کدام رفتارها جزو بداخلاقی‌های علمی دسته‌بندی می‌شود؟
در بررسی‌های یک مطالعه مروری مصادیق بداخلاقی‌های علمی شامل سرقت علمی، تقلب، دستکاری (تحریف و جعل)، کمک غیر مجاز (سایه‌نویسی) و کلاه‌برداری (دروغ‌گویی) مورد بررسی قرار گرفت.
در بررسی‌های یک مطالعه مروری مصادیق بداخلاقی‌های علمی شامل سرقت علمی، تقلب، دستکاری (تحریف و جعل)، کمک غیر مجاز (سایه‌نویسی) و کلاه‌برداری (دروغ‌گویی) مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش ایسنا، بحث تقلب‌های پژوهشی و بداخلاقی‌های علمی، از موضوعات مهم مجامع دانشگاهی و پژوهشی در جهان هستند و شناسایی و اثبات تخلف موجب طرد فرد از مجامع علمی می‌شود.
با توجه به اهمیت این موضوع، رویا پورتقی و مریم خسروی، پژوهشگران گروه علم‌سنجی و تحلیل اطلاعات پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در یک مطالعه مروری کلیه مقالات پژوهشی مرتبط با بداخلاقی‌های دانشگاهی را بررسی کردند.
تقلب علمی و فساد آموزشی روند توسعه علمی را از مدار سالم و پویای آن خارج کرده و موجب می‌شود روند تولید علم جای خود را به شکل‌گیری کارخانه‌های مدرک‌سازی دهد.
«بداخلاقی علمی» در دنیای امروز می‌تواند در هر زمینه علمی و هرگونه رسانه‌ای اتفاق بیفتد و می‌توان آن را در دسته انحراف‌های دانشگاهی و حتی در سطحی بالاتر انحرافات اجتماعی به شمار آورد.
این پژوهشگران مقالات مرتبط را از طریق جستجوی پایگاه‌های اطلاعاتی «اسکوپوس»، «وب آو ساینس» و «پاب‌مد» در بازه زمانی ابتدای شروع به کار نمایه تا ابتدای سال 2017 مورد بررسی قرار دادند.
در مجموع سه هزار و 727 مقاله شناسایی شد و پس از بررسی و حذف مقالات نامرتبط، 218 مقاله توسط حداقل دو پژوهشگر به طور مستقل مطالعه و مرور و ارزیابی شد.
در نهایت 63 مقاله به تایید پژوهشگران رسید.
در جمع‌بندی‌ها و بررسی‌های این مطالعات مشخص شد که این مقالات به طور کل به پنج مقوله اصلی بداخلاقی علمی دانشگاهی پرداخته‌اند.
این مقوله‌ها سرقت علمی، تقلب، دستکاری (تحریف و جعل)، کمک غیر مجاز (سایه‌نویسی) و کلاه‌برداری (دروغ‌گویی) هستند.
بر اساس بررسی‌ها، در این مقالات به مصادیق سرقت علمی بیش‌تر از دیگران پرداخته شده است.
مصادیق سرقت علمی شامل نقل قول نادرست، رونویسی نادرست، استناد نادرست، خودسرقتی، سرقت علمی ایده، ترجمه غیرمجاز، مقاله یا متن معجون، سرقت کلی آثار و سرقت بخشی از آثار است.
در این پژوهش‌ها تقلب در امتحان و تقلب در تکالیف درسی نیز بررسی شده‌است.
دستکاری از طریق تحریف و یا جعل و همچنین کمک‌گرفتن از دیگران شامل تبانی و یا سایه‌نویسی نیز از دیگر مصادیق بداخلاقی علمی هستند که در این مطالعات مطرح شده‌اند.
تبانی به عنوان یکی از بداخلاقی‌های علمی به اجازه به دیگران برای رونویسی تکلیف خود، رونویسی تکلیف دیگر دانشجویان با آگاهی آن‌ها، انجام گروهی تکالیف فردی، انجام تکالیف با کمک منابع اینترنتی و...
گفته می‌شود.
سایه‌نویسی نیز سفارش مقاله به بیرون، استخدام یک نفر برای تکمیل تکالیف، فروش یا امانت مقاله به دیگران، برون‌سپاری انجام تکالیف و مقالات و ...
است.
دروغ‌گویی یا بهانه‌گیری دروغین برای جلب توجه اساتید و درخواست توجه خاص در امتحان، تعویق امتحان، دروغ‌گویی در رابطه با شرایط فیزیکی برای تمدید انجام تکلیف و امتحان، جعل نسخه پزشک و...
از مصادیق کلاهبرداری‌های علمی هستند.
در این مطالعه آمده که برای جلوگیری از انجام بداخلاقی علمی توسط دانشجویان نیاز به پیشگیری، شناسایی و مجازات یا تنبیه است و این سه مرحله باید در برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مورد توجه قرار گیرد.
بررسی‌های متفاوت نشان داده یکی از مهم‌ترین دلایل انجام بداخلاقی‌های علمی توسط دانشجویان، عدم آگاهی و نداشتن دانش لازم در مورد شناخت مقوله‌ها و مصادیق آن است.
به گفته محققان این مطالعه، پژوهش‌هایی که تاکنون در زمینه این بداخلاقی‌ها انجام شده‌اند، جامعیت کافی نداشته‌اند.
ولی دسته‌بندی ارائه‌شده در این مطالعه به دلیل جامعیت می‌تواند در جهت پیشگیری و جلوگیری از ارتکاب بداخلاقی علمی دانشجویان به کار گرفته‌شود.
این پژوهشگران می‌گویند: سیاست‌گذاران می‌توانند از یافته‌های این مطالعه در تدوین و بهبود قوانین حقوقی، تصویب مقررات و آیین‌نامه‌های انضباطی و ارائه راهکارهای تربیتی، اخلاقی و آموزشی در جهت کنترل بداخلاقی علمی دانشجویان استفاده کنند.
نتایج این مطالعه شهریور سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «شناسایی و دسته‌بندی بداخلاقی‌های علمی دانشجویان» در آخرین شماره فصل‌نامه «اخلاق در علوم و فناوری» منتشر شده است.
انتهای پیام