رمضان؛ تجلی‌گاه رحمت خداوندی
ماه شعبان به پایان رسید و به ماه میهمانی خدا رسیدیم، ماهی که گناهان را می‌سوزاند و وجود روزه‌داران را طهارت می‌بخشد، چنانچه پیامبر گرامی اسلام گفت: «إنّما سُمِّیَ رَمَضانُ؛ لِأَنَّهُ یُرمِضُ الذُّنوبَ(۱)؛ این ماه را رمضان نامیده‌اند، چون گناهان را می‌سوزاند.»
ایسنا/آذربایجان شرقی ماه شعبان به پایان رسید و به ماه میهمانی خدا رسیدیم، ماهی که گناهان را می‌سوزاند و وجود روزه‌داران را طهارت می‌بخشد، چنانچه پیامبر گرامی اسلام گفت: «إنّما سُمِّیَ رَمَضانُ؛ لِأَنَّهُ یُرمِضُ الذُّنوبَ(۱)؛ این ماه را رمضان نامیده‌اند، چون گناهان را می‌سوزاند.»
"رمضان" ماه بخشش، بندگی و "نو شدن" است، ماهی که باید لحظه لحظه‌اش را درک کرد و دست نیاز بندگی به سوی عرش اعلای خداوندی گشود و با "ربناهای لحظه افطار" با مهر و رحمت خداوندی عجین شد.
ماه میهمانی خداست و خداوند سفره رحمتش را بر سراسر زمین می‌گستراند و می‌بخشد؛ و چه خوش سعادتی دارند آنان که عابد و صادق در کنار این سفره، بخشیده می‌شوند و روح و جانشان، پاک و مطهر می‌شود.
طبق حدیثی از امام کاظم (ع) در این ماه سراسر رحمت، دعای روزه‌داران واقعی هنگام افطار مستجاب می‌شود؛ جایگاه این ماه به حدی والاست که پیامبر گرامی اسلامی در مورد منزلت و جایگاه رحمت و مغفرت خداوندی در ماه رمضان، فرمود: رمضان ماهی است که ابتدایش رحمت است و میانه‌اش مغفرت و پایانش آزادی از آتش جهنم.
"رمضان" تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم ذکر شده و این موضوع جایگاه والای این ماه را نمایان می‌کند.
رمضان، قرارگاه خودسازی است
یک کارشناس مسائل مذهبی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه رمضان، قرارگاه خودسازی است، اظهار کرد: تمامی ایام سال فرصت و ظرفیتی برای خودسازی است، اما ماه مبارک رمضان فرصت ویژه‌ای برای تمرین بندگی و خودسازی است.
حجت‌الاسلام عزالدین تقی‌زاده با اشاره به اینکه روزه‌گرفتن بر اساس نص صریح قرآنی بر مسلمانان واجب شده است، افزود: روزه گرفتن و عبودیت، علاوه بر اینکه یک تکلیف شرعی و الهی است، فرصتی برای عبودیت، تمرین بندگی، خودسازی و خودشناسی نیز است.
وی با بیان اینکه خودسازی نیز مقدمه خودشناسی و رسیدن به خدا است، افزود: چنانچه در روایتی از پیامبر گرامی اسلام آمده که "هر کس خود را شناخت، پروردگارش را می‌شناسد"؛ این خودشناسی نیز با تمرین عبودیت و بندگی ممکن می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه روزه‌داری یعنی صبر، اظهار کرد: "روزه" خود به معنای صبر بوده و طیبعی است که فرد روزه دار حین روزه داری بر گرسنگی، تشنگی و...
صبر می‌کند؛ فرد روزه‌دار باید ضریب صبر، حلم و بردباری را در وجودش بالا ببرد.
این کارشناس مسائل مذهبی گفت: فرد روزه دار صبر و بردباری را تمرین می‌کند و می‌توان گفت که مقام صبر در روزه‌داری متجلی می‌شود؛ چنانچه در آیه ۴۵ سوره بقره تاکید شده: وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ...؛ عده‌ای از مفسران صبر را در این آیه به روزه تفسیر می‌کنند.
وی با بیان اینکه مقام صبر و صابران بسیار رفیع بوده و خداوند متعال بارها تاکید کرده "ان الله مع الصابرین"؛ یعنی خداوند قرین و همنشین با صابران است، که مصداق بارز آن همان روزه داران واقعی هستند.
وی با بیان اینکه ممارست در مقام صبر از مراحل و مراتب روزه داری است، گفت: در کنار این صبر و خودسازی، بحث همدلی، مساوات و نوع دوستی نیز باید در رمضان متجلی شود؛ در این رابطه باید انسان‌های متمکن و اغنیاء در کنار عبودیت و بندگی، رسیدگی به نیازمندان و ایتام را هم مورد توجه قرار دهند.
رسیدگی به نیازمندان، درسی از قرارگاه رمضان
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شبستر با تاکید بر اینکه رسیدگی به نیازمندان، درسی که قرارگاه رمضان به ما یاد می‌دهد، افزود: این موضوع به ویژه در ایام کرونایی که بسیاری از افراد بیکار و متضرر شده‌اند، بسیار لازم و ضروری است و باید در این شرایط در قبال نیازمندان احساس مسئولیت مضاعفی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه متاسفانه تبعات اقتصادی کرونا بسیار بوده و افراد زیادی در نتیجه آن متضرر شده‌اند، افزود: افراد متمکن و اغنیاء این موضوع را به طور ویژه مورد توجه قرار دهند؛ می‌توانند افطاری‌هایی که سالیان قبل به صورت چند صد نفری برگزار می‌کردند را امسال به جیره خشک و بسته‌های معیشتی تبدیل کرده و بین نیازمندان توزیع کنند.
