«سفر به چزابه» از ماندگارترین آثارم بود/ زنگ خطر ادامه حیات موسیقی محلی و سنتی در کشور

موسیقی‌شناس قومی و آهنگساز کشور گفت: از میان آثاری که خلق کردم موسیقی «سفر به چزابه» به کارگردانی مرحوم رسول ملاقلی‌پور و در بین سریال‌ها همسفر، خط قرمز و ثقه‌الاسلام تبریزی را بیشتر دوست دارم.
به گزارش خبرگزاری فارس از کرمان، در دنیای پرهیاهو و پرتنش امروزی گاهی یک موسیقی خوب حال دلت را خوب می‌کند و به روحت آرامشی می‌بخشد اما به گفته «پیروز ارجمند» آهنگساز و موسیقی‌شناس قومی کشورمان که متولد دیار کریمان است، موسیقی خوب، موسیقی است که تاثیر مثبتی بر انسان‌ها گذاشته و آنها را به سمت پاکی و آرامش، سرزندگی و تفکر پیش ببرد.
خبرنگار فارس در شهرستان بافت گفت‌وگویی با این موسیقی‌شناس و آهنگساز کشورمان انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
فارس: بفرمایید از چند سالگی و چه شد که به عرصه موسیقی وارد شدید؟
ارجمند: با توجه به علاقه‌ام به موسیقی در سال 56 یعنی از پنج سالگی موسیقی را در کارگاه موسیقی رادیو و تلویزیون کرمان و با ساز تنبک شروع کردم و در سال‌های بعد با سازهای سه‌تار و نی ادامه دادم.
از سال 67 آهنگسازی را جدی گرفتم و اکنون به مدت 30 سال است کار حرفه‌ای آهنگ‌سازی انجام می‌دهم و بیشتر تمرکزم بر ساخت موسیقی برای فیلم، سریال و تئاتر بوده، تا سن 15 سالگی فقط به نوازندگی فکر ‌می‌کردم و به آهنگ‌سازی فکر نمی‌کردم.
در 15 سالگی با تجربه موسیقی تئاتر شروع کردم و در آن سال به عنوان آهنگساز تئاتر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شرکت کردم، البته قبلا تجربه بازیگری در یک سریال را به نام در جست‌وجوی امید که از شبکه یک بخش می‌شد را داشتم که بازیگر نقش اصلی بودم، فکر کنم مربوط به سال 65 یا 64 می‌شد که تجربه خوبی بود و این اولین و آخرین تجربه بازیگری من بود.
به دلیل علاقه‌ای که داشتم دوره‌های انجمن سینمای جوان را در بخش‌های فیلم‌سازی و عکاسی در کرمان گذراندم و خوشنویسی را تجربه کردم، در کنار همه اینها احساس کردم که موسیقی تنها چیزی است که من می‌توانم به عنوان حرفه تخصصی‌ام ادامه دهم و در سال 67 وارد دانشگاه تهران در رشته موسیقی شدم ما اولین دوره‌ای بودیم که بعد از انقلاب فرهنگی در رشته موسیقی تحصیل می‌کردیم.
فارس: در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران فعالیت‌هایی غیر از تحصیل هم داشتید بعد از آن در حوزه مدیریتی چه عناوینی را داشتید؟
ارجمند: در سال 70 مرکز موسیقی تجربی را در دانشگاه تهران تاسیس کردم که به مدت هشت سال مدیریت مرکز را هم به عهده داشتم و حاصل آن 23 طرح پژوهشی، آموزشی بود و آن مرکز را در چارت رسمی دانشگاه تهران ثبت کردم و به نوعی یک مرکز خوب پژوهشی در حوزه موسیقی است.
در تاسیس موسسه رسام هنر و جهاد دانشگاهی که هم‌اکنون با عنوان دانشگاه علم و فرهنگ فعالیت می‌کند و شکل‌گیری دانشکده هنر و معماری دانشگاه باهنر نقش داشتم.
در دهه 80 برای ادامه تحصیل به کشور مالزی رفتم و دکترای خود را در رشته اتنو موزیکولوژی (موسیقی‌شناسی قومی) به پایان رساندم به ایران بازگشتم، مدتی معاون کنسرواتوار تهران بودم و بعد مدیرکل مرکز موسیقی حوزه هنری کشور و بعد هم به عنوان مدیر کل دفتر موسیقی وزارت ارشاد بودم.
23 سال است که در دانشگاه تدریس می‌کنم و سابقه تدریس در دانشگاه تهران، دانشگاه هنر، دانشگاه‌هایی در اسپانیا و مالزی، دانشگاه آزاد، دانشگاه شهید باهنر و چندین دانشکده موسیقی، سینما و تئاتر را دارم.
