دعا گنجینه‌ای بزرگ برای دانش روانشناسی اسلامی است

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین عباس پسندیده دانشیار روانشناسی اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث و سردبیر دوفصلنامه «پژوهشنامه روانشناسی اسلامی» به بهانه شهادت زینت نیایش‌گران، امام سجاد (ع)، در یادداشت کوتاهی به نقش دعا و تحقیقات روانشناختی، نیایش‌گری و نیایش پژوهی پرداخته است:
از منابع مهم و موضوعات اساسی در تحقیقات اسلامی-روانشناختی، دعاهای معصومان علیهم السلام است.
دعا از چند جهت می‌تواند مورد بررسی روانشناختی قرار گیرد:
یکی بعد حسّی و هیجانی و روانی دعاست.
تنهایی برای انسان، تلخ و آزاردهنده است.
ما سرآغازی به نام خدا داریم که با ورود در این دنیا، از آن دور افتاده ایم.
از این رو، در این دنیا دچار احساس غربت و دلتنگی می‌شویم که با هیچ عنصر دیگری برطرف نمی‌شود.
دعا، ارتباطی است که موجب برطرف شدن این احساس غربت و دلتنگی می‌شود.
بعد دیگر دعاها، بعد معرفتی آنهاست.
دعا، هر چند زبان حسّ و حال است، اما از معرفت تهی نیست.
معصومان (ع) بر مبنای معرفت، مناجات می کرده اند.
دعا نشان دهنده مبنای فکری و معرفتی است.
تجربه هیجانی ارتباط با خدا در سیره معصومان، یک تجربه کور نیست، بلکه تجربه‌ای است مبتنی بر شناخت و آگاهی.
از این رو، دعاها یکی از منابع غنی برای تحقیقات روانشناختی است.
به عنوان نمونه:
- دعا، مملو است از شمردن داشته‌ها و نعمت‌های زندگی.
دعا می‌تواند به ما در شناخت داشته‌های زندگی و برانگیختن حس قدردانی و رضامندی کمک کند.
- هر جا در دعاها «تسبیح» خداوند مطرح شده است، معمولاً برای اصلاح ادراک اشتباه از خداوند و امور مربوط به اوست.
در مقابل، «تحمید» برای ایجاد ادراک صحیح از خداوند متعال است.
دعاکننده، نخست باید ذهن خود را از تصورات اشتباه نسبت به خدا (که بهداشت روان او را به مخاطره می‌اندازد) پیراسته کند و سپس آن را با ادراکات صحیح از خداوند، آراسته سازد.
و این داستان همچنان ادامه دارد...
قصد ما نه برشمردن همه ابعاد دعا، بلکه اشاره‌ای به این موضوع بود تا طرح بحث شود.
دعا گنجینه‌ای بزرگ برای دانش روانشناسی اسلامی است.
کشف این ابعاد نیازمند تلاش علمی و متقن است.
اندیشمندان و دانش پژوهان این حوزه می‌توانند با مراجعه به ادعیه معتبر و مأثور از اهل بیت (ع) به بررسی ابعاد روان شناختی آنها بپردازند و دانش روانشناسی را غنی سازند.