حریق تهدیدی مداوم برای جنگل‌های بام ایران
شهرکرد- حریق همچنان به‌عنوان مهمترین تهدید نابودی جنگل‌های چهارمحال و بختیاری مطرح است و این در حالی است که منابع طبیعی تاکنون برای جلوگیری از این بحران‌ها کار قابل توجهی انجام نداده است.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: جنگل‌ها اهمیتی حیاتی دارند زیرا مأوای متنوع‌ترین جوامع زیستی جهان و غنی‌ترین تنوع زیستی زمین هستند.
همچنین جنگل‌ها توانایی تعدیل آب و هوای جهان را دارند و شرایط آب و هوایی کل زمین را پایدار نگه می‌دارند.
این نقش آنها به حدی مهم است که تخریب آنها می‌تواند موجب تغییراتی در مقیاس عظیم و گسترده در آب و هوای کره زمین شود.
طبق فرموده مقام معظم رهبری حل مسائل زیست محیطی همچون آلودگی هوا، پدیده ریزگردها و دست اندازی به جنگل‌ها و مراتع و فضاهای سبز نیازمند برنامه ریزی، تدبیر، پیگیری مستمر و جدی و قاطعیت دستگاه‌های مرتبط است.
حفظ محیط زیست یک وظیفه حاکمیتی است که باید با تهیه سند ملی محیط زیست و پیوست زیست محیطی برای همه طرح‌های عمرانی و صنعتی و همچنین جرم انگاری تخریب محیط زیست، به این وظیفه بسیار مهم، عمل شود.
اسلام و ادیان الهی همواره بر لزوم احساس مسئولیت انسان در قبال طبیعت و حفظ تعادل میان انسان و طبیعت تأکید کرده اند زیرا عامل اصلی بروز مشکلات زیست محیطی، بر هم خوردن این تعادل است.
جنگل یک ثروت محسوب می‌شود و لازم است با تدبیر به هنگام در بحران‌ها حفظ شود.
خطر حریق در جنگل‌های چهارمحال و بختیاری به علت کاهش بارش‌ها و خشکی گیاهان جنگلی روز به روز در این استان تشدید می‌شود به طوری بخشی از جنگل‌های این استان در سالجاری طعمه حریق شد و بسیاری از درختان نابود شدند.
حریق در ۱۱۵ هکتار از جنگل‌های چهارمحال و بختیاری
به گفته مدیرکل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری، از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۱۵ هکتار از جنگل‌های و مراتع استان دچار آتش‌سوزی شده است.
مرتضی زمان پور افزود: خسارت ناشی از آتش‌سوزی جنگل‌های ملی و بین‌المللی بلوط قابل برآورد نیست چراکه هر درخت در چرخه طبیعت ارزش بسیار بالا و غیرقابل شمارشی دارد که قابل قیمت‌گذاری نیست.
این در حالی است جنگل‌های چهارمحال و بختیاری لحظه به لحظه در سالجاری دچار حریق می‌شوند و بخش قابل توجهی از آنها نابود می‌شود.
هم اکنون منطقه «چارطاق» شهرستان اردل از مهمترین مناطق جنگلی چهارمحال و بختیاری است که خطر آتش سوزی در آن بسیار زیاد است و تمهیدات لازم برای مقابله با آتش سوزی در این منطقه اندیشیده نشده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در گفت و گو با خبرنگار مهر در خصوص قُرق منطقه چارطاق اردل و احتمال آتش سوزی آن، اظهار داشت: زمانی که از آتش‌سوزی صحبت می‌شود امکان دادن یا عدم رخ دادن آن مطرح است.
پژمان طهماسبی با بیان اینکه در منطقه چارطاق اردل عواملی که احتمال آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد، وجود دارد، تصریح کرد: سوخت مورد نیاز برای ایجاد آتش سوزی مانند چوب و پوشش گیاهی بسیار زیاد، عوامل انسانی، وجود شیشه که مانند ذره بین عمل می‌کند، باد که موجب توسعه آتش‌سوزی می‌شود و اکسیژن هوا که وقتی باد می‌وزد به شدت آتش‌سوزی را گسترده‌تر می‌کند، بنابراین تمام این موارد در منطقه چهار طاق اردل وجود دارد و احتمال آتش سوزی در این منطقه بسیار بالا است.