فارس: چه توصیه‌ای دارید برای افرادی که می‌خواهند برای نخستین‌بار آهنگساز شوند؟
ارجمند: برای آهنگساز شدن نیاز است آن هنرجو نوازندگی پیانو، سولفژ و دوره‌های آموزشی آهنگسازی را نزد استادان واجد صلاحیت به صورت خصوصی یا در دانشگاه فرا گرفته باشد، حداقل زمان برای این دوره چهار سال است، بنابراین در این زمینه باید استمرار و صبر و تلاش کرد و نباید انتظار داشت در کوتاه مدت به نتیجه برسند، مگر آنکه هنرجو بخواهد در زمینه موسیقی پاپ آهنگسازی کند در آن صورت نیاز به فراگیر خیلی از دروسی که اشاره کردم وجود ندارد.
فارس: به نظر شما موسیقی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
ارجمند: موسیقی «خوب» موسیقی است که تاثیر مثبتی بر انسان‌ها بگذارد و انسان‌ها را به سمت پاکی و آرامش و سرزندگی و تفکر پیش ببرد که همه اینها نیاز انسان است و وظیفه هنرمند هم تامین آن است.
یک اثر موسیقی خوب، توسط یک آهنگساز باتجربه و خبره و خلاق، خلق می‌شود یا یک نوازنده خوب آن را اجرا کرده است مثل بسیاری از آثاری که در موسیقی ایرانی است که بداهه نوازی است.
یک اثر خوب در موسیقی، اثری است که در تاریخ ماندگار است و زمان، یک داور خوب است که نشان دهد یک اثر موسیقی دارای چه عیاری است.
فارس: از فعالیت‌های جدیدتان در حوزه موسیقی بگویید؟
ارجمند: در حال حاضر من مشغول آهنگسازی برای یک سریال به نام «عشق» هستم به کارگردانی قاسم جعفری و این تجربه هشتم من با ایشان است بعد از سریال‌های کاشانه، گل من گلی، همسفر، راه سوم، خط قرمز و فیلم‌های سینمایی گرگ و میش.
در دو ماه گذشته مشغول آهنگسازی و ضبط آرم رسمی کنگره 6 هزار و 500 شهید استان کرمان توسط ارکستر سمفونیک و گروه کر بودم، امسال چند آلبوم از من منتشر خواهد شد که بخشی از آثار باز انتشار آلبوم‌های قبلی و بخشی از آنها در آثار جدید در ژانر موسیقی‌های پاپ و سنتی و منتخبی از موسیقی فیلم‌ها و 30 سال آهنگ‌سازی من است.
فارس: اشاره‌ای بفرمایید به دغدغه‌های خود در حوزه موسیقی؟
ارجمند: یکی از دغدغه‌های همیشگی من توانمندسازی موسیقی‌دانان و هنرمندان بومی بوده که در این زمینه در قشم، خراسان و کرمان کارهایی انجام داده‌ام که در نتیجه آن اقتصاد هنرمندان روستا با استفاده از توانمندسازی و ظرفیت گردشگری رونق پیدا می‌کند و تاکنون زمینه اشتغال ده‌ها هنرمند و مردم روستا را فراهم کرده‌ام.
فارس: شادترین و غم‌انگیزترین لحظات زندگی شما؟
ارجمند: امیدوارم حمل بر این نشود که تظاهر می‌کنم ولی این را بر اساس باور قلبی‌ام می‌گویم که شادترین لحظات زندگی من زمانی بوده که احساس کردم یک کاری انجام داده‌ام که انسان‌ها به آرامش و نشاط برسند یا سهمی در توسعه جامعه داشته‌ام.
غم‌انگیزترین لحظات من به زمانی برمی‌گردد که احساس می‌کنم مردم سرزمینم در آرامش نیستند.
فارس: موسیقی چندین فیلم و سریال را کار کرده‌اید به نظرتان کدام یک ماندگارتر بود؟
ارجمند: من فعالیت جدی آهنگسازی را از سال 65 شروع کردم و تا امروز حدود 250 موسیقی نمایش، انیمیشن، سریال، فیلم بلند و کوتاه کار کرده‌ام، از میان آثاری که خلق کردم موسیقی «سفر به چزابه» به کارگردانی مرحوم رسول ملاقلی‌پور که اولین اثر بلند سینمایی است و بعد از آن خواب سفید به کارگردانی حمید جبلی و در بین سریال‌ها نیز همسفر، خط قرمز و ثقه‌الاسلام تبریزی را بیشتر دوست دارم.
فارس: جایگاه هنر موسیقی ملی و جایگاه آن در سطح منطقه را چگونه می‌دانید؟
ارجمند: در حال حاضر فرهنگ موسیقی ما تاثیری بر فرهنگ موسیقی جهانی ندارد، دلیل اینکه نتوانستیم موسیقی ایران را معرفی کنیم، بخشی از آن بر می‌گردد به سابقه تاریخی موسیقی ما که فردگرا بوده و جمع‌گرا نبوده است.
