دوراهی انتخاب "محیط زیست" یا "رشد اقتصادی"

ایسنا/خراسان رضوی در حقیقت محیط زیست و رشد اقتصادی در ابتدائی‌ترین سطح به یکدیگر وابسته‌اند از این روی در چند سال گذشته جهان شاهد تغییرات زیست محیطی بزرگ و نامطلوبی همانند افزایش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است.
کشورهای در حال توسعه بر سر یک دو راهی انتخاب قرار دارند.
رشد سریع اقتصادی بدون توجه به عواقب زیستی محیط آن، یا اتخاذ راهبرد توسعه صنعتی پایدار مبتنی بر تلفیق ملاحظات اکولوژیکی و اقتصادی که انتخاب را برای این کشورها دشوار کرده است.
با افزایش روزافزون جمعیت، گسترش شهرنشینی و رشد مصرف گرایی، بر میزان زباله‌های تولید شده افزوده شده و ساماندهی زباله‌ها به یک مسأله جدی تبدیل شده است.
اطلاعات سازمان مدیریت پسماند، با اشاره به میزان سرانه زباله تولیدی در دنیا نشان می‌دهد که میزان تولید زباله درجهان روزی ۴۵۰ تا ۵۰۰گرم برای هر فرد است، ولی در کشور ما به ۸۰۰ گرم تا ۱ کیلو می‌رسد؛ بنابراین، میزان تولید زباله در ایران ۲ برابر جهان است.
طبیعت و محیط زیست موهبتی خداوندی است که از مجموعه موجودات، منابع و عوامل و شرایط هماهنگی که در اطراف هر موجود زنده وجود دارد و ادامه حیات به آن وابسته است به وجود می‌آید.
محیط زیست، محل زندگی و تأمین کننده اصلی‌ترین نیازهای انسان است و پدیده‌ای است که هر روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود.
ماهیت جهانی محیط زیست از حضور عناصر مختلف تشکیل دهنده است و در این میان هر موجودی حق دارد از جو، آب و هوا و تنوع زیستی بهره‌مند شود.
طبیعت زیبا و اعجاب انگیز ما در حال نابودی است و محیط زیست تحت فشار شدید قرار گرفته است
اما متأسفانه انسان در دوران سلطه‌اش بر این کره خاکی به استفاده بی‌رویه و بدون برنامه‌ریزی از منابع طبیعی، ایجاد آلودگی‌های خطرناک در خاک، آب وهوا و از بین بردن توان زیست آن، پرداخته است.
به طورکلی چنین به نظر می‌رسد که طبیعت زیبا و اعجاب انگیز ما در حال نابودی تدریجی است و سرانجام، محیط زیست کره ما از جهات مختلف تحت فشار شدید قرار گرفته است.
پس، تهدیدات زیستی حاصل شده از تخریب محیط زیست، امنیت موجودات را در معرض خطر جدی قرار داده‌اند.
در بیشتر کشورها و به خصوص کشورهای در حال توسعه، رشد اقتصادی به عنوان مرکز برنامه‌ریزی‌ها قلمداد می‌شود.
متأسفانه رشد اقتصادی، پیامدهای ناگواری به خصوص در زمینه زیست محیط به همراه داشته است، زیرا بستر بیشتر فعالیت‌های اقتصادی، محیط زیست است و در حقیقت محیط زیست و رشد اقتصادی در ابتدائی‌ترین سطح به یکدیگر وابسته‌اند از این روی در چند سال گذشته جهان شاهد تغییرات زیست محیطی بزرگ و نامطلوبی همانند افزایش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است.
کشورهای در حال توسعه بر سر یک دو راهی انتخاب قرار دارند.
رشد سریع اقتصادی بدون توجه به عواقب زیستی محیط آن، یا اتخاذ راهبرد توسعه صنعتی پایدار مبتنی بر تلفیق ملاحظات اکولوژیکی و اقتصادی که انتخاب را برای این کشورها دشوار کرده است.
در حال حاضر پخش مواد زائد در محیط زیست یکی از مهمترین مشکلات جامعه بشری است که میزان آن با توجه به افزایش جمعیت روز به روز در حال افزایش است.
مواد زائد تولید شده ممکن است به شکل جامد، لجن، مایعات یا گاز یا ترکیبی از تمامی این مواد باشند که به عنوان یک تهدید برای زندگی انسان است.
