عید قربان؛ جشن رها شدن از اسارت نفس و شکوفایی ایمان

ایسنا/زنجان عید قربان یکی از اعیاد باشکوه و عزیز مسلمانان به‌شمار می‌رود که به سبب اتفاقات روی داده در آن اغلب از این عید به‌عنوان عید قربانی کردن هوای نفس یاد می‌شود.
عید قربان یادآور زیباترین نمونه تعبد انسان در برابر خداوند متعال است؛ عید فداکاری، ایثار، قربانی، اخلاص و عشق است.
فدا کردن فرزند دلبند خود در راه خدا، امتحانی الهی برای حضرت ابراهیم (ع) که عید قربان یادآور آن است.
قربان، عیدی که انسان‌های آگاه را به یاد قربانگاه ابراهیمی می‌اندازد؛ قربانگاهی که درس فداکاری و جهاد را در راه خدای بزرگ به فرزندان آدم و اصفیا و اولیای خدا می‌دهد.
این پدر توحید و بت‌شکن جهان به ما و همه انسان‌ها آموخت که قربانی در راه خدا پیش از آن که جنبه توحیدی و عبادی داشته باشد، جنبه‌های سیاسی و ارزش‌های اجتماعی دارد.
بنا به تعبیر امام خمینی (ره) این عید به ما و همه انسان‌ها آموخت که عزیزترین ثمره حیات خود را در راه خدا بدهید و عیدی بگیرید؛ خود و عزیزان خود را فدا کنید و دین خدا را و عدل الهی را برپا نمایید.
عید قربان، همانند عید سعید فطر از جمله اعیاد بزرگی است که در روایات به آن «یوم النحر» و «یوم الاضحی» گفته می‌شود و ائمه اطهار (ع) به‌ حدی آن را حائز می‌دانند که نماز این عید را واجب دانستند و فرمودند: «صَلاةُ الْعِیْدِینِ فَریضَةٌ؛ نماز عید فطر و قربان واجب است»؛ اما فقها این نماز در عصر غیبت را به استناد روایت امام باقر (ع) که فرمود: «لَا صَلَاةَ یَوْمَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَی إِلَّا مَعَ إِمَام؛ نماز دو عید باید همراه با امام باشد»، واجب نمی‌دانند.
برگزار کردن مراسم قربانی در این عید بر همه واجب نیست و تنها بر زائران کعبه در مراسم حج واجب است، اما بسیاری از مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آن‌را بین همسایگان و مستمندان تقسیم می‌کنند؛ در روایت‌های مکرری نقل شده که در روز عید قربان، قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند.
تاریخچه عید قربان
عید قربان پیش از دوران تاریخ بشر نیز وجود داشت تا جایی که انسان‌های اولیه برای کسب رضایت خدایان دست به قربانی کردن حیوانات و انسان‌ها می‌زدند.
تاریخ قربانی بسیار قدیم است و از زمان حضرت آدم ابوالبشر (ع) وجود داشته و در ادیان گذشته نیز جزو مقررات دینی به شمار می‌آمده که از مهم‌ترین این نمونه‌های تاریخی می‌توان به قربانی فرزندان حضرت آدم (ع) که نخستین قربانی در عالم به‌شمار می‌رود، ترتیب دادن مذبحی توسط حضرت نوح پیغمبر (ع) پس از طوفان و قربانی کردن بسیاری از حیوانات، قربانی حضرت ابراهیم خلیل (ع) یگانه فرزندش اسماعیل (ع) و قربانی‌هایی که در زمان حضرت موسی و عیسی (ع) انجام می‌شد، اشاره کرد.
عید قربان و حج حاجیان
زائران در روز نهم ذی‌الحجه، روز عرفه، آداب و رسوم و مناسک دینی خود را به جا می‌آوردند؛ صحرای عرفات در ۲۱ کیلومتری شمال مکه واقع شده و تپه کوچکی است که کوه‌ها آن را احاطه کرده‌اند.
در این روز حجاج بیت‌الله‌الحرام استغفار می‌کنند و پاک و عاری از هر گناه می‌شوند، همچون کودکی که تازه زاده شده است.
در این روز صدای دعا و انابه بنده به درگاه احدیت قطع نمی‌شود و استغاثه بنده از پروردگارش تا عرش می‌رود؛ زائران پس از ادای نماز ظهر و عصر در عرفات مانند سنت پیامبر اکرم (ص) رو به قبله ایستاده، تا زمان غروب خورشید این حالت را حفظ به دعاخوانی خود ادامه می‌دهند و به تفکر و تامل در اعمال خود پرداخته و توبه و انابه سر می‌دهند.
