پشت پرده عدم مدیریت بازار ارز به روایت رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس/جهانگیری نظرش این بود که ما دولتیم و تصمیم‌گیرنده، شما مجلسی‌ها کار خودتان را انجام دهید!
پورابراهیمی با انتقاد از طرح نادرست نرخ ۴۲۰۰ تومان قیمت ارز در یک برنامه تلویزیونی به تشریح پشت‌پرده‌های عدم مدیریت بازار ارز در سال ۹۷ پرداخت.
به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان ، مجموعه «۴۰۵۷» که به پیشرفت‌های کشور از زبان نخبگان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در چهل سال گذشته می‌پردازد در اولین قسمت خود به سراغ موضوع اقتصادی رفت.
چرا که در نخستین قسمت از این برنامه محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از چرایی بالا رفتن نرخ ارز در سال جاری و ناگفته‌های پشت صحنه آن سخن گفت.
پورابراهیمی: دوران جنگ من سال دوم دبیرستان بودم برای اولین بار در فضای دوران دفاع مقدس برای حضور در جبهه‌ها اقدام کردم به هر حال مشتاق بودیم.
ما را نمی بردند ابتدا ۱۵ ساله بودم و در شناسنامه دست بردم.
جسته مان کوچک بود و یک دانش آموز دبیرستانی بودیم.
اولین باری که موفق شدیم آموزش بینیم سال ۶۴ بود در گردان ۴۱۸ لشکر ثارالله که سردار قاسم سلیمانی فرمانده مان بود در جنگ و بعد از جنگ فرمانده سپاه ثارالله استان بودند.
چند گردان در لشکر بود یکی از گردان‌های مخصوصی که برای عملیات رزمی ویژه حساب باز می‌کرد به دلیل اینکه فرمانده آن گردان هم شهید شد و داماد ما بود و ارتباط خاصی داشتیم فرمانده زینلی، کماکان هم با حاج قاسم ارتباط داریم.
شادترین لحظه جنگ چه بود و غم انگیز‌ترین لجظه جنگ:
پورابراهیمی: شادترین لحظه‌ها موقع پیروزی هایمان بود و عملیاتی مثل کربلای یک که آزادسازی مهران بود با کمترین تلفات و بیشترین موفقیت‌ها روبرو شدیم و سخت‌ترین هم زمانی بود که خیلی از دوستانمان را در کربلای ۴ از دست دادیم.
در ماه‌های اخیر مسائل اقتصادی در اتوبوس، تاکسی و نشست‌های فامیلی حرف اول بوده است.
چی شد که برای ارز این اتفاق افتاد و دلیل افزایش قیمت ارز چه بود؟
پورابراهیمی : در ارتباط با ارز اگر بخواهیم به عوامل موثر بر این حوزه بپردازیم طبیعتا باید چند محور اساسی را مبنا قرار دهیم.
اولین موضوعی که بسیار مهم است عوامل داخلی اثرگذار در شوک ارزی است.
در ارتباط با عوامل داخلی که چند پارامتر و متغیر اساسی در این بخش موثر است، یکی از موضوعات بسیار مهم ، موضوع حجم نقدینگی در اقتصاد کشور است.
وقتی حجم نقدینگی افزایش پیدا می‌کند آثار ناشی از افزایش حجم نقدینگی موجب تورم و آن آثار تورمی اثرگذار می‌شود روی کاهش ارزش پول ملی.
بنابراین اگر ما بخواهیم عوامل بازدارنده شوک ارزی را نام ببریم کنترل و مدیریبت حجم نقدینگی در اقتصاد کشور است.
حجم نقدینگی در دولت‌های مختلف رو به رشد بوده و چرا قبلا این شوک‌ها به این میزان نبوده است؟
پورابراهیمی : البته شما می‌دانید که ما در طول این چهل سال در دولت‌های مختلف چند بار شاهد شوک ارزی بوده ایم.
شاید شدیدترین شوک ارزی برمی گردد به دولت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی که نرخ تورمی که در آن سال رخ داد، رکورد آن زده نشده است.
