از دلت مراقبت کن؛ ورود غریبه‌ها ممنوع/ در جستجوی رضایت معشوق

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: در دعای روز دوم ماه مبارک رمضان، نزدیکی به رضایت الهی؛ و در دعای روز نهم، سوق به سوی رضایت همه‌جانبه الهی را درخواست کردیم.
کسب رضایت الهی، وابسته به آن است که قبل از هر چیز، رضایت الهی را تشخیص دهیم، یعنی بدانیم که در هر لحظه، چه کاری موجب رضایت خدا می‌شود.
چنین فهم و معرفتی، نعمتی بزرگ خواهد بود چرا که در بسیاری از اوقات، وظیفه شناسی، کاری پیچیده و سخت به نظر می‌رسد و نیازمند نورافکنی است که تکلیف را روشن کند.
لطف خداوند اقتضا می‌کند که هر بنده‌ای که به دنبال جلب رضایت اوست را نسبت به کارهایی که موجب رضایت الهی هستند آگاه کند تا از این طریق به راه مستقیم هدایت شود.
چنان که قرآن کریم می‌فرماید: «یَهْدی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ یَهْدیهِمْ إِلی‏ صِراطٍ مُسْتَقیم؛ [۱] خدا هر که را از خشنودی او پیروی کند، به وسیله آن [کتاب‏] به راه‌های سلامت رهنمون می‏‌شود، و به توفیق خویش، آنان را از تاریکی‌ها به سوی روشنایی بیرون می‏‌برد و به راهی راست هدایتشان می‏‌کند.»
طبق بیان ‏علامه طباطبایی ذیل این آیه شریفه، هدایت بالقوه خداوند، وقتی فعلیت پیدا می‏‌کند که مکلف پیرو رضوان و خوشنودی او باشد، پس مراد از‬ "هدایت" در این آیه هدایت به معنای رساندن به مقصد است، نه هدایت به معنای نشان دادن راه‏…‬.
امر هدایت به سوی سلامتی و سعادت دایر مدار پیروی خوشنودی خدا است، اگر کسی در صدد به دست آوردن خوشنودی خدا بود مشمول آن هدایت می‏‌شود و الا نه‏.
[۲] از خداوند می‌خواهیم که چنین راهنمایی را برای ما قرار دهد تا از اشتباه در وظیفه‌شناسی در امان بمانیم و می‌خواهیم که خود، دستمان را بگیرد و به مقصد برساند.
پس، می‌گوئیم: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ إِلَی مَرْضَاتِکَ دَلِیلاً؛ [۳] ای خدا در این روز مرا به سوی رضا و خشنودی خود راهنمایی کن.»
از دلت مراقبت کن؛ ورود غریبه‌ها ممنوع
دشمنی شیطان، همواره مهمترین دغدغه پیمودن راه مستقیم الهی است.
او سعی دارد تا قدم به قدم و آرام آرام انسان را از راه سعادتش دور نماید چنانکه قرآن کریم او را دشمن آشکار انسان برشمرده و می‌فرماید: «وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ؛ [۴] و از گام‌های شیطان پیروی مکنید که او دشمن آشکار شماست.» برای مقاومت و پیروزی در مقابل این دشمن آشکار، تنها کاری که باید بکنیم این است که نقطه ضعف‌های خود را پیدا کنیم و هر گونه راه تسلط او بر خودمان را ببندیم.
به همین جهت است که در دعای این روز می‌خوانیم: «وَ لاَ تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ عَلَیَّ سَبِیلاً؛ [۵] و شیطان را بر من مسلط مگردان.»
دست یافتن به چنین هدفی به خصوص در ماه مبارک رمضان، بسیار حیاتی است چراکه در صورت باز گذاشتن راه‌های تسلط شیطان، بعد از ماه مبارک رمضان از ضربه‌های هولناک او در امان نخواهیم ماند و آنچه در ماه رمضان اندوخته‌ایم از بین خواهد رفت.