از سویی سیاست‌گذاران فرهنگی هم عزم جدی برای حمایت و معرفی آن نداشته‌اند، اگر هم اندک شناختی وجود دارد به موسیقی‌دانانی مثل کیهان کلهر بر می‌گردد که این مسیر را شخصی پیموده‌اند.
البته دلایل فنی دیگری هم وجود دارد از جمله وابستگی موسیقی ایران به شعر فارسی و به همین دلیل هم امکان ارتباط بیشتر غیر فارسی زبانان با موسقی سنتی و محلی ایران گرفته می‌شود یا محدودیت‌هایی که سازهای ایرانی برای اجرای قطعات با ماهیت غیرایرانی یا ارکسترال دارند این هم از دلایلی است که موسیقی ایران در جایگاه جهانی قرار نگرفته است.
فارس: فرصت‌های فرآروی هنر موسیقی در کشور؟
ارجمند: به نظر من فرصت‌های بسیار خوبی را داشتیم و داریم و در مجموع از بسیاری ظرفیت‌های آن استفاده کرده‌ایم در بخش آموزش اتفاقات خیلی خوبی در بخش فراگیری عام و آموزش عالی صورت گرفته است و چند هزار آموزشگاه آزاد موسیقی و ده‌ها دانشکده موسیقی در ایران فعالیت می‌کند و در بخش نشر بیش از 2 هزار عنوان کتاب در بخش موسیقی در طی 40 سال چاپ شده است.
در بخش اجراها صحنه‌ای موسیقی حدود 5 هزار اجرا در سال است و یکی از بالاترین رتبه‌ها در دنیا را داریم و همچنین در بخش تولید نزدیک به 500 آلبوم تولید می‌شود و بیش از 2 هزار ترک موسیقی که به صورت تک آهنگ منتشر می‌شود.
در مجموع اوضاع موسیقی خوب است ولی آنچه که نگران کننده است بحث موسیقی محلی و سنتی است که در این وانفسای عام‌زدگی و حضور موسیقی پاپ، اقبال و توجه به آنها کمتر شده و این زنگ خطری برای ادامه حیات پویای این گونه‌های موسیقی ایران است.
در بخش زیرساخت‌ها از جمله سالن‌های استاندارد موسیقی با کمبود جدی مواجه هستیم و اجراهای موسیقی اکثرا در سالن‌های ورزشی یا تالارهای عروسی برگزار می‌شود و این زیبنده موسیقی و مردم ما نیست، نهادهای صنفی موسیقی وجود دارند ولی منفعل و به نوعی ناکارآمد هستند.
در مجموع هنوز امنیت مالی و شغلی برای موسیقی‌دانان وجود ندارد و باید راهکاری برای حمایت از موسیقی سنتی و محلی انجام شود که راهکارش مشخص است و یکی از این راه‌ها می‌تواند تخصیص بخشی از درآمد حاصل از فروش بلیط کنسرت‌ها به موسیقی سنتی و محلی و یا تخصیص اعتبارات دولتی برای این موضوع است، از طرفی با پیوند بین صنعت گردشگری و موسیقی می‌توان رونق قابل توجهی در بخش موسیقی سنتی و محلی ایجاد کرد.
فارس: نظرتان در ارتباط با وضعیت موسیقی استان کرمان چیست؟
ارجمند: استان کرمان در موسیقی محلی روند مانایی خودش را طی می‌کند، بخشی از این موسیقی در آیین‌ها و مناسک اجرا می‌شود و بخشی هم که به صورت فردی و بدون انگیزه برای اجرا در جمع به حیات خودش ادامه می‌دهد.
خوشبختانه در بخش موسیقی سنتی اتفاقات خوبی افتاده است و حداقل در این دو دهه اخیر تعداد نوازندگان بیشتر شده است و بسیار سازها در کرمان روزگاری یک نوازنده داشت اکنون چند نوازنده دارد، به یاد دارم، در دهه 50 و 60 موسیقی کرمان کمتر از 10 نوازنده و خواننده داشت و امروز بیش از 100 موسیقی‌دان و دو دانشکده موسیقی در کرمان داریم و تا مقطع کارشناسی مدرک می‌دهند و همچنین آموزشکده‌های موسیقی که به طور جدی به فعالیت خودشان ادامه می‌دهند.
در بخش موسیقی پاپ هنرمندان به صورت جدی‌تر کار می‌کنند ولی هنوز آنچنان که باید و شاید در عرصه ملی ندرخشیده‌اند.
===================
گفت‌وگو از یاسین اسفندیارپور
===================
انتهای پیام/3388/ق/ق