کاهش 12.5 درصدی تعداد موالید کشور در عرض یک سال!/ شعارسرایی در زمینه ازدواج و فرزندپروری اثربخش نیست!

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرگاران پویا؛ دکتر سعید رضا عاملی در نخستین جلسه کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: هدف از تشکیل کمیته علمی جمعیت توجه چندرشته‌ای و چندنهادی به مسئله جمعیت است؛ مسئله جمعیت به یک رویکرد تخصصی نیاز دارد و مسائل مربوط به آن را یک جمع چندرشته‌ای می‌توانند حل کنند.
به گزارش مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی وی ادامه داد: واقعیت این است که سال‌ها جمعیت‌شناسی در کشور ما با رویکرد کنترل جمعیت بوده در واقع دکترین کنترل جمعیت حاکم بر نگاه جمعیت‌شناسی بوده است؛ در کشورهای در حال توسعه افزایش جمعیت، افزایش هزینه محسوب و از جمعیت به صورت کیفی بهره‌برداری نشده است، در این کشورها جمعیت به عنوان بار هزینه‌ای برای دولت تلقی کرده و رشد جمعیت را مانع افزایش امید به زندگی تلقی می‌کردند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به هوشیاری رهبر معظم انقلاب نسبت به پیری جمعیت و نگرانی که ایشان بارها نسبت به کاهش جمعیت و نامناسب بودن وضعیت ابراز داشتند، گفت: نقشه مهندسی فرهنگی کشور محصول پژوهش‌های گسترده‌ای است که با وقفه چند ساله جلسات ستاد آن برگزار شد که راهبرد کلان 4 این سند راهبردی و 6 راهبرد ملی و برنامه‌های اقدام مشخص به موضوع جمعیت اختصاص دارد و ابعاد مختلف مسئله جمعیت در سند مورد توجه قرار گرفته است.
وی افزود: در سال 1391 لایحه جمعیت در مجلس شورای اسلامی تهیه شد که متاسفانه 8 سال در مجلس مغفول ماند و در مجلس جدید، نخستین لایحه مورد پذیرش، لایحه جمعیت و تعالی خانواده است که در کمیسون فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و پیشرفت کار خوبی نسبت به نهایی کردن لایحه در شرف انجام است.
دکتر عاملی تصریح کرد: در لایحه پیش‌بینی شده که ستاد ملی جمعت و تعالی خانواده در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شود و مسئولیت راهبری موضوع جمعیت که موضوع چند نهادی است به عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع جمعیت را نباید موضوع حزبی و سیاسی کرد که عده‌ای در مقابل و عده‌ای در طرفداری آن باشند و همه باید در کنار هم برای کمک به حل این خلا بزرگ همکاری کنند.
وی اضافه کرد: نرخ افزایش جمعیت در کشور نگران‌کننده است و نرخ باروری 1.7 به ازاء هر زن شده است و این نرخ باروری به معنی این است که ما نرخ باروری لازم برای جایگزینی جمعیت را نداریم؛ تعداد موالید در سال 98 نسبت به سال 97، 12.5 درصد کاهش داشته است؛ جمعیت گروه سنی 14-0 سال از 45.5 درصد درسال 1365 به 24 درصد در سال 1395 رسیده است که به نوعی بیان کننده این واقعیت است که بنیه جمعیت ضعیف شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر اینکه نباید در گفتگوها مشکلات را به گردن همدیگر انداخت، گفت: باید بپذیریم که الگوی فرهنگی قشری از جامعه تغیییر کرده است، تغییر این الگو روی نرخ طلاق و ازدواج و مفاسد اجتماعی و البته بعد خانواده اثر گذار است و باید ریشه‌ای تر و بنیادی تر به مسئله نگاه کرد.