راه نفوذ و سلطه شیطان بر انسان از طریق نقاط ضعف دل است؛ چنانکه امام سجاد (علیه السلام) در فرازی از نیایش هفدهم صحیفه سجادیه که در مورد پناه بردن به خدا از شر شیطان و فریب‌های اوست، در محضر خدای متعال چنین عرض می‌کند: «اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْ لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدْخَلًا وَ لَا تُوطِنَنَّ لَهُ فِیمَا لَدَیْنَا مَنْزِلا؛ [۶] الهی در قلب ما برای او راهی قرار مده، و برای وی در شئون زندگی ما منزلی فراهم نیاور.»
لطفاً از بهشت بیرون نروید
همه ما کم و بیش اهل طاعت و عبادت و اعمال صالح هستیم اما آنچه بسیار مهم است تداوم خیرات و آلوده نساختن آن به بدی‌ها و گناه است.
اعمال خیر، به منزله ورود در بهشت هستند و گناه به منزله خروج از آن.
باید از خدا بخواهیم که در بهشت بمانیم و لحظه‌ای از یاد او غافل نشویم.
این، معنای دیگری از این فراز دعاست که: «وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ لِی مَنْزِلاً وَ مَقِیلاً؛ [۷] و بهشت را منزل و مقامم قرار ده.» هر جا یاد خدا و رضایت خدا وجود دارد، بوی بهشت به مشام می‌رسد.
دریای طوفان‌زده دنیا با همه ابتلائات و آزمون‌هایش، نیازمند کسی است که کشتی سرنوشت انسان را در بهترین جایگاه در آخرت فرود آورد و چه کسی بهتر از خداوند متعال می‌تواند بهترین جایگاه ابدی را برای انسان مقرر کند؟
چنانکه به حضرت نوح علیه السلام فرمان می‌دهد که چنین بگوید: «وَ قُل رَّبِّ أَنزِلْنیِ مُنزَلًا مُّبَارَکاً وَ أَنتَ خَیرُ الْمُنزِلِین‏؛ [۸] و بگو: پروردگارا!
ما را در منزلگاهی پربرکت فرود آر، و تو بهترین فرودآورندگانی!»
وقتی خدا با من کار دارد
حاجت‌های بندگان، بهانه‌هایی برای ارتباط با خدا هستند.
وقتی بنده‌ای نیازی دارد که موجب می‌شود به درگاه الهی بیاید و با خدای خود در میان بگذارد به مفهوم آن است که آن حاجت، قاصدی از طرف خداست که به دنبال بنده‌اش فرستاده است.
با یادآوری نیازهایمان، خدا را صدا می‌زنیم و می‌گوئیم: «یَا قَاضِیَ حَوَائِجِ الطَّالِبِین؛ [۹] ای برآرنده حاجات طالبان.» پس حاجت‌های مؤمنان، شروعی است بر پایان حاجت‌ها.
چراکه آخر خط نیازمندی‌ها، نیاز ما به خداست.
خدای بی‌همتا می‌فرماید: «وَ اللَّهُ الْغَنِیُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراء؛ [۱۰] خدا بی‌نیاز است و شما نیازمندید.» هنگام نیاز، وقتی همه درها به روی انسان بسته است و هیچکس توان برآوردن نیاز انسان را ندارد این، درگاه خداست که پذیرای حاجت‌مندان است.
امام سجاد علیه السلام در ابتدای نیایش سیزدهم با این عبارت خدا را ندا می‌کنند: «اللَّهُمَّ یَا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَات وَ یَا مَنْ عِنْدَهُ نَیْلُ الطَّلِبَات‌‏؛ [۱۱] بار خدایا، ای آنکه درگاه تو آخرین مقصد حاجات است و تنها در نزد توست که به خواست‌ها توان رسید.»
پی‌نوشت:
[۱].
سوره مائده، آیه ۱۶.
[۲].
محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان (ترجمه) (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی: قم، ۱۳۷۸)، ج ۵, ۴۰۰.
[۳].
مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۴].
سوره بقره، آیه ۱۶۸.
[۵].
مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۶].
صحیفه سجادیه، نیایش هفدهم.
[۷].
مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۸].
سوره مؤمنون، آیه ۲۹.
[۹].
مفاتیح الجنان، دعای روز بیست و یکم.
[۱۰].
سوره محمد، آیه ۳۸.
[۱۱].
صحیفه سجادیه، نیایش سیزدهم.