آن‌ها پس از وقوف در عرفات، از طلوع خورشید تا غروب، به سوی مزدلفه برای شب زنده‌داری رفته و در آنجا بیتوته می‌کنند و به عبادت و راز و نیاز می‌پردازند؛ آنها نماز مغرب و عشا را در مزدلفه به جا می‌آورند و تا صبح عید قربان شب زنده‌داری کرده و به دعا و مناجات می‌پردازند.
زائران خانه خدا ۱۰ ذی‌الحجه، بار دیگر به منی بازمی‌گردند تا قربانی کنند؛ رمی جمرات و مراسم عید قربان را برگزار کنند تا حج آنها کامل شده و نام حاجی را بر خود نهند.
رمی جمرات را طی سه روز متوالی (ایام تشریق) انجام می‌دهند.
در نیمه‌های شب ضعیفان، زنان، پیران و بیماران آن‌گونه که پیامبر اکرم (ص) به این گروه اجازه داده بود، رمی جمرات را به جا می‌آورند و بقیه تا صبح فردا صبر کرده و دعا می‌خوانند و به عبادت می‌پردازند.
سپس مناسک حج به پایان می‌رسد و به منظور طواف افاضه و خارج شدن از احرام به مکه می‌روند.
بنابراین با توجه به مباحث مطرح شده، مناسک حج که در اوج عظمت آن عید قربان قرار دارد، علاوه بر رسیدن به توحید، عاملی است مؤثر برای نیل به انسجام و همبستگی هر چه بیشتر مسلمانان؛ لذا بزرگان دینی ما به این مسأله بارها تأکید کرده‌اند که بهترین عمل در این روز، برائت از مشرکان و شیاطین حقیقی عالم است و این مهم میسر نمی‌شود مگر با انسجام و اتحاد مسلمانان جهان.
آنچه در عید قربان بر ابراهیم و اسماعیل گذشت
در صبحی دلکش، اسماعیل دست در دست پدر، در صحرای منی، به سوی قربانگاه پیش رفت و خوشحال بود از این که خداوند متعال، او را برگزیده است؛ آن‌گاه ابراهیم با دست‌هایی محکم و استوار خنجر در حنجره اسماعیلش نهاد تا سر از پیکر عزیزش جدا کند؛ تیغ بر گلوی فرزند می‌چرخید، ولی نمی‌برید گویی معجزه‌ای رُخ داده بود.
ناگهان قوچی برای قربانی شدن در پیش چشمان ابراهیم نمایان شد و هاتفی ندا داد «ابراهیم!
تو از این آزمون سربلند بیرون آمدی؛ پس دوستی خد گوارایت باد!» امروز نیز حاجیان، در موسم حج، به درگاه خداوند قربانی می‌کنند تا بگویند: «خداوندا!
ما نیز چون ابراهیم تسلیم توییم.
پس در این روز زنجیرهای اسارت و تعلقات را می‌بریم تا بیش از پیش به تو نزدیک شویم.»
و این‌گونه بود که ابراهیم و اسماعیل به عموم جهانیان نشان دادند که آنچه عیار گوهر انسانیّت را بالا می‌برد و او را موجودی شریف می‌گرداند، همان حالت خضوع و تسلیم در برابر حق تعالی است.
اعمال عید قربان
عید سعید قربان فرصت بسیار خوبی است تا مؤمنان، با انجام عبادات، به پروردگار خویش تقرب یابند.
در کتاب‌های ادعیه، علاوه بر بیان فضیلت و اهمیت این روز بزرگ، اعمال بسیاری مخصوص این روز ذکر کرده‌اند، از جمله اعمال مستحب در این روز، غسل کردن است که بسیار بر آن تاکید شده؛ همچنین برگزاری نماز عید است که بهتر است زیر آسمان (مکان بدون سقف) خوانده شود.
از اعمال مستحب دیگر در این روز، قربانی کردن و تناول از گوشت قربانی است و نیز وارد شده است که در این روز، دعای شریف ندبه و همچنین دعای مخصوص امام سجاد قرائت شود پس شایسته است، در این روز، بدون آنکه وقت خود را به بطالت بگذرانیم، با انجام این اعمال، مورد رحمت و عنایت پروردگار خویش قرار گیریم.
انتهای پیام