وی افزود: نگاه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب برای دستیابی به جامعه اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی نگاهی مطلوب‌گراست و امروز در جهان این نوع نگاه یکی از جدیدترین و راهبردی‌ترین نگاه‌های برنامه‌ریزی است؛ بر این مبنا ما باید ببینم و هدف گذاری کنیم که جمعیت مطلوب ما به لحاظ کمی و کیفی چیست و بر آن مبنا ظرفیت‌سازی لازم و توانمندی دانشی و البته الزامات حقوقی و مالی را تامین کنیم.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه جمعیت 60 سال به بالا در حال 2 برابر شدن در جهان است، متذکر شد: درصد این جمعیت به کل جمعیت در سال‌های 2015 تا 2050 از 12 درصد به 22 درصد افزایش پیدا خواهد کرد که در کشور ما نیز این مسئله نگران کننده وجود دارد که باید با هم‌فکری موضوع جمعیت مطلوب، جمعیت کیفی و رشد جمعیت را دنبال کنیم، موضوع و مسئله تشکیل این کمیته چند رشته‌ای است.
شعارسرایی در زمینه ازدواج و فرزندپروری اثربخش نخواهد بود!
در ادامه دکتر خلیل علی محمد زاده، پزشک و استاد دانشگاه نیز در این جلسه با بیان اینکه بارها موضوع جمعیت و ابعاد مختلف آن توسط مقام معظم رهبری مورد تذکر واقع شده است، اظهار کرد: درد بزرگی است که تا کنون نه تنها حرکت موثری صورت نگرفته، بلکه زمینه‌های فرهنگی این مسئله نیز ساخته نشده است؛ باید برای راهبرد ابلاغی در این باره، برنامه کلان و همه جانبه تدوین شود و مشکلات جوانان در دوره پنجره جمعیتی به نحو معقول، منطقی و سنجیده حل و فصل شود.
وی ضمن تاکید بر ضرورت اتخاذ وحدت رویه دستگاه‌های مختلف در تدوین طرح‌ها و سیاست‌های مورد نیاز در این امر مهم گفت: اولاً بهتر است که دولت لایحه‌ای جامع، قوی و امید آفرین مثل خیلی کشورهای دیگر برای تناسب جمعیت و تعالی خانواده تقدیم مجلس کند؛ ثانیا اگر دولت به هر دلیلی این کار را نمی‌کند، مجلس طرح در دست بررسی خود را به شکل علمی و استفاده از دیدگاه‌های خبرگان در این زمینه، پخته کند و از هرگونه سطحی‌نگری و ساده اندیشی بپرهیزد، تا قانونی که از دل آن بیرون می‌آید، جوانان را به راستی به ازدواج و فرزندپروری تشویق کند، زیرا به هیچ وجه جزم اندیشی، کوته بینی و شعارسرایی در این زمینه اثربخش نخواهد بود.
وی در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی بتواند در این خصوص به قوای مختلف نظام و دستگاه‌های تصمیم‌گیر مشاوره‌های خوبی دهد و آنها را در این مسئله خطیر راهنما باشد.
"جمعیت" در دولت و مجلس متولی ندارد!
همچنین دکتر پدرام کرباسیان، مدیر اداره آمار و اطلاعات مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اهمیت بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در بین اسناد بالادستی نظام اظهار کرد: هدف نهایی در این سند ایجاد یک تمدن نوین اسلامی و بیشترین کلیدواژه به کار رفته در این سند، جوان و جوانان هستند و گویی اجرای این سند مهم بدون جوانان مقدور نیست.
دکتر کرباسیان موضوع جمعیت را دارای ابعاد گوناگون دانست و گفت: جوانی جمعیت یکی از زیرساخت‌های سیاسی و اجتماعی برای تحقق گام دوم و اهداف مورد نظر مقام معظم رهبری است و در این کمیته باید مشخص شود که کدام ابعاد جمعیت مورد توجه هستند.
وی با بیان اینکه در مجلس شورای اسلامی متناظر با سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری قوانینی به تصویب می‌رسد، تصریح کرد: از سال 1393 و با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلان جمعیت توسط مقام معظم رهبری، قانون مشخصی برای موضوع جمعیت به تصویب نرسیده است و شاید علت اصلی آن نداشتن متولی یک اصلی برای این موضوع در دولت یا مجلس باشد.