دکتری اکولوژی مرتع افزود: سال گذشته و امسال بارندگی در فصل بهار در این منطقه بسیار خوب بوده که رویش گیاهان علفی یکساله و چند ساله را به یکباره زیاد می‌کند و در حقیقت این گیاهان سوخت مناسبی برای آتش سوزی هستند.
امسال این مواد سوختنی این منطقه به شدت افزایش یافته و مشخص نیست آتش سوزی امروز رخ دهد یا روزهای آتی اما قطعاً دور یا زود در این منطقه آتش‌سوزی رخ خواهد داد و آن زمان هیچ کس نمی‌تواند آن را کنترل کند زیرا میزان سوخت آتش بسیار بالا است طهماسبی بیان کرد: امسال این مواد سوختنی این منطقه به شدت افزایش یافته و مشخص نیست آتش سوزی امروز رخ دهد یا روزهای آتی اما قطعاً دور یا زود در این منطقه آتش‌سوزی رخ خواهد داد و آن زمان هیچ کس نمی‌تواند آن را کنترل کند زیرا میزان سوخت آتش بسیار بالا است.
وی گفت: میزان کربنی که از گیاه گرفته می‌شود در این منطقه ۱۵ تن در هکتار است که ما سال‌های گذشته این میزان را اندازه‌گیری کرده‌ایم و این کربن مانند بنزین عمل می‌کند و حتی اگر هلیکوپتر برای اطفای حریق اعزام شود به دلیل اینکه قسمتی از منطقه صعب العبور است عملاً کاری نمی‌توان کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: تنها قسمتی از این منطقه صعب العبور نیست.
وی ادامه داد: «عُرص» گیاهی موجود در این منطقه است که بسیار دیر زیست و سرعت رشد آن کم است، این گیاه مامن بسیاری از موجودات است و اگر هنگام آتش سوزی بسوزد به هیچ وجه قابل بازگشت نیست به دلیل این که این گیاه صددرصد از بین می‌رود زیرا سوخت زیادی برای آتش به وجود می‌آورد.
طهماسبی بیان کرد: خطری که این گیاه را تهدید می‌کند به مراتب بیشتر از سایر گونه‌ها است زیرا رویش مجدد این گیاه ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال طول می‌کشد.
دکتری اکولوژی مرتع بیان کرد: گونه‌های علفی دیگری در این منطقه وجود دارد که نادر هستند و در حریق از بین می‌رود و تا چند سال رشد نخواهد کرد.
راهکارهای مقابله با آتش سوزی اجرایی نشده اند
وی افزود: این منطقه به دلیل این که یک ذخیره گاه است، توسط منابع طبیعی غُرق شده است که راهکارهای زیادی برای جلوگیری از آتش‌سوزی با منابع طبیعی استان مطرح شده که متأسفانه تاکنون اجرایی نکردند.
طهماسبی اظهار داشت: این منطقه حتماً باید در یک مدت محدود آخر فصل چّرا منطقه توسط دام چرا شود و این امر با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی باشد، جوامع محلی باید آموزش داده شود تا با همکاری معتمدین، همیاران محیط زیست و منابع طبیعی و مدیریت بحران در زمان حریق آماده باشند.
وی با بیان اینکه همچنین باید هر سال در این منطقه آتش‌بُر ایجاد شود زیرا گیاهان یک ساله در آتش‌بُر رشد می‌کند، گفت: هماهنگی لازم با استان‌های دیگر برای داشتن بالگرد با هماهنگی مدیریت بحران نیز از دیگر راهکارهای جلوگیری از آتش سوزی است.
منابع طبیعی نمی‌خواهد با جوامع محلی ارتباط برقرار کند تا چرای هدفمند دام شکل گیرد
طهماسبی گفت: چرا در این منطقه باید در شهریور ماه باشد تا آتش سوزی کاهش یابد اما در این زمان اگر دام وارد منطقه شود دیگر نمی‌توان مشکلات را مدیریت کرد و باید این موضوع حل شود اما منابع طبیعی نمی‌خواهد با جوامع محلی ارتباط برقرار کند تا چرای هدفمند دام شکل گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد گفت: اکنون اگر چرا در منطقه شکل گیرد می‌تواند آثار منفی داشته باشد.