تورمی که در آن موقع ایجاد شد فکر می‌کنم نزدیک به ۵۸ تا ۶۰ درصد بوده است.
ولی می‌خواستم بگویم آن چیزی که باعث شد در طول این سال‌ها اثرگذار باشد این شوک ارزی به دولت فعلی مربوط نیست.
ما در دولت قبل در سال ۹۰- ۹۱ نرخ دلار از هزار تومان به سه هزار و پانصد تومان رسید و کاهش ارزش پول ملی رقم خورد و امسال هم به شوک ارزی رسیدیم.
حجم نقدینگی در طول سال‌های اخیر به واسطه متغیر‌هایی تغییر کرده یکی از آن عوامل، بالا بودن سود سپرده‌های بانکی است و هرچه بیشتر باشد حجم نقدینگی بالا می‌رود.
یکی از موضوعات دیگر اضافه برداشت‌های بانک‌ها از بانک مرکزی است.
شما می‌دانید هرچه میزان اضافه برداشت‌های بانک‌ها از بانک مرکزی بیشتر می‌شود به دلیل ضریب فزاینده‌ای که اتفاق می‌افتد و پول پرقدرتی که با ضریب ۷ به جامعه تزریق می‌شود این به اندازه ۷ هزار واحد حجم نقدینگی در جامعه را بالا می‌برد و آثار مخرب تورمی در جامعه دارد.
اینکه گفته می‌شود دولت برای بالابردن درآمد خودش افزایش ارز را رقم زده است درست است؟
پورابراهیمی: این حرف منطقی نیست.
من تصور می‌کنم این حرف کارشناسی نیست.
وقتی نرخ ارز تغییر پیدا می‌کند به ظاهر عدد ریالی و عدد قابل توجهی نصیب دولت می‌شود دولت‌ها خودشان بزرگترین مصرف کننده‌ها هستند.
در بحث برجام وقتی با اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها مذاکره کردیم قرار شد ما محدودیت‌های هسته‌ای را بپذیریم و آثار اقتصادی ناشی از تحریم‌های ظالمانه برداشته شود.
ماجرای برحام یک سکه‌ای بود یک روی آن محدودیت های هسته‌ای و یک روی دیگر آن مزیت‌های اقتصادی بود.
خب متأسفانه علی رغم همه تعهداتی که انجام دادیم و سازمان‌های خارجی و دبیر کل سازمان ملل متحد و رئیس آژانس هسته‌ای پذیرفت، متأسفانه طرف‌های مقابل عهد شکنی کردند.
اما مشکل ارزی سال ۹۷ ما یک تحلیل متفاوتی دارد.
روش منطقی و کارشناسی این بود که دولت باید با شوک ارزی مقابله می‌کرد.
ما تجربه این شوک‌های ارزی را داشتیم.
جنس مواجهه غیرکارشناسی و غیرعلمی بود.
صدرصد مخالف ارز ۴۲۰۰ تومان بودیم.
صحت و سقم این که چه کسانی موافق بودند باید برویم جلوتر تبیین کنیم.
ما در ارتباط با مجلس وقتی که سال گذشته همین موقع‌ها علائم تنش‌های ارزی را می‌دیدیم و کاملا مشخص بود وقتی رصد شد من یادم هست در بهمن ماه یک جلسه کمیسیون اقتصادی گذاشتیم و اعلام نگرانی کردیم چه کار در این حوزه می‌کنید و چه تصمیمی می‌گیرید.کرباسیان و سیف اعلام کردند یک برنامه جامع داریم که حتما اثر مثبت آن به مردم برمی گردد این برنامه هیچ وقت به ما ارائه نشد.
اقدامات مقطعی انجام شد که به نظرمن اقدامات مقطعی غیرکارشناسی است و یکی از سوالات برای من معماست چطور این اقدامات غیرمنطقی از دل آدم‌ها و تصمیماتی بیرون می‌آمد که ادعای کار کارشناسی و صاحب نظری این حوزه را داشتند.
