تقابل جذابیت گردشگری برای سهامداران و عدم حضور فعالان در بورس

علی اصغر شالبافیان کارشناس گردشگری و عضو هیأت علمی دانشگاه سمنان در گفتگو با مهر، درباره ورود بخش‌های مختلف صنعت گردشگری از جمله هتلداری به بازار بورس اوراق بهادار گفت: یکی از شاخص‌های مهمی که برای سرمایه گذاری در بورس مطرح می‌شود نسبت سود به دارایی است.
طی ۲۰ سال اخیر سوددهی صنعت هتلداری حتی در دوران رونق، نسبت به برخی از صنایع دیگر چشمگیر نبوده است.
به همین دلیل است که برخی از هتلداران می‌گویند در این صنعت در مقام مقایسه با بعضی از صنایع دیگر سود قابل توجهی نکردیم.
آنها نسبت سودشان را به نسبت سرمایه گذاری انجام شده شأن ارزیابی می‌کنند.
یعنی به عبارت علم اقتصاد در مقام بیان هزینه فرصت سرمایه گذاری خود هستند.
خصوصاً اینکه در صنعت هتلداری هزینه‌های تغییر ( switching costs) بالا بوده و سرمایه گذاری در حوزه هتلداری با موانع ذاتی و قانونی خروج نیز مواجه است.
وی افزود: اما زمانیکه اقبال سهامداران به شرکت‌هایی با دارایی زیاد افزایش می‌یابد، طبیعتاً سهام شرکت‌های حوزه هتلداری و مجتمع‌های گردشگری مورد توجه قرار می‌گیرد.
خصوصاً آن دسته از شرکت‌هایی که افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی دارند.
معافیت‌های مالیاتی برای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی در دو سال اخیر در این زمینه نیز این انگیزه را برای عموم شرکت‌ها فراهم کرده است.
باید گفت یکی از دلایل رشد بازار سرمایه مرتبط با همین افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی شرکت‌ها بوده است تا ارزش شرکت‌ها مطابق با تورم عمومی تعدیل شود.
چرایی جذابیت هتلداری برای سهام داران
شالبافیان گفت: در یک سال اخیر که بازار سرمایه رشد زیادی داشته جذابیت سهام شرکت‌هایی که به نحوی با حوزه گردشگری مرتبط می‌شوند نیز افزایش یافته است.
چون سهام داران دنبال شرکت‌هایی هستند که دارایی زیادی دارند از این منظر اتفاقاً هتلداری حوزه جذابی است.
چون سهام داران سهم شرکتی را می‌خرند که مالک دارایی خوبی است یا دارایی آن مشخص است مثلاً این هتل زمین مرغوبی در بهترین جای اصفهان، تهران و مشهد و … دارد و دارایی آن مانند برخی دیگر از شرکت‌ها نیست که برای مردم نامشخص باشد.
آنها می‌دانند که صنعت هتلداری هزینه بالایی را برای احداث می‌طلبد چه بابت زمین، چه ساخت هتل.
خصوصاً زمانیکه نرخ تورم افزایش می‌یابد ارزش جایگزینی در صنایعی که مبتنی بر دارایی هستند قابل توجه بالا می‌رود که طبیعتاً در قیمت سهم شرکت منعکس می‌شود.
این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که در حوزه هتلداری و مجتمع‌های توریستی یکی از دارایی‌های اصلی موقعیت و لوکیشن قرارگیری ملک و زمین پروژه نیز هست که بعضاً غیر قابل جایگزین است.
برای درک بهتر به موقعیت غالب هتل‌های ۴ و ۵ ستاره توجه کنید که فارغ از ارزش ملک، آن موقعیت‌ها چقدر ذاتاً تکرار پذیر هستند.
این ویژگی می‌تواند خود موجب ایجاد مزیت رقابتی پایدار شود.
وی درباره میزان شناخت از بازار بورس در میان فعالان گردشگری گفت: صنعت گردشگری نسبت به صنایع دیگر برای ورود به بازار بورس عقب تر هست.
چون به شناخت بیشتری نسبت به بازار سرمایه، الزامات و یا اقتضائات ورود به آن و منافعی که این بازار می‌تواند برای حوزه گردشگری به همراه داشته باشد نیاز دارد.
اکنون شناخت کاملی از بازار سرمایه در حوزه گردشگری وجود ندارد.
چه درباره نحوه کسب منافعی که می‌توانند از این بازار داشته باشند و یا اینکه چه الزاماتی برای ورود به این بازار نیاز است.
به همین دلیل عمدتاً نگاه تأمین مالی در صنعت هتلداری به روش‌های تأمین مالی از طریق بازار پول (منابع بانکی) معطوف بوده نه بازار سرمایه (مانند بورس).
بنگاهها باید نسبت به منافع، الزامات و اقتضائات آن آگاه شوند.
وقتی بدانیم که این بازار چه منفعتی دارد باید بدانیم از کجا شروع کنیم.
در افق میان مدت، اولویت بنگاه‌های ما چگونه تحت تأثیر این موضوع قرار می‌گیرد و چه اصولی را باید برای اداره بنگاه حاکم کنیم.
چه مواردی را باید شفاف کنیم که ما را به عنوان یک بنگاه در بازار بپذیرند.
بنابراین خیلی از کارهایی که باید برای استفاده از بازار سرمایه انجام شود، اقداماتی است که خود بنگاهها باید انجام دهند.
اما این موضوع مستلزم ایجاد شناخت درباره آنهاست.
در این حوزه دولت و وزارت گردشگری می‌تواند نقش آفرینی کند.
این کارشناس حوزه گردشگری با تاکید بر اینکه بازار سرمایه در شرایط فعلی مردمی شده است گفت: گردشگری نیز صنعتی است که می‌تواند ارتباط ملموسی با عموم مردم برقرار کند.