باید از خالی شدن سکنه در نقاط مرزی جلوگیری کنیم
در ادامه دکتر محمود مشفق مدیر گروه جمعیت شناسی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: سیاست‌های جمعیتی قبل از انقلاب مربوط به بهداشت و تنظیم خانواده بوده است و پس از پیروزی انقلاب نیز تا دهه‌ای این موضوع معطل بوده و سپس سیاست‌های کاهشی اعمال شده است.
وی افزود: ایجاد تعادل و توازن کمی و کیفی در موضوع جمعیت بسیار حائز اهمیت بوده و جوانی جمعیت که باید بالای نرخ جانشینی باشد در تعادل هرم سنی جمعیت نقش موثر خواهد داشت؛ موقعیت استراتژیک و منابع طبیعی کشور ما در صورتی که تعادل جمعیت رعایت نشود، قدرت بازدارندگی آن کاهش خواهد یافت و همچنین باید تلاش شود تا از تمرکزگرایی در جمعیت و خالی شدن سکنه در نقاط مرزی جلوگیری کرد.
دکتر مشفق جمعیت را دارای ابعاد گوناگون خواند و تاکید کرد: معطوف شدن صرف به موضوع باروری در این زمینه کافی نیست و ابعاد اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و...
نیز باید مورد توجه باشند و باید مرجع اصلی تصمیم‌گیری در این زمینه در کشور مشخص شود.
تمام سیاست‌ها و قوانین باید پیوست جمعتی داشته باشند
در ادامه نخستین جلسه کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی دکتر سید حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت، جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت نیز اظهار کرد: بحث کمیت در سال‌های گذشته زیاد مورد بحث واقع شده است و به کیفیت جمعیت کمتر مورد توجه شده است؛ در اسناد باید برای سال‌های ابتدایی یعنی تا 8 سال آغاز کودکان برنامه‌ریزی داشت.
وی افزود: موضوع جمعیت باید در تمام سیاست‌ها و قوانین مورد توجه باشد و اسناد دارای پیوست جمعتی باشند، به عنوان مثال اگر قانونی که برای خانه‌های خالی تصویب شد، با نگاه جمعیتی به تصویب می‌رسید، مصوبه بهتری را شاهد بودیم.
دکتر برکاتی خاطرنشان کرد: علی رغم گذشت بیش از 5 سال از ابلاغ سیاست‌های مقام معظم رهبری در موضوع جمعیت هنوز پایشی از وضعیت آن صورت نگرفته است که امیدواریم انجام شود.
تصویب قوانین و تربیت نیروی انسانی متخصص دو راهکار اساسی رفع مشکل جمعیت
دکتر محمدولی علیئی، مدیر گروه جمعیت شناسی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران نیز در ادامه جلسه با اشاره به سالخوردگی و اضمحلال جمعیت در برخی کشورها اظهار کرد: ما در کشور فرصت داریم تا از دچار شدن به این بحران جلوگیری کنیم اما هنوز عده‌ای در کشور به این باور و اهمیت موضوع اعتقاد پیدا نکرده‌اند.
وی افزود: از لحاظ نظری باید چارچوب خود را در این زمینه مشخص کنیم و یک نظریه واحد برای برنامه‌ریزی داشته باشیم و باید از تشتت موجود جلوگیری کرد.
مدیر گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران کشور تصریح کرد: تصویب قوانین مورد نیاز در این زمینه، آموزش مبتنی بر اشتغال و رفع مشکلات آموزش عالی برای تربیت نیروی انسانی متخصص را دو راهکار اساسی برای رفع مشکل جمعیت دانست.
وجود نگاه دوگانه فمنیستی و تحجرگرایانه در حوزه جمعیت
در ادامه دکتر مریم اردبیلی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز اظهار کرد: باید موضوع آینده پژوهی متناسب با زیست بوم فرهنگی ایران مورد توجه باشد و همچنین باید به نگاه‌هایی که امروز استعاره‌های ذهنی جامعه را از تعدد فرزندان تغییر داده است به طور ویژه در سیاستگذاری‌های حوزه رسانه توجه کرد.
دکتر اردبیلی دوگانه‌های ایجاد شده در موضوع جمعیت را بسیار مهم خواند و گفت: در این دوگانه‌ها دو نگاه فمنیستی و نگاه تحجرگرایانه سابق وجود دارد که پاراداریم مطلوب در این زمینه باید برای جامعه تعریف شود.
