ذهن‌آگاهی چه کمکی به ما می‌کند؟/ آشنایی با تکنیک شناخت درمانی
قهاری نویسنده کتاب «شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی»گفت: ذهن آگاهی بر حضور ذهن داشتن در لحظه و پذیرش همه چیز خود بدون قضاوت تأکید دارد.
به گزارش خبرگزاری مهر، دهمین قسمت از فصل دوم برنامه تلویزیونی «چراغ مطالعه» شنبه ۲۲ شهریورماه ۱۳۹۹ از شبکه چهار سیما پخش شد.
در این برنامه به کتاب «شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی» با حضور شهربانو قهاری، نویسنده اثر، پرداخته شد.
شهربانو قهاری در ابتدا گفت: این کتاب در اصل رویکرد شناختی – رفتاری را معرفی می‌کند و یک بخش آن هم به ذهن‌آگاهی اختصاص پیدا کرده که یکی از روش‌های جدیدی است که به رویکرد شناختی – رفتاری اضافه شده است.
شناخت‌درمانی نوعی از روان‌درمانی است که رویکردی کوتاه‌مدت دارد.
حتی می‌توان این روش را از راه دور و از طریق ارتباط رایانه‌ای بر مراجعه‌کننده‌ها اعمال کرد.
در این رویکرد مراجع خیلی در روند درمان مشارکت دارد.
این مسئله موجب می‌شود که در آینده خودش نیز بتواند در مواجهه با مشکلاتش آن‌ها را حل کند.
نویسنده کتاب «شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی» افزود: شناخت‌درمانی بر این مسئله تأکید دارد که اشیاء یا آدم‌ها و یا موقعیت‌ها ما را آشفته نمی‌کنند، بلکه نوع برداشت ما از آن‌ها هستند که ما را آشفته می‌کنند.
افکار منفی و یا غیرمنطقی در این میان واسطه هستند.
مثلاً اگر کسی جواب سلام ما را ندهد اگر فکر کنیم که عمدی بوده خیلی ناراحت می‌شویم، اما اگر فکر کنیم که حواسش نبوده است، ناراحت نخواهیم شد.
درمان عقلانی - هیجانی توسط آلبرت الیس در این راستا مطرح شد.
آرون بک نیز مکتب شناخت‌درمانی را ارائه داد و برای اولین بار این روش را برای بیماران افسرده به کار برد.
وی ادامه داد: اتفاقات فقط بیرونی نیستند و می‌توانند درونی باشند.
رفتارها در خلأ اتفاق نمی‌افتند و زنجیره‌ای در آن‌ها وجود دارد که در درمان باید آن زنجیره را از کار بیندازیم.
در این چرخه پیش‌آیندها، رفتارها و پیامدها اهمیت دارند.
برای از کار انداختن این چرخه یا باید پیش‌آیندها را برطرف کنیم و یا پیامدها که کار بر روی پیش‌آیندها راحت‌تر است.
انسان ابعاد زیستی، روانی، اجتماعی و روحی دارد که در درمان باید همه این ابعاد لحاظ شود.
شهربانو قهاری اضافه کرد: مغز ما نسبت به مسائل پردازش‌هایی را انجام می‌دهد و دارای طرح‌واره‌هایی است.
البته گاهی اوقات هم خطاهای شناختی وجود دارند.
مثلاً خطای پیش‌بینی منفی مانند یکی از کاراکترهای کارتون گالیور، خطای ذهن‌خوانی که مدام فکرهایی را به دیگران نسبت می‌دهند، یا خطای بزرگ‌نمایی و کوچک نمایی، فاجعه سازی و ….
سلیگمن معتقد است علتی که ما برای هر حادثه‌ای قائل هستیم کاملاً در ما تأثیرات متفاوتی را می‌تواند ایجاد کند.
البته خطاهای شناختی و افکار منفی خیلی رو هستند، اما در زیر این کوه یخ باورهای بسیار پیچیده و درهم‌تنیده وجود دارند که در تعامل پدر و مادر با بچه در همان سال‌های اولیه شکل می‌گیرند.
وی سپس گفت: ذهن‌آگاهی یکی از رویکردهای جدید است و همان مدیتشین بودائی‌هاست که جدیداً علمی شده است.
معمولاً تمرین‌های این‌ها به دو شکل بود که یا ذهن را کلاً از هر چیزی خالی می‌کردند و یا این‌که تمرکز را بر یک چیز معطوف می‌کردند.
کابات زین کسی بود که این رویکرد را در روانشناسی مطرح کرد.
ذهن‌آگاهی به افراد کمک می‌کند تا افکارشان را بپذیرند، راجع به آن‌ها قضاوت نکنند و بتوانند از ذهن خود آگاهی داشته باشند.
شهربانو قهاری در پایان گفت: افسرده‌ها به دلیل نشخوارهای ذهنی بسیاری که دارند حال‌شان خراب‌تر می‌شوند.
در شناخت‌درمانی دیدند که این روش به تنهایی این مشکلات را حل نمی‌کنند، لذا این روش در ذهن‌آگاهی ادغام شد.
برخی از اختلالات امروز صرفاً با رویکرد ذهن‌آگاهی درمان می‌شوند؛ مثل اختلالات خوردن و اختلالات خواب.
به این دلیل به این روش Mindfulness گفته می‌شود که باید با حضور ذهن کارهایتان را انجام دهید و در هنگام انجام هر کار، دیگر به چیز دیگری فکر نکنید.
ذهن آگاهی بر حضور ذهن داشتن در لحظه و پذیرش همه چیز خود بدون قضاوت تأکید دارد.
در آیتم کتابدار برنامه، سیامک محبوب، کتابدار و پژوهشگر تجربه‌های خود در زمینه کتاب خواندن و این‌که چه بخوانیم و چطور بخوانیم را بیان کرد.
فصل دوم «چراغ مطالعه» که به کتب روانشناسی می‌پردازد، با تهیه‌کنندگی مرتضی روحانی و یاسر غفاری و با سردبیری مجتبی طالقانی، در گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ تولید شده است و شنبه‌ها ساعت ۲۱ پخش می‌شود.
بازپخش این برنامه نیز یکشنبه‌ها ساعت ۱۷ و جمعه‌ها ساعت ۹ خواهد بود.