ممکن است این ویژگی در میان خیلی از صنایع دیگر وجود نداشته باشد.
یعنی مردم درک دقیقی از فعالیت و نحوه عملکرد آن شرکت‌ها و یا صنایع نداشته باشند اما از نحوه فعالیت شرکت‌های گردشگری یا هتل‌ها اطلاع بیشتری دارند.
یکی از مواردی که باعث می‌شود، مردم سهام شرکتی را بخرند این است که آنها چقدر از عملیات جاری یک شرکت شناخت دارند.
این مزیتی است که هتل‌ها و یا شرکت‌های گردشگری می‌توانند از آن برای ورود به بازار بورس استفاده کنند.
شرکت‌های دیگر باید تلاش کنند که بگویند از چه تکنولوژی برای تولید محصول خود استفاده می‌کنند و یا چه فرایندهایی را طی می‌کنند یا مشتری آنها چه کسانی هستند اما در حوزه هتلداری، متقاضی بالقوه خرید سهام، جواب این سوالات را می‌داند.
پس ارتباط بهتری را می‌تواند با آن برقرار کند.
شالبافیان افزود: باید بدانیم استقبال بازار از بنگاههایی که در حوزه گردشگری وارد بازار سرمایه شده اند خوب بوده است.
دلایل این امر به غیر از داشتن دارایی‌های ارزشمند، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها شاید به این دلیل است که وقتی عموم مردم وارد بازار می‌شوند ارتباط بهتری را برقرار می‌کنند.
مردم می‌توانند تشخیص دهند که هتل دارایی‌هایی دارد که ارزشمند است.
یعنی از مزیت معرفی و ارتباط بهتر نیز برخوردارند.
نگاه ساده انگارانه درباره تأثیر کرونا بر سهام گردشگری
وی درباره فعالیت‌های قابل انجام برای ورود بنگاههای گردشگری به بازار سرمایه گفت: در حوزه عرضه به نظر ابتدا باید از گروه‌های زنجیره‌ای هتلی و شرکت‌های بزرگ این حوزه شروع شود و شرایط ورود آنها را تسهیل کرد.
از آنجایی که قالب این موارد متعلق به دولت و نهادهای عمومی غیر دولتی است و این نهادها هم سیاست واگذاری این شرکت‌ها را دارند، طبیعتاً چنین بنگاه‌هایی می‌توانند نقطه شروع خوبی برای این موضوع نیز باشند.
یکی از اقداماتی که وزارت گردشگری می‌تواند انجام دهد این است که با رایزنی با وزارت اقتصاد و سازمان بورس و اوراق بهادار ضمن تبیین ویژگی و مزایا ورود شرکت‌های حوزه گردشگری راه ورود گردشگری به بازار سرمایه را تسهیل کند.
در حوزه تقاضا نیز باید فضای گفتمان بازار سرمایه را در گردشگری وارد کرد.
آگاهی بخشی عمومی در کنار جذابیت‌های بازار، باعث شد تا مردم زیادی جذب بازار بورس شوند بنابراین بورس به عنوان یکی از گفتگوهای مردم عادی درآمد.
پس باید آگاهی و شناخت و ایجاد گفتمان در گردشگری نیز پررنگ شود.
مهمترین الزام این است که بازار سرمایه به عنوان یکی از شیوه‌های تأمین مالی مطرح و موانع آن واکاوی شود.
برای این کار باید تعامل دو سویه بین فعالان گردشگری و فعالان بازار سرمایه بوجود بیاید.
تا زمانی که این گفتمان شکل نگیرد صاحب بنگاه گردشگری برای ورود به این بازار ترغیب نخواهد شد.
این یک نگاه ساده‌انگارانه است که بگوییم چون گردشگری به خاطر کرونا آسیب دیده است پس ظرفیت ورود به این بازار را ندارد.
آیا صنعت خودرو و بسیاری از شرکت‌های دیگر در ایران زیان ده نیست؟
پس چرا سهام آن رشد می‌کند؟
این استاد دانشگاه در پاسخ به این موضوع که شرکت‌های گردشگری به دلیل شفاف سازی مالی تمایلی به حضور در بازار سرمایه ندارند گفت: من این موضوع را دلیل را موجهی نمی دانم چون بنگاه‌ها در حالت فعلی نیز مجبورند با ساز و کاری که دولت دارد، حساب‌هایشان را شفاف کنند.
پس این موضوع و دیدگاهی که سعی دارد القا کند شرکت‌های حوزه گردشگری تمایل برای پنهان کاری و غیرشفاف بودن دارند اساساً درست نیست و منطبق با واقعیت نیست.
وی درباره امکان ورود آژانس‌های مسافرتی نیز به بازار سرمایه گفت: آژانس‌های مسافرتی بر خلاف هتلداران حجم سرمایه ثابت بالایی را در کارشان نیاز ندارند آژانس‌های مسافرتی بیشتر از دانش فنی و توانمندی واسطه گری خود استفاده می‌کنند به همین دلیل سهام آژانس‌ها زمانی جذابیت خواهد داشت که بازار گردشگری پررونق باشد و یا آژانس‌های مسافرتی بزرگی وارد بورس شوند که حجم بالایی از فروش را دارند و می‌توانند جذابیت برای خرید سهم شأن در بازار بورس کسب کنند.
حوزه هتلداری و مجتمع‌های گردشگری برای استفاده از ظرفیت بازار سرمایه مقدم بر آژانس‌های مسافرتی است.
در واقع مجموعه‌هایی که ملک و زمین در دارایی آنها پررنگ هست اولویت بیشتری دارند که در این حوزه ورود کنند تا حوزه‌های دیگر.