وی گفت: برای مقابله با گسترش آتش‌سوزی مهمترین راه توانمندسازی جوامع محلی و تشکل‌های زیست محیطی با همکاری دهیاری‌ها و معتمدین محل است که توانمندسازی جوامع محلی دو بعد فیزیکی و اجتماعی دارد.
طهماسبی ادامه داد: از نظر فیزیکی باید امکانات اطفای حریق مانند کفش و لباس در اختیار آنها قرار گیرد و از نظر اجتماعی باید نسبت به تشکیل تشکل اقدام شود تا هنگام آتش سوزی به صورت خودجوش فعالیت کنند و همواره آماده باشند.
این پژوهشگر گفت: اگر آتش سوزی در این منطقه رخ دهد تمام پوشش گیاهی منطقه به خاکستر تبدیل می‌شود و گیاهان علفی سطحی (زیراشکوب) و درختی به شدت از بین می‌رود.
طهماسبی بیان کرد: همچنین تمام درختان بلوط، زبان گنجشک، عُرص، بادام‌های وحشی و گونه‌های درختچه‌ای از بین می‌رود.
دکتری اکولوژی مرتع بیان کرد: در آتش‌سوزی مناطق دیگر استان نیز ۹۹ درصد عوامل انسانی عمدی و غیرعمدی دخیل است که منابع طبیعی می‌تواند این مهم را مدیریت کند اما تاکنون این گونه نبوده است.
وی با اشاره به وجود یک میلیون و ۶۰۰ هزار عرصه در استان، تصریح کرد: منابع طبیعی به عنوان نماینده دولت باید جوامع محلی را آماده کند که این مهم ظرفیتی است که برای سایر مسائل زیست محیطی نیز می‌تواند نقش مؤثری ایفا کند و این نماینده دولت تنها مدیریت و نظارت داشته باشد اما این گونه نبوده است.
در آتش‌سوزی مناطق دیگر استان نیز ۹۹ درصد عوامل انسانی عمدی و غیرعمدی دخیل است که منابع طبیعی می‌تواند این مهم را مدیریت کند اما تاکنون این گونه نبوده است طهماسبی با اشاره به بارش‌های خوب امسال و سال گذشته در فصل بهار، گفت: آتش سوزی‌های امسال قابل پیش بینی بوده اما از سال گذشته تاکنون دستگاه متولی کاری نکرده و تنها هنگام بحران به دنبال انجام اقدامی است.
وی تصریح کرد: منابع طبیعی باید جوامع محلی را فعال می‌کرد که این امر صورت نگرفت و این اقدام هزینه‌بر نیست بلکه انرژی‌بر است و باید در محیط رفت و جلب اعتماد کرد که بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد اما متأسفانه اکنون دیگر مردم اعتماد خود به دولت را از دست دادند و رغبتی نسبت به طرح‌های آن نشان می‌دهد و این نشان از این است که منابع طبیعی به عنوان نماینده دولت در این حوزه به خوبی جلب اعتماد نکرده است.
طهماسبی بیان کرد: آتش سوزی‌ها روز به روز افزایش می‌یابد و مدل‌های آب و هوایی نشان می‌دهد در استان شاهد تغییر اقلیم هستیم به این شکل که بارندگی‌ها در بهار زیاد است و هوا در فصل تابستان و بهار گرم می‌شود که این امر تغییر پوشش گیاهی به سمت گونه‌های علفی را به دنبال دارد که این مهم آتش سوزی را زیاد می‌کند و این احتمال در سال‌های آینده نیز بیشتر می‌شود.
سهم بارش‌های بهاره در چهارمحال و بختیاری بیش از فصل زمستان بود
کارشناس سازمان هواشناسی در چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: از عواملی که در سال‌های اخیر موجب آتش‌سوزی شده بارندگی‌های فصل بهار است که این امر در کشور بیش از حد نرمال بوده است.
مهرداد قطره افزود: در استان بارش بهاره ۲۵ تا ۳۰ درصد و گاهی تا ۳۵ درصد در فصل بهار می‌رسد که این امر رویش گیاهان علفی را در پی دارد و در نهایت با گرم شدن هوا و خشک شدن علوفه‌ها، آتش‌سوزی اتفاق می‌افتد.
معاون سابق توسعه و پیش‌بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: این امر در سال‌های گذشته هم اتفاق افتاده و عمده بارش‌ها در پاییز و بهار بوده است.