این برای ما خیلی مهم بود.
در یکی از اقداماتشان دولت تصمیم گرفت بازار ارز را از التهاب خارج کند، آمدند سود سپرده بانکی از ۱۵ به ۲۰ درصد افزایش دادند با چه هدفی؟
با این نگاه که حجم نقدینگی به بازار ارز نرفته و به بازار پول بیاید و بازار پول بتوانند به ثبات برسد.
از نظر ما کاملا غیرکارشناسی تصمیم گرفتند و مشخص بود این تصمیم زمین می‌خورد و بدون هماهنگی با ما این تصمیم گرفته شد.
من با سندیکای خصوصی و دولتی تماس گرفتم من به آن‌ها گفتم چگونه چنین تصمیمی را قبول کردید و مخالف بودیم؛ که من بعد‌ها در جلسه کمیسیون اقتصادی از افرادی که تصمیم سازان اصلی بودند همچون معاون اقتصادی، وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی سوال کردم این تصمیم غیرکارشناسی را چه کسی گرفت و نه تنها بازار ارز از التهاب خارج نشد بلکه ۱۵ هزار میلیارد تومان چوب تو گوش نظام بانکی زدیم و هزینه برای آن ایجاد کردیم و خطای بزرگ اقتصادی رقم خورد.
من این موضوع را که دغدغه بود در شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا با تدبیر مقام معظم رهبری یک شورایی تصمیم گرفته شد موضوعات مهم و حیاتی کشور را تصمیم گیری و بعد از تأیید رهبر انقلاب، حکم قانونی را عملیات کنند.
من در یکی از جلسات به آقای رئیس جمهور گفتم.
سوال کردم با این تصمیمات موافق بودید و تیم اقتصادی شما تک تک گفتند مخالف بودیم.
ایشان در جلسه گفتند ما تمصیمات مان را جمعی می‌گیریم و کسی نبوده بگوید مخالف بودیم.
در آن جلسه دکتر لاریجانی به من اشاره کردند شما اسامی کسانی را که گفتند اعلام کنید.
من دیدم آقایان کنار ما هستند من به شخص رئیس حمهور می‌گویم.
اساس تصمیمات- عرضه طلا مشخص بود کمترین کار کارشناسی روی این اتفاق انجام شده است.
قیمتی که عرضه بشود و بازار طلا را مدیریت کند.
این چوب حراج به اموال خزانه کشور است.و آخرین تصمیم ارز ۴۲۰۰ تومانی.
ما در مجلس اسفندماه ۹۶ کار را شروع کردیم.
پیش نویس طرح دو فوریتی ساماندهی بازار ارز را نوشتیم صبح روز شنبه‌ای که مجلس و ادارات باز شد بعد از تعطیلات، طرح را چاپ کردیم و صحن علنی در دستور روز اول سال ۹۷ قرار دادیم.
رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد آمدند طرح را عرضه کردیم مواد آن بررسی شد.
هم وزیر و رئیس بانک مرکزی اشاره کردند چارچوب قابل قبول است.
همان روز تا ساعت ۵ و نیم و ۶ طول کشید شب به منزل رفتم شبکه خبر برنامه را قطع کرد هیئت وزیران جلسه داشته است وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی شب اعلام کردند از این تاریخ نرخ ارز ۴۲۰۰ تومان است هرکسی با هر میزان کالا ارز نیاز دارد، ما ارز در اختیارشان قرار می دهیم موضوع قاچاق و صرافی.
ما با آقایان بحث کردیم و جمع بندی کردیم.
چطور این تصمیم غیرکارشناسی را گرفتند.
شب با آقای دکتر لاریجانی تماس گرفتم و گفتم با این مسیر فاتحه اقتصاد کشور خوانده می‌شود.
دکتر لاریجانی درخواست جلسه غیرعلنی کردند و در جلسه بحث‌های زیادی شد و بیان شد این سیاست از همین الان شکست می‌خورد.
آقایان می‌گفتند منابع ارزی داریم و ادله‌هایی می‌آوردند که کارشناسی نیست.
