مفهوم «براعت استهلال» در دعای عرفه سیدالشهدا (ع)
اصفهان- رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن گفت: «براعت استهلال» فرازی قابل تامل در دعای عرفه سیدالشهدا است و تامل و فهم آن در درک عرفان ثارالله به ما یاری می رساند.
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین صفوی در دومین جلسه از سلسله نشستهای عرفان سید الشهدا اظهار داشت: دعای عرفه امام حسین (ع) سه بخش دارد که هر بخش دارای چندین فراز است که بخش اول «براعت استهلال» را شامل میشود؛ بخش دوم رکن اصلی است و بخش سوم جمع بندی و اختتام دعاست.
وی افزود: «براعت استهلال»، یکی از صنایع معنوی علم بدیع است که به معنای آغاز کردن نظم یا نثر با کلماتی زیبا و ساده و روشن است که با اشارهای لطیف و متناسب به مقصد و مقصود اصلی رهنمون باشد، چنانکه خواننده ادامه آن را دریابد.
فرازهای بخش براعت استهلال در دعای عرفه
نویسنده کتاب عرفان ثقلین با اشاره به فرازهای بخش براعت استهلال در دعای عرفه تصریح کرد: براعت استهلال دارای هفت بخش و چهار پیام مرکزی است.
در بخش یک، به توحید فعلی خدا نسبت به کائنات و ابنای بشر را اشارت میکند واینکه همه حمدها فقط شایسته اوست چراکه او مبدا همه خلایق، خیرات و برکات است.
وی تاکید کرد: امام حسین (ع) در این بخش از دعای عرفه میفرماید که «خدای را سپاس که برای حکمش برگردانندهای و برای بخششش بازدارندهای و همانند ساختهاش ساخته هیچ سازندهای نیست و او سخاوتمند وسعتبخش است، انواع مخلوقات را پدید آورد و ساختهها را با حکمتش محکم نمود، طلیعهها بر او پوشیده نمیماند و ودیعهها نزد او ضایع نمیشود، پاداشدهنده هر سازنده و بینیازکننده هر قناعتگر و رحمکننده بر هر نالان و فرو فرستنده سودها و نازلکننده کتاب جامع با نور درخشان است.»
وی با اشاره به اینکه بخش دوم یعنی رکن اصلی دعای عرفه به بیان ارتباط خدا با انسان میپردازد، افزود: امام حسین (ع) در این بخش خدا را شنونده دعاها و دورکننده بلاها و بالابرنده درجات و کوبنده گردنکشان توصیف میکند و میفرماید که «؛ پس معبودی جز او نیست و چیزی با او برابری نمیکند و چیزی همانندش نیست و اوست شنوا و بینا و لطیف و آگاه و بر هر چیز تواناست»
تسبیح و تنزیه خداوند دعای عرفه
نویسنده ساختار معنایی مثنوی معنوی به بخش دیگری از براعت استهلال که بر تسبیح و تنزیه خداوند دلالت دارد، اشارهای کرد و توضیح داد: در این بخش براعت استهلال در دعای عرفه، پیام مرکزی است؛ چراکه تنزیه (رتری و تعالی خدا نسبت به آفرینش) و تقدس اسماً الهی را مطرح و تنزیه الهی، نعمتهای بیکران الهی و وظیفه شکرگزاری سالک را بیان میکند.
در واقع خداوند همه چیز یک سالک حسینی است.
حجت الاسلام والمسلمین صفوی با تاکید بر اینکه نامهای نکوی خدا مقدس است، گفت: عرفا با عبارتهای گوناگون درباره اسماً و صفات حق مطالب متعالی و بلندی بیان کرده اند ک ه در کتاب «عرفان ثقلین» ابعادی از تنزیه الهی و وحدت وجود الهی را با الهام از دعای عرفه ام حسین تبیین کرده ام؛ امام حسین در این بخش فرموده استکه «پس ای خدایا منزهی تو، منزهی تو، که آفریننده ای، و بازگرداننده ای، و ستوده ای و بزرگواری، نامهایت مقدس است و نعمتهایت بزرگ.
خدایا کدامیک از نعمتهایت را به شماره آورم و یاد کنم، یا برای کدامیک از عطاهایت به شکر برخیزم درحالی که پروردگارا، بیش از آن است که شماره گران برشمارند، یا اینکه یاد دارندگان در دانش به آنها برسند»