وی نوآوری اجتماعی را دیگر موضوع مهم در این زمینه دانست و یادآور شد: مدل مطلوب برای جامعه ایرانی اسلامی ما در این زمینه باید ترسیم شود.
با نرخ رشد فعلی 1.7 در سال 1430 به رشد منفی جمعیت می‌رسیم!
دکتر شهلا کاظمی پور عضو هیئت علمی دانشگلاه تهران هم در ادامه جلسه با تاکید بر ضمانت اجرایی تصمیمات کارگروه اظهار کرد: تجربه‌های گذشته به ویژه عدم تصویب قانون جمعیت در مجلس در 7 سال گذشته نشان می‌دهد که در ابتدای کار باید برای ضمانت بخشی به تصمیمات و مصوبات تدبیر شود.
وی افزود: جمعیت یک بسته سیاستی می‌خواهد و اگر یک جنبه صرفا مورد توجه باشد موفق نخواهیم بود.
دکتر رسول صادقی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و رئیس موسسه مطالعات جمعیتی کشور نیز با اشاره به پویا بودن جمعیت اظهار کرد: این خصیصه ذات جمعیت‌های انسانی است و سیاست‌ها نیز پویایی لازم را داشته باشد.
وی افزود: در سال‌های گذشته در خصوص مسائلی که امروز از آن حرف می‌زدیم، سخنی نمی‌گفتیم و امروز در قرن جدید خانواده‌ها کوچک و طول عمرها بیشتر شده است و با سالمندی جمعیت مواجه هستیم.
دکتر صادقی گفت: بسیاری از کشورها با مسئله کاهش جمعیت مواجه هستند لکن آنچه ایران را متمایز کرده سرعت این کاهش است و در برخی کشورها این روند که در ایران در بیست سال اتفاق افتاده این تغییرات دو قرن طول کشیده است و تغییرات اجتماعی و سبک زندگی در این زمینه موثر بوده است.
دکتر صادقی: امروز در قرن جدید خانواده‌ها کوچک و طول عمرها بیشتر شده است و با سالمندی جمعیت مواجه هستیم.
وی اضافه کرد: اقتصاد ما نیز نتوانسته در این زمینه متناسب با تغییرات جمعیتی تحرک داشته باشد و زیاده روری در تنظیم خانواده نیز دیگر مسئله مشکل آفرین در این زمینه بوده است.
رئیس موسسه مطالعات جمعیتی کشور خاطرنشان کرد: با عدد نرخ رشد فعلی که 1.7 است در سال 1430 به رشد منفی جمعیت خواهیم رسید.
بسترهای مناسب برای اجرای سیاست‌های جمعیتی تثبیت می‌شود
در ادامه این جلسه دکتر محمد جواد محمودی رئیس کمیته جمعیت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس در تاریخ 1398.2.29 بررسی طرح را با تصویب بندهای مربوط به تشکیل ستاد جمعیت ذیل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و حذف قانون تنظیم خانواده به پایان رساند.
وی افزود: بر این اساس تلاش شد با توجه به اقدامات راهبردی و ملی و در راهبرد کلان 4 نقشه مهندسی فرهنگی کشور نقش محوری دبیرخانه در ایجاد بسترهای مناسب برای اجرای سیاست‌های جمعیتی کشور تثبیت شود.
دکتر محمودی گفت: آینده پژوهی موضوعات و مسائل جمعیتی، تلاش برای شناسایی اولویت‌ها، نیازهای پژوهشی، تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های علمی و نوآوری مورد نیاز از طریق رصد و پایش مستمر موضوعات و مسائل حوزه، تبیین سالمندی جعیت، تلاش در جهت اجماع متخصصین در موضوع جمعیت، نظارت بر مطالعات و پژوهش‌های راهبردی جمعیت و فراهم آوردن زمینه لازم برای فرهنگ سازی و ایجاد بسترهای مناسب برای اجرای سیاست‌های جمعیتی در راستای تحقق رهنمودهای مقام معظم رهبری از مهم‌ترین اهداف تشکیل این کمیته هستند.
انتهای پیام/