من در آن جلسه که دو روز مفصل صحبت می‌کردیم فضا به سمت امنیتی رفت و حتی اجازه نمی‌دادند مخالف صحبت کند و صداوسیما اظهارنظر‌های ما را پخش هم نکرد.
با شخص لاریجانی هم صحبت کردم ایشان مطرح کردند که چون دولت یک تصمیم گرفته و الان اگر به هر دلیلی آن تصمیم را عوض کنیم تبعات ناشی از آن را به گردن مجلس می‌اندازند.
در این دعوا‌های اقتصادی و سیاسی قیمت ارز روبه افزایش بود.
قیمت بازاری از قیمت ارزی رسمی بیشتر و فساد و رانت بیشتر می‌شد.
اساس همه آن چیز‌هایی که پرونده‌های تخلف ارزی به واسطه همان تصمیمات غلطی بود که به نظام و انقلاب و کشور جفا شد.
پس شما تاکید داشتید سیف کنار برود؟
پور ابراهیمی: ارتباط ارزی هم فشار می‌آورد چرا ارز را مدیریت نمی‌کنید و این موضوع باعث شد یکی از جلسات در کمیسیون را به جلسه غیرعلنی تبدیل کردیم و کار به جایی رسید که اعضای کمیسیون گفتند استعفا می‌دهیم.
دکتر لاریجانی گفت استعفای اعضای کمیسیون با توجه به این فضا و این مسیر ارز ، شرایط مملکت را بدتر می‌کند و هرچه مقابله کنید هزینه کشور بالاتر می‌رود و من نمی‌توانم دیگر اداره کمیسیون را انجام دهم و تصمیم جمعی گرفتیم تا جلسه فوق العاده بگذاریم و اول صبح جلسه فوق العاده با حضور لاریجانی برگزار کردیم و طیف متمایل به دولت همه اصول گرایان و فراکسیون ولایی و از هر سه طیف بودند همه روی این موضوع نگاه کارشناسی داشتند و ما یک کلمه تفاوت نداشتیم.
گفتیم خیلی صریح به رئیس مجلس بگویید ادامه این روند به ناکجاآباد است.
ایشان با رئیس جمهور صحبت می‌کنند و یکی دو ساعت بعد اطلاع دادند عصر ، جلسه در ریاست جمهوری برگزار می‌شود.
جهانگیری نظرش این بود که ما دولتیم و تصمیم گرفتیم و شما هم وظایف خودتان را انجام دهید البته رئیس جمهور نبود.
نهایتا سه ماه هزینه سنگین را به اقتصاد ایران تحمیل شد.
در دولت آمدند سیاست ارزی را تغییر دادند و ۸۰ درصد تغییر دو فوریتی ما شد.
بحث یارانه‌های استانی منظور چه بود؟
پورابراهیمی : یک تصمیمی را دولت در لایجه بودجه گرفته شد.
ما استنباط مان این بود این تصمیمات که اساس کارشناسی ندارد امکان استمرار ندارد .
الان چه تدبیری اندیشیده می‌شود یک باری از روی دوش مردم برداشته شود و یک مقداری آن فشار‌ها کمرت بشود و لااقل بتوانند امورات جاری را بهتر ببینند؟
پورابراهیمی: برای اینکه یک مقدار فشار از دوش مردم کم شود باید ما بتوانیم حوزه سیاست‌های ارزی و پولی در کشور را بر مبنای بانک مرکزی انجام دهیم و تصمیمات درستی هم اخذ شده و خوشبختانه هم با تغییر سیاست‌های ارزی و با تغییر مدیریت و ورود فرد جدیدی در بانک مرکزی، اقدامات مثبتی انجام شد.
ما از این همکاری‌ها راضی هستیم.
این فضای جدید اختیاراتی به بانک مرکزی داد.
مجموعه این اتفاقات سبب شد از التهاب خارج شویم.
در طول ماه‌های آینده، ذخایر ارزی را افزایش خواهیم داد.
انتهای پیام/
