معماری ایرانی ـ اسلامی بسترساز حرکت انسان از کثرت به وحدت
یک استاد دانشگاه گفت: معماری دوران اسلام بسترسازی حرکت انسان از کثرت به وحدت است.
ایسنا/لرستان یک استاد دانشگاه گفت: معماری دوران اسلام بسترسازی حرکت انسان از کثرت به وحدت است.
رضا میر در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به این‌که معماری ایرانی در دوران پس از اسلام دارای سبک‌های مختلفی از جمله خراسانی و رازی است که با ظهور اسلام شاهد رواج این سبک از معماری بودیم، اظهار کرد: با ظهور اسلام ساخت بناهای مذهبی ازجمله مساجد رونق گرفت و سبک خراسانی را می‌توان یکی‌از نخستین سبک‌های معماری اسلامی در ایران دانست.
وی ادامه داد: ازجمله ویژگی‌های سبک معماری خراسانی می‌توان ببه فضای شبستانی، سادگی، قوس‌های بیضی و مناری شکل به عنوان ویژگی‌های این سبک از معماری ایرانی و اسلامی اشاره کرد که ارگ بم در کرمان، مسجد جامع اردبیل و مسجد جامع اصفهان نمونه‌هایی از این سبک است.
میر با اشاره به این‌که سبک خراسانی از زمان سامانیان دچار تغییراتی شد که به سبک رازی منجر شد، افزود: می‌توان گفت که سبک رازی دومین سبک معماری اسلامی- ایرانی بود، همچنین اصلی‌ترین و متنوع‌ترین سبک معماری اسلامی- ایرانی است در آن شاهد ساخت ایوان و استفاده از تزئیناتی همچون گچ‌بری و کاشی هستیم.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: گرایش معماران سبک اسلامی- ایرانی به حیاط وشبستان و باغچه‌ها قابل توجه است، از سوی دیگر توجه به طاق و گنبد در معماری ایرانی و اسلامی نشان دهنده آن است که به اشکال بیضی و تخم مرغی توجه بیشتری داشته‌اند پس می‌توان گفت معماری اسلامی با هنرهای تزیینی و احداث بزرگ‌ترین بناهای مذهبی اهمیت بسیاری دارد.
وی ادامه داد: در سبک معماری اسلامی آیینه کاری رواج بسیاری یافت و استفاده از آن در سقف بناها موجب شد نور بیشتری به داخل ساختمان راه یابد و تمام بناهای مذهبی دوران صفوی نمونه‌ای از این سبک هستند.
میر افزود: هنر آیینه‌کاری فقط در ایران وجود داشت و در دوران قاجار به اوج خود رسید و ازجمله بناهای آیینه کاری شده در دوران قاجار تالار آیینه کاخ گلستان است، البته نباید از این موضوع غافل شد که سبک و آثار معماری به عنوان نماد فرهنگی و اجتماعی در هر کشوری است.
این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که مهم‌ترین ویژگی معماری ایرانی در دوره اسلامی حرکت به سمت وحدت است، عنوان کرد: اسلام مبتنی بر مجموعه‌ای از اصول فکری و اعتقادی است که این اصول حقیقی، کلی و ابدی است در حالی‌که مسلمانان انسان و نسبی هستند، در نتیجه آثار معماری آن‌ها هم نسبی و وابسته به شرایط زمان و مکان خواهد بود بنابراین بهتر است بگوییم معماری دوران اسلام بسترسازی حرکت انسان از کثرت به وحدت است.
وی بیان کرد: معماری دوران اسلامی علاوه‌بر ظاهری زیبا، باطنی عمیق، انسانی و با صفا دارد، همچنین معماری این دوره ضمن رعایت دست‌آوردهای علوم تجربی با روح و دل‌نواز است به این معنا که حس، عقل و روح را تغذیه می‌کند.
میر با اشاره به این‌که در معماری اسلامی علاوه‌بر فضای سرپوشیده داخلی، فضای سر باز و سرسبز خارجی یعنی حیاط مرکزی هم از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، عنوان کرد: در معماری این دوره سقف مانند کف طراحی نمی‌شود، بلکه کف با الهام از طبیعت هموار و مسطح است و سقف با الهام از آسمان لایتناهی و کهکشانی طراحی می‌شود.
این استاد دانشگاه با بیان این‌که تأسف‌آور است که هم‌اکنون این هنر و شکوه با این همه ظرافت و بارِ معنایی چنان مورد فراموشی و بی‌مهری قرارگرفته است، عنوان کرد: به‌ندرت می‌توان نام و نشانی از آن یافت و آنچه باقیمانده به آثاری خلاصه می‌شود، بخش قابل‌توجهی از آن یادگار دوران گذشته است که به‌عنوان یک میراث از پیشینیان به ما رسیده است و در حفظ و حراست از آن نیز ناتوان هستیم.
وی افزود: مصالحی که در گذشته برای احداث و ساخت منازل مورد استفاده قرار می‌گرفت، اغلب چوب، خشت و گل بود و هم اکنون بتن، آهن و آلومینیوم از مصالح مورد استفاده است، در گذشته تلاش می‌شد ساختمان‌ها با قرار گرفتن آن در مسیر تابش نور خورشید، انرژی گرمایشی لازم را به صورت طبیعی تأمین کنند اما هم‌اکنون نشانی از این سبک معماری در شهرسازی مدرن ایرانیان نیست.
میر با اشاره به این‌که می‌توان در راستای احیای معماری ایرانی ـ اسلامی حرکت کرد، افزود: این حرکت می‌تواند در ساخت‌وسازهای جدید انجام شود تا کمک کم شاهد ظهور دوباره این نوع معماری باشیم.
انتهای پیام