شهادت جانگدازِ امام محمدتقی(ع)

ایسنا/اصفهان ۲۹ ذی‌القعده، مصادف است با شهادت مظلومانه امام جواد (ع)، امامی که در کودکی امامتِ شیعیان را بر عهده گرفتند.
محمد بن علی(ع) معروف به تقی و جواد تنها فرزند پسرِ امام رضا(ع) بود که در سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه از مادری به نام «سبیکه» به دنیا آمد.
مادر آن حضرت از خاندان ماریه قبطیه، همسر رسول خدا(ص) بود و طبیعتاً باید به لحاظ نژادی قبطی بوده باشد.
وی به ریحانه نیز معروف است.
در میان مورخان بر سر ماه تولد آن حضرت اتفاق نظری وجود ندارد و تولد ایشان را در یکی از ماه‌های رجب و رمضان دانسته‌اند.
آن حضرت عمر کوتاهی داشتند و در حالی که کمی بیش از ۲۵ سال داشتند در ۲۹ ذی‌القعده سال ۲۲۰ هجری قمری در سامرا به شهادت رسیدند و در گورستان قریشی‌های بغداد و در کنار آرامگاه جدش موسی بن جعفر به خاک سپرده شدند.
علم لدنی امام جواد(ع)
در زمان ولادت امام جواد(ع)، علی بن موسی‌الرضا ۴۷ ساله بود و در سال ۲۰۳ هجری که امام رضا(ع) به شهادت رسید سن امام محمدتقی به ۸ سال کامل نمی‌رسید و اولین بار بود که بعد از شهادت یک امام فرزند بزرگش به سن بلوغ نرسیده بود.
بر خلاف مباحث مطرح شده پس از شهادت امامان قبلی این بحث بر سر بلوغ امام بود و اینکه آیا شخص نابالغ می‌تواند امام باشد و آیا توان راهنمایی و هدایت شیعیان را دارد یا خیر؟
به همین دلیل بود که تعدادی از شیعیان به سمت «عبدالله بن موسی» رفتند و چون او از پاسخ دادن به سوالاتشان عاجز بود به سمت امام جواد(ع) متمایل شدند.
امام رضا در دوران حیاتش به جانشینی امام جواد اشاره کرده و در پاسخ سؤالی مربوط به سن کم آن حضرت به نبوت عیسی(ع) در خردسالی اشاره کرده بود.
همچنین امام رضا(ع) تأکید قرآن بر حکمت و دانش حضرت یحیی(ع) در خردسالی را دلیلی بر توانایی امام جواد بر امر امامت در کوچک سالی دانست.
بدین گونه امام تأکید دارد که اگر اراده خداوند بر امری تعلق گیرد علم و دانش امامت می‌تواند در وجود شخص خردسال هم محقق شود و کسی که قرآن را باور دارد و از توانایی حضرت یحیی، عیسی و یوسف در خردسالی تعجب نمی‌کند، نباید از توانایی‌های امام تقی در سنِ پایین و پاسخ دادن به سؤالات شخصیت‌های علمی متعجب شود.
توانایی علمی امام جواد(ع)
امام نهم هم در ابتدای امامتش از عهده سؤالات سخت شیعیان که برای آزمودن موقعیت علمی و توانایی‌های وی عازم مدینه شده بودند برآمد و در مناظره با علما و اندیشمندان، همه آنان را متعجب ساخت.
بیش از ۸۰ نفر از بزرگان شیعه برای آزمودن محمد بن علی بن موسی‌الرضا(ع) عازم مدینه شدند و جواب‌های امام همه آنان را قانع ساخت که او همان جانشین بر حق امام رضا است.
امام جواد (ع) درباره برخی از فضایل ساختگی مربوط به خلفا جواب‌های منطقی و عقلانی داد و همه حضار را به جعلی بودن آن روایات آگاه ساخت.
معمولاً امام برای اثبات بطلانِ روایات جعلی از قرآن کمک می‌گرفت.
طرز برخوردِ صحیح امام جواد(ع) همراه با بیان استدلال متین از قرآن و سیره پیغمبر (ص) سبب می‌شد تا تلاش‌های معاندان در بد جلوه دادنِ خط‌مشی اهل بیت(ع) برملا شود.
رابطه امام جواد(ع) با خلفای عباسی
با توجه به عمر کوتاه امام جواد(ع) آن حضرت فقط با دو تن از خلفای عباسی یعنی «عبدالله مأمون» و «محمد معتصم» هم عصر بود و بیشتر دوران امامت آن حضرت مصادف با نیمه دوم خلافت مأمون بود.
مأمون سیاست مدارا کردن با علویان را بعد از شهادت امام رضا(ع) ادامه داد و با اینکه به بغداد مرکز عباسیان رفته و بر عمویش ابراهیم بن مهدی هم چیره شده بود، اما برخلاف میل خاندان عباسی برای کنترل علویان به سوی آنان تمایل نشان می داد.
در همین راستا مامون دختر خویش «امّ الفضل» را به عقدِ امام جواد(ع) در آورد و به آن جناب اجازه داد که به مدینه رود اما وقتی معتصم عباسی، برادر مأمون، که از جانب مادر به ترکان می‌رسید به خلافت رسید، در همان اوایل خلافتش امام نهم را به بغداد احضار کرده و پس از یازده ماه ایشان را مسموم و به شهادت رساند.
در مورد نحوه شهادت امام جواد ع نوشته اند: معتصمِ عباسی با کمک برادرزاده خود که همسر امام بود ایشان را در سال ۲۲۰ هجری مسموم و به شهادت رساند.
«امّ الفضل» از امام فرزندی نداشت و در دوران مأمون هم دائم از ایشان گله‌مند بود.
از امام جواد(ع) دو پسر به نام‌های علی و موسی و دو دختر به نام‌های «فاطمه» و «امامه» باقی ماند.
در زمان امامت امام جواد(ع)، قیامِ "محمدبن قاسم" از نوادگان امام سجاد(ع) در طالقان رخ داد هرچند این فرد دستگیر و زندانی شد و قیام ناکام ماند.
مأمون با شیوه مدارا و معتصم با احضار به بغداد این سیاست را از اجدادشان به ارث بردند.
تمام ائمه عهد عباسی از امام کاظم(ع) که در بغداد زندان بود تا امام حسن عسکری در مراکز مورد نظر خلفا تحت نظر بودند و دور از مدینه به شهادت رسیدند.
*منبع
- عباسی، علی اکبر(1393): تاریخ امامان شیعه، انتشارات جهاد دانشگاهی، واحد اصفهان.
انتهای پیام