ورود حجم عظیم مواد زاید شهری همراه با هزاران تن مواد زاید سمی خطرناک و مواد زاید بیمارستانی و صنعتی به محیط زیست مسائل فراوانی را به وجود می‌آورد که اثرات منفی و زیانبار آن در ارتباط با سایر نظام‌های موجود شهری و از جمله نظام زیست محیطی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
زباله پراکنی در محیط منبع قابل توجهی از آلودگی است
زباله پراکنی به معنای رهاسازی زباله در محیط به عنوان یک مسأله زیست محیطی، منبع قابل توجهی از آلودگی است.
براساس نتایج تحقیقات گوناگون در کشورهای دیگر نشان داده شده است تجمع زباله در طبیعت و محیط یک مسأله زیست محیطی و انسانی کاملاً شناخته شده است که علاوه بر مسائل زیبایی شناختی محیط، تهدیدی برای بهداشت و سلامتی روحی، روانی و جسمی شهروندان است.
تبیین رفتار زباله پراکنی به دلایل ذکر شده به طور کلی اهمیت دارد، در کشور ما زباله پراکنی در بین قشرهای مختلفی صورت می‌گیرد.
در این بین گردشگران و مسافران داخلی با آسودگی بیشتری به این رفتار دست می‌زنند.
مشاهده مقصدهای گردشگری طبیعی از جمله حاشیه دریا، رودخانه و جنگل‌ها که مملو از زباله‌های رها شده هستند گواه این مدعاست.
به طوری که امروزه زباله پراکنی به عنوان مسأله‌ای اجتماعی در حوزه زیست محیطی مطرح است.
در موضوع زباله پراکنی چهار دسته عوامل به طور کلی در دو سطح فردی- عاملیتی و ساختاری- بیرونی برای تبیین رفتار زباله پراکنی به کار گرفته شده‌اند.
این ۴ دسته عبارتند از: عوامل فردی (ارزش‌ها، باورها، آگاهی، هنجارهای شخصی)، عوامل عادتی(الگوهای رفتاری گذشته، رفتارهای بدون تفکر)، عوامل موقعیتی یا محیطی(امکانات، کنترل اجتماعی، هزینه مادی) و عوامل اجتماعی(هنجارهای اجتماعی، قواعد فرهنگی و ادراک مشترک ).
کلام اخر اینکه از آنجا که اصلی‌ترین عامل در آسیب رسانی به محیط زیست، انسان است، بی‌مسئولیتی زیست محیطی به معنای توجه نکردن فرد نسبت به رفتارهای زیست مراقبتی یکی از عوامل زباله پراکنی در طبیعت است.
عواملی مانند احساس مسئولیت، میزان حس تاثیرگذاری رفتار و اینکه تا چه حد فرد، شخصاً مسئول عواقب رفتارش است، بر روی رفتار و عملکرد او تاثیر دارد.
درحقیقت، بی‌مسئولیتی زیست محیطی شخص نسبت به پاکیزگی محیط به زباله پراکنی منجر می‌شود.
برای جلوگیری از این امر علاوه بر، برخورد با افرادی که زباله را در محیط رها می‌کنند، به کاربردن ابزارهای تشویقی نیز برای دفع مناسب زباله راه‌گشاست؛ از طرف دیگرباید فرهنگ سازی حساسیت مردم به رفتارهای زیست محیطی بیشتر شود تا افراد در جامعه در مقابل زباله پراکنی دیگران به صورت عاملی بازدارنده برخورد کنند.
منابع:
*فیروز جائیان، ع.
ا و دیگران.
(۱۳۹۶).
«زباله پراکنی به مثابه بی‌نظمی اجتماعی (آزمون نظریه پنجره شکسته)».
پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی.
شماره ۲.
صص:۳۲-۱۷.
فیروز جائیان، ع.
ا و دیگران.
(۱۳۹۴).«شرایط محیطی اثرگذار بر زباله پراکنی در استان مازندران با تأکید بر شرایط محیطی تسهیل کننده آن».فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری.
شماره ۲۹.
صص:۱۴۴-۱۲۳.
*نظری، ر.
ا و دیگران.
(۱۳۹۴).«بررسی عوامل مؤثر بر آلودگی محیط زیست در ایران طی دوره ۱۳۵۳-۱۳۹۲».فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصاد.
شماره ۲۱.
صص:۶۰-۴۸.
*عزیزی جیر آبادی، ب.
(۱۳۹۴).
«بررسی علل و عوامل آلودگی محیط زیست و ارائه راهکارهای کاهش آن».
اولین کنفرانس ملی علوم و مدیریت محیط زیست.
صص:۱۰-۱.
انتهای پیام