سرویس فرهنگی و هنری

ماه های تیر از جمله زمان‌های پرحادثه جنگ تحمیلی است.
به همین مناسبت مروری اجمالی بر وقایع مهم این ماه داریم که بعضی از این وقایع که مهم‌تر و سرنوشت ساز بوده‌اند.
به گزارش ایسنا، اگر «خرداد ماه» به عنوان ماه خاصی در تاریخ سیاسی کشورمان مطرح است؛ می‌توان گفت که با توجه به وقایع و حوداث «تیر ماه» در طول هشت سال جنگ تحمیل عراق علیه ایران، این ماه در حافظه تاریخی ملت‌مان از ارزشی حماسی ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا در این ماه شاهد حوادثی هستیم که سرنوشت پایان جنگ را به قطعیت رسادند.
در همین رابطه سرهنگ توپخانه ستاد علی سجادی انصاری با اشاره به برخی از حوادث تاریخی تیر ماه در جنگ تحمیلی توضیح می‌دهد: بعضی از ماه ها در سال‌های دفاع مقدس از ویژگی‌های خاصی برخوردار هستند و به دلایلی حوادث مهمی در آنها به وقوع پیوسته است که ماه تیر یکی از آن ماهها است.
به مناسبت آغاز این ماه پر حادثه در تاریخ دفاع مقدس مروری اجمالی بر وقایع مهم این ماه داریم که بعضی از این وقایع که مهم تر و سرنوشت ساز بوده اند، در ادامه به صورت مشروح مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
عملیات رمضان ۲۲ تیر ۱۳۶۱
پس از اجرای موفقیت آمیز عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر در سوم خرداد ۱۳۶۱ و پس از بحث و بررسی‌های فراوان در مورد چگونگی ادامه ی جنگ، سرانجام مسئولین کشور جمهوری اسلامی ایران راهبرد تعقیب و تنبیه متجاوز را در دستور کار قرار دادند.
به منظور تحقق این راهبرد تأمین شهر بصره مد نظر قرار گرفت و طراحی‌های لازم برای اجرای عملیات کربلا ۴( که به دلیل همزمانی انجام آن با ماه مبارک رمضان، عملیات رمضان نامگذاری شد)، به عمل آمد.
سرانجام عملیات رمضان در ۲۲ تیر ۱۳۶۱ در چهار محور و پنج مرحله با رمز «یا صاحب الزمان (عج)» به اجرا درآمد.
هرچند نیروهای ایران در این عملیات به هدف اصلی خود دست نیافتند، اما با کشته و مجروح کردن حدود ۱۰ هزار نفر از نیروهای عراقی و به اسارت گرفتن هزار و ۲۱۵ نفر از آنان ضربه سهمگین دیگری به پیکر ارتش بعث عراق وارد آوردند.
عملیات والفجر ۲ (۲۹ تیر ۱۳۶۲)
پس از عملیات‌های والفجر مقدماتی و «والفجر ۱» که در منطقه فکه و با هدف نزدیک شدن به شهر بصره در اواخر سال ۱۳۶۱ به اجرا درآمد و باز هم هدف اصلی محقق نشد، به منظور تجدید قوا و گرفتن فرصت لازم برای آماده سازی‌ها و از سوی دیگر مشغول نگه داشتن ارتش دشمن، عملیات «والفجر ۲» طرح ریزی شد و در شمالی‌ترین نقطه جبهه ایران و عراق یعنی پیرانشهر ایران و حاج عمران عراق به اجرا درآمد.
در این عملیات برای اولین بار نیروهای ایران توانستند به مواضعی تا عمق ۱۸ کیلومتری خاک عراق نفوذ کرده و ارتفاع مهم ۲۵۱۹ را به تصرف خود درآورند.
در این عملیات همچنین پادگان حاج عمران عراق و ۸۰ پایگاه دشمن به تصرف نیروهای خودی درآمدند.
۲۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق آزاد شد.