قطره با بیان اینکه اکنون این شکل از بارش در تمام استان‌های کشور برقرار است، گفت: در سال جاری نیز سهم بارش‌های بهاره در استان بیش از فصل زمستان بود که این امر موجب می‌شود دمای هوا در تابستان امسال یک تا دو درجه بیش ازحد نرمال افزایش یابد.
وی بیان کرد: با تغییر اقلیم، بارش برف در زمستان نیز کمتر شده و بیشتر بارش‌ها به شکل باران است و همین امر آتش سوزی را بیشتر می‌کند و تابستان امسال را از نظر آتش سوزی بحرانی‌تر می‌کند.
کارشناس هواشناسی در چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: یکی از نشانه‌های تغییر اقلیم جابجایی فصول است که اکنون این مهم اتفاق افتاده و از ناهنجاری اقلیمی حکایت دارد.
قطره گفت: معمولاً اواخر فصل بهار نیز گرد و غبار و باد از کشور عراق وارد استان می‌شود و همین مورد نیز آتش سوزی‌ها را تشدید می‌کند.
قطعاً مجموعه مدیریت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان از تغییر اقلیم و تأثیر بارش‌ها و باد و همچنین خیزش گرد و غبار که علت داخلی و خارجی دارد، به خوبی مطلع است لذا با وجود پیش بینی متخصصان و اهل فن همچنان منتظر می‌ماند تا زمان وقوع بحران و آتش سوزی دست کمک آن هم به سوی دیگران دراز کند که این اقدامی شایسته و مدبرانه نیست و نباید از اهمیت جنگل و تأثیر آن در زندگی و تنفس افراد و … غافل شد.
علاوه بر اینکه موجودات و گیاهان بسیاری که با ارزش هستند، آسیب می‌بینند و در موارد بسیاری این آسیب قابل جبران نیست و تنها یک کارنامه نامطلوب در مدیریت و حفاظت جنگل‌های استان برای آیندگان به جا می‌گذارد که البته نباید آیندگان تاوان این بی تدبیری را دهند.
همچنین اقدامات این اداره کل در آلودگی هوا شهرکرد و ایجاد ریزگرد در استان بر کسی پوشیده نیست و اکنون شاهد خیزش ریزگرد و ایجاد بیماری تنفسی برای شهر شهرکرد که روزی پاک‌ترین شهر نامیده می‌شد، هستیم و اکنون همین ریزگردها که حل نشدند، آتش سوزی جنگل‌ها را توسعه می‌دهد.
این روزها از دست دادن جان یک فعال محیط زیست کشور در راستای مقابله با آتش سوزی دل همگان را به درد آورده لذا نباید دست روی دست بگذاریم تا چنین اتفاق ناخوشایندی برای هر قشری که با آتش مقابله می‌کنند، رخ دهد که با جان انسان شوخی نمی‌توان کرد و جان انسان بازیچه مدیریت و بازی‌های سیاسی برای ماندن در مسند مدیریت نیست.
اما متأسفانه این اتفاق در استان در حریق جنگل‌های بلوط بلند رخ داد و یک جوان امدادگر جان خود را از دست داد، در آخرین آتش سوزی جنگل‌های چهارمحال و بختیاری در تیرماه در منطقه بلوط بلند این استان رخ داد یک امداد گر به نام سید محمد مهدی حسینی دچار حادثه شد و فوت کرد.
در همین هنگام تنها شاهد یک پیام تسلیت از سوی منابع طبیعی استان هستیم و در همان زمان هم سعی می‌شود که وسعت آتش سوزی کمتر جلوه دهد.
منابع طبیعی در مصاحبه با رسانه می‌گوید تنها بارش باران می‌تواند برای جلوگیری از حریق کمک کننده باشد و در تلاش است بگوید چه اقدامی کرده اما آیا می‌تواند همان گونه از کاستی‌های کار خود در آتش‌سوزی‌ها اینقدر مشتاق با رسانه‌ها سخن بگوید؟
بهتر نیست به جای تلاش برای مخفی کردن وسعت آتش‌سوزی ها و کم کاری‌ها، برای تأمین تجهیزات و اعتبارات تلاش کرد و کاری ارزشمند برای مقابله با حریق در جنگل‌های استان انجام داد.
