی امام حسن(ع) پرچمدار صلح و آزادی
در این کتاب چند محور از زندگی امام مجتبی(ع) مانند روزهای نخستین زندگی، همسران، علل صلح، پیمان صلح، همسر جنایتکار و چند روایت کوتاه از آن بزرگوار را ترجمه شده‌است.
این کتاب به بررسی زندگانی امام حسن(ع) از ولادت تا شهادت آن حضرت می‌پردازد و عناوین اصلی آن شامل، علاقه روزافزون، امام حسن مجتبی(ع) در نخستین روزهای زندگی، امام حسن(ع) فریادرسی برای محرومان اجتماع، آیا امام حسن مجتبی(ع) همسران زیادی داشت، بررسی علل صلح امام حسن(ع) از نظر سیاست خارجی و داخلی، فرماندهان خائن، متن کامل پیمان صلح، نقض پیمان صلح، جنبش از نو آغاز می شود، چرا امام حسن(ع) صلح نمود و امام حسین(ع) قیام کرد، همسر جنایتکار و پاورقی است.
نویسنده کتاب حاضر مهدی پیشوایی است و توسط انتشارات توحید به چاپ رسیده‌است.
انتهای پیام