چهار هزار نفر از نیروهای دشمن کشته و زخمی و ۵۱۰ نفر از آنان به اسارت درآمدند.
چند تک محدود
در سال ۱۳۶۴ که تدبیر تک‌(حمله)های محدود توسط فرماندهی وقت نزاجا ابلاغ شد، عملیات‌های «نصر ۳» در منطقه میان تنگ واقع در حوالی سوماردر ۹ تیر، «ظفر ۵» در منطقه پنجوین در تاریخ ۱۳ تیر و شرهانی در منطقه عمومی شرهانی در ۲۰ تیر همان سال به اجرا درآمدند.
هدف از این تک‌های محدود درگیر نگه داشتن دشمن در مناطق مختلف عملیاتی بود.
همچنین در ۲۳ تیر همین سال عملیات آفندی(هجومی) «قادر»در منطقه شمال غرب کشور و با هدف فوق الذکر به اجرا درآمد.
در این عملیات ها تعدادی از نیروهای دشمن کشته، مجروح یا اسیر شدند و در مجموع خسارات قابل توجهی به ماشین جنگی عراق وارد آمد و دور تک نزد نیروهای ایرانی حفظ شد.
عملیات کربلا (۱) – آزاد سازی مهران، ۹ تیر ۱۳۶۵
با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر مهران، نیروهای عراقی در اردیبشهت ۱۳۶۵ موفق شدند با یک هجوم سنگین شهر مهران را برای بار دوم به تصرف خود درآورند.
به منظور بازپس‌گیری این شهر عملیات «کربلا ۱» طرح‌ریزی و در تاریخ ۹ تیر ۱۳۶۵ با رمز «یا اباالفضل العباس (ع) ادرکنی»، به اجرا درآمد.
در این عملیات موفقیت آمیز، شهر مهران و ارتفاعات مرزی آن از جمله ارتفاعات قلاویزان آزاد شدند.
حدود ۱۰ هزار نفر از نیروهای عراقی کشته و زخمی و ۱۲۱۰ نفر اسیر شدند.
بازپس گیری شهر مهران پیروزی نظامی و سیاسی بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۵ بود.
عملیات پدافندی جزیره مجنون (۲۱ تیر ۱۳۶۵)
جزایر مجنون واقع در خاک عراق در سال ۱۳۶۲، طی عملیات خیبر به تصرف نیروهای مسلح ایران درآمدند.
هرچند این موضوع برای ارتش عراق قابل تحمل نبود و شکست نظامی سنگینی برای آن محسوب می‌شد اما توان بازپس گیری آن را نیز نداشتند.
سرانجام ارتش عراق با فراهم آوری تمهیدات لازم در ۲۱ تیر ۱۳۶۵ حمله‌ای را برای بازپس‌گیری این جزایر انجام داد اما با شکست کامل مواجه شد و به مواضع قبلی خود عقب نشینی کردند.
جزیره مجنون شمالی تا ماه پایانی جنگ همچنان در اختیار نیروهای ایران بود.
بمباران شیمیایی شهر سردشت (۸ تیر ۱۳۶۶)
به دنبال عملیات‌های موفقیت آمیز نیروهای ایران در جبهه های شمال غرب در سال های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ و کمک و مساعدت نیروهای مردمی شهرهای مرزی ایران، ارتش بعث عراق با هدف انتقام‌گیری از مردم غیر نظامی این شهرها در تاریخ ۸ تیر ۱۳۶۶ شهر مرزی سردشت را هدف بمب‌های شیمیایی قرار داد.
در این حمله ناجوانمردانه، بمب افکن‌های ارتش عراق چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت را مورد حمله قرار دادند که در نتیجه آن، ۱۱۰ نفر از مردم بی‌گناه شهر به شهادت رسیده و حدود ۵۰۰۰ نفر از آنان مصدوم شدند.
ارتش عراق در این حملات از گازهای شیمیایی خردل، تابون، سارین، سیانوژن استفاده کرد.
روز ۸ تیر به همین دلیل روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی نامگذاری شده است.
سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران توسط آمریکا (۱۲ تیر ۱۳۶۷)
روز ۱۲ تیر ۱۳۶۷ جهانیان شاهد یکی از بزرگترین جنایات ضد بشری مدعیان حقوق بشر بودند.
در این روز «ناو وینسنس» نیروی دریایی آمریکا که به حریم آب‌های ایران در خلیج فارس تجاوز کرده بود، هواپیمای مسافربری ایرباس ایران را با ۲۹۷ مسافر و خدمه که تعداد زیادی از آنان زن و کودک بودند با شلیک دو فروند موشک منهدم کرد و تمام سرنشینان آن را به شهادت رساند.
آمریکایی‌ها در توجیه این عمل جنایتکارانه آن را اقدامی اشتباهی از سوی فرمانده و پرسنل ناو وینسنس اعلام کرده و در عین حال در نمایشی مضحک، فرمانده این ناو را به اعطاء نشان تشویق کردند.
حمله به هواپیمای مسافربری ایران در حقیقت ورود مستقیم آمریکا به جنگ در پشتیبانی از رژیم عراق بود که بعدها با حمله به سکوهای نفتی ایران در خلیج فارس و درگیری با نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران تداوم یافت.
عملیات‌های زنجیره‌ای ارتش عراق با نام «توکلنا علی الله»
ارتش عراق که با پشتیبانی‌های مالی و تسلیحاتی و نیز حمایت‌های سیاسی غرب و شرق و کشورهای منطقه در پایان جنگ به استعدادی بیش از سه برابر آغاز جنگ دست پیدا کرده بود حملات گسترده‌ای را از روز ۲۸ فروردین ۱۳۶۷ آغاز کرد.
اولین هدف این سلسله عملیات که «توکلنا علی الله» نام داشت، شهر بندری فاو بود.
ارتش عراق پس از موفقیت در این عملیات در تاریخ چهارم خرداد به شلمچه، چهارم تیر به جزایر مجنون و در همین روز به منطقه طلائیه و کوشک، در ۲۱ تیر به مناطق فکه و شرهانی، در ۲۹ تیر به منطقه تمرچین در شمال‌غرب، در ۳۱ تیر مجدداً به مناطق طلائیه و کوشک، در همین روز به منطقه قصر شیرین و شمال مهران حمله‌ور شد.
نیروهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران در تمامی این جبهه‌ها در مقابل حملات گسترده ارتش عراق دست به مقاومت زدند.
حملات روزهای اخیر در حالی انجام گرفت که جمهوری اسلامی ایران در روز ۲۹ تیر پذیرش قطعنامه ۵۹۸ را اعلام کرده بود.
اعلام پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی جمهوری اسلامی ایران (۲۹ تیر ۱۳۶۷)
قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل در روز ۲۷ تیر ۱۳۶۶ صادر شد.
موضع گیری عراق در برابر این قطعنامه، مانند قطعنامه‌های پیشین، پذیرش آن بود.
اما جمهوری اسلامی ایران که هفت قطعنامه قبلی را با دلایل منطقی و بر حق رد کرده بود، این بار با توجه به شرایط جبهه‌ها و محتوای نسبتاً قابل قبول آن، اعلام کرد که قطعنامه ۵۹۸ را نه قبول و نه رد می کند.
دلایل متعددی باعث شد تا سرانجام ایران در روز ۲۹ تیر ۱۳۶۷ موافقت خود را با پذیرش این قطعنامه اعلام کند.
پس از پذیرش قطعنامه توسط ایران، اقدامات دیپلماتیک برای برقراری آتش بس و استقرار نیروهای حافظ صلح سازمان ملل به عمل آمد و سرانجام از ساعت ۰۶:۳۰ بامداد روز ۲۷ مرداد ۱۳۶۷ بین دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عراق رسماً آتش بس برقرار و نیروهای سازمان ملل در مرز دو کشور مستقر شدند.
انتهای پیام