کوتاه در بررسی مسئله توکل به خدای عزیز

مشرق_ به خواست خدای متعال، همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، همه روزه مجموعه‌ای از احادیث موضوعی اهل‌بیت علیهم‌السلام با نام «ره‌توشه معرفت» تقدیم‌ مخاطبین می‌شود.
امیدواریم از نظرات و پیشنهادهای سازنده‌تان برخوردار شویم.
اهمیت و ضرورت توکل:
1.
«وَعَلَی اللهِ فَلْیتَوَکَّلِ المُؤمِنُونَ»؛ (1) «‌و مؤمنین باید بر خدا توکل کنند.» ‌
2.
«فَإذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللهِ إنَّ اللهَ یحِبُّ المُتَوَکِّلِینَ»؛ (2) «‌پس هر گاه عزم انجام کاری کردی برخدا توکل کن که خداوند توکل کنندگان را دوست دارد.» ‌
3.
عن الصادق علیه السلام عن ابیه عن آبائه عن النبی صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ: «‌شُعَارُ المُسلِمینَ عَلَی الصِّراطِ یوْمَ القِیامَةِ لا إِلهَ إِلاَّ اللهُ وَعَلی اللهِ فَلْیتَوَکَّلِ المُتَوَکِّلونَ؛ شعار مسلمانان در روز قیامت روی پل صراط «‌لا اله الا الله» و «‌علی الله فلیتوکل المتوکلون» می‌باشد.» (3)
آثار توکل:
1.
کفایت کردن خدا در زندگانی دنیا: «‌وَمَنْ یتَوَکَّلْ عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسْبُهُ»؛ (4) و هر کس بر خدا توکل نماید، خدا او را کافی است.» ‌
2.
روزی خوردن از مجرای غیر منتظره: عن رسول الله صلی الله علیه و آله اَنَّهُ قَالَ: «‌مَنِ انْقَطَعَ إِلَی اللهِ کَفاهُ اللهُ کُلَّ مَؤُونَتِهِ وَرَزَقَهُ مِن حَیثُ لایحْتَسِبُ وَمَنِ انْقَطَعَ إِلَی الدُّنْیا وَکَّلَهُ اللهُ إلَیها؛ (5) کسی که با [بریدن امیدش از دیگران] به خدا دل ببندد، خدا کفایت امور زندگیش را می‌کند و از جایی که به فکرش نمی‌رسد، روزیش را می‌رساند و آن کس که به دنیا دل ببندد، خدا کارش را به دنیا وا می‌گذارد.
ابر مرد متوکّل:
«...
در عصر طاغوت، امام خمینی رحمه الله را می‌خواستند از قم به تهران ببرند.
دوستان در کنار ماشین گریه می‌کردند و امام آنان را دعوت به صبر می‌نمود.
این سخن خود حضرت امام است که؛ در بین راه قم و تهران، ناگهان ماشین از جاده اصلی منحرف شد، به سمت خاکی رفت و من یقین کردم که می‌خواهند مرا بکشند، ولی دوباره ماشین به جاده اصلی بازگشت.
من در خود مراجعه کردم و دیدم هیچ تغییری در من ایجاد نشده است...
و یا در جنگ ایران و عراق هزاران دستگاه تانک و نفربر و هزاران نظامی از سراسر مرزها به ایران حمله می‌کنند و اضطراب همه جا را فرا می‌گیرد.
امام ناگهان بر دریایی از شعله‌ها و التهابها و تزلزلها، آب اطمینان و صبر و توکل می‌پاشد و می‌فرماید: دزدی آمد و سنگی انداخت و رفت.» (6)
هیچ کس بی امر او در ملک او
در نیفزاید سر یک تار مو
واحد اندر ملک او را یار نی
بندگان را جز به او سالار نی
توکل راستین:
عن امیر المؤمنین علیه السلام أنَّهُ مَرَّ یوْماً عَلَی قَوْمٍ فَرَآهُم أصِحَّاءَ جالِسِینَ فی زاوِیةِ الْمَسْجِدِ فَقالَ علیه السلام: مَنْ أنْتُمْ؟
قالُوا نَحْنُ المُتَوَکِّلُونَ.
قال علیه السلام: لا بَل أنتُمُ المُتَأکِّلُونَ فإن کُنتُم مُتَوَکِّلینَ فَمَا بَلَغَ بِکم تَوَکُّلُکُم؟
قالُوا إذا وَجَدنا أَکَلْنا وَإذا فَقَدْنا صَبَرْنا.
قالَ علیه السلام: هکَذا تَفْعَلُ الکِلابُ عِندَنا.
قالُوا فَمَا نَفْعَلُ؟
قالَ کَما نَفْعَلُ.
قالُوا کَیفَ تَفْعَلُ؟
قالَ علیه السلام: إذا وَجَدْنا بَذَلْنا وَإِذا فَقَدْنا شَکَرْنا؛ (7) امیرالمؤمنین علیه السلام روزی از کنار گروهی عبور کرد و دید که آنان سالم و تندرست در گوشه‌ای از مسجد نشسته‌اند.
امام فرمود: شما کیستید؟
گفتند: ما توکل کنندگان هستیم.
حضرت فرمود: بلکه شما خورندگان هستید [و از کمک مردم استفاده می‌کنید.] اگر متوکل هستید [بگویید] توکلتان شما را به کجا رسانیده است؟
گفتند: اگر بیابیم می‌خوریم و اگر نیابیم صبر می‌کنیم.
حضرت فرمود: نزد ما سگها هم چنین می‌کنند.
گفتند: پس ما چه کنیم؟
حضرت فرمود: آن گونه که ما می‌کنیم.
گفتند: شما چه می‌کنید؟
گفت: هر گاه بیابیم می‌بخشیم و اگر نیابیم سپاس [خدای را] به جا می‌آوریم.» ‌
تلاش و توکل:
آن گاه که عربی بادیه‌نشین شتر خود را رها کرد و گفت: توکل بر خدا می‌کنم، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «‌اَعْقِلْهَا وَ تَوَکَّلْ؛ (8) شتر را ببند آنگاه به خدا توکل کن.» ‌
گفت پیغمبر به آواز بلند
با توکل زانوی اشتر ببند
گر توکل می‌کنی در کار خود
کشت کن پس تکیه بر جبار کن
.....
[1].
آل عمران / 160.
[2].
آل عمران / 159.
[3].
مستدرک الوسائل، ج5، ص 357.
[4].
طلاق / 3.
[5].
مجموعه ورام: ج1، ص222.
[6].
ع.
ز.
گ، فرازهایی از ابعاد روحی، اخلاقی و عرفانی امام خمینی قدس سره، تهران، انتشارات هادی، 1361 ش، ص 121.
[7].
مستدرک الوسائل، ج 7، ص121.
[8].
ارشاد القلوب، ج1، ص121.