این کار از سیره اهل بیت(ع) است.
وی تاکید کرد: باید در کنار رزمایش بندگی رمضان، رزمایش همدلی با همنوعان به ویژه برای اقشار آسیب پذیر را نیز راه اندازی کنیم.
اعمال مشترک روزهای ماه رمضان
اعمال مشترکی در روزهای ماه مبارک رمضان وجود دارد که علاوه بر روزه‌داری، بهترین اعمال در روزها و شب‌های این ماه تلاوت قرآن است و امام رضا(ع) در این رابطه فرموده است: هر کس ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند مثل اینست که درماه‌های دیگر تمام قرآن را بخواند.
بر این اساس، مسلمانان در این ماه قرائت روزانه یک جزء و ختم قرآن کریم تا پایان ماه رمضان را جزو اعمال خود در این ماه مبارک قرار می‌دهند.
قرائت دعای سحر و دعای ابوحمزه ثمالی در سحرگاهان ماه رمضان، صلوات روزانه ماه رمضان، قرائت دعای "اللهم رب شهر رمضان..."، ذکر "سُبْحانَ الضّآرِّ النّافِعِ سُبْحانَ الْقاضی بالْحَقِّ سُبْحانَ الْعَلِی الاْعْلی سُبْحانَهُ وَبِحَمْدِهِ سُبْحانَهُ وَتَعالی" به تعداد صد مرتبه از جمله اعمال روزهای این ماه مبارک بوده و قرائت دعای افتتاح، سوره دخان و برخی دعاهای اختصاصی از جمله اعمال وارده برای شب‌های ماه مبارک رمضان است.
همچنین بعد از هر نماز در ماه مبارک رمضان، قرائت دعای "یا عَلِی یا عَظیمُ یا غَفُورُ یا رحیمُ أنْتَ الرَّبُّ العظیمُ الَذی لیس کَمِثْلِهِ شَی ءٌ و هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ وَ هذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ و کَرَّمْتَهُ و شَرَّفْتَهُ و فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ و هُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَی و هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرانَ هُدی لِلنّاسِ و بَیناتٍ مِنَ الْهُدی و الْفُرْقانِ و جَعَلْتَ فیهِ لَیلَةَ الْقَدْرِ و جَعَلْتَها خَیرا من أَلْفِ شَهْرٍ فَیاذَ الْمَنِّ و لا یمَنُّ عَلَیکَ مُنَّ عَلَی بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیه وَ أَدْخِلْنی الْجَنَّة بِرَحْمتِکَ یا أرْحَم الرّاحِمِینَ" و دعای "للّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ، اَللَّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ، اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائعٍ، اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ، اَللّهُمَّ اقْضِ دَینَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ، اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ، اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّهُمَّ غَیرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّینَ، وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ" سفارش شده است.
آیات مبارکه در مورد منزلت رمضان
سوره بقره , آیه: ۱۸۳و ۱۸۴
یاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛ أَیَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن کَانَ مِنکُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَعَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ.
ای کسانی که ایمان آورده اید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانی که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگاری کنید [روزه در] روزهای معدودی [بر شما مقرر شده است] [ولی] هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد [به همان شماره] تعدادی از روزهای دیگر [را روزه بدارد] و بر کسانی که [روزه] طاقتفرساست کفارهای است که خوراک دادن به بینوایی است و هر کس به میل خود بیشتر نیکی کند پس آن برای او بهتر است و اگر بدانید روزه گرفتن برای شما بهتر است.
سوره بقره، آیه ۱۸۵
شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلی ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ.
(روزه، در چند روز معدودِ) ماهِ رمضان است؛ ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم، و نشانه های هدایت، و فرق میان حق و باطل، در آن نازل شده است.
پس آن کس از شما که در ماه رمضان در حضر باشد، روزه بدارد!
و آن کس که بیمار یا در سفر است، روزهای دیگری را به جای آن، روزه بگیرد!
خداوند، راحتی شما را میخواهد، نه زحمت شما را!
هدف این است که این روزها را تکمیل کنید؛ و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، بزرگ بشمرید؛ باشد که شکرگزاری کنید.
احادیث گهربار در مورد مقام رمضان و روزه داری
رسول خدا(ص):
- برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدنها روزه است.
- اگر بنده «خدا» می دانست که در ماه رمضان چیست [چه برکتی وجود دارد] دوست می داشت که تمام سال، رمضان باشد.
امام علی(ع):
- روزه پرهیز از حرامها است همچنانکه شخص از خوردنی و نوشیدنی پرهیز می کند.
- چه بسا روزه داری که از روزه اش جز گرسنگی و تشنگی بهره ای ندارد و چه بسا شب زنده داری که از نمازش جز بیخوابی و سختی سودی نمی برد.
امام صادق(ع):
- آنگاه که روزه می گیری باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه دار باشند.
«یعنی از گناهان پرهیز کند.»
-خداوند روزه را واجب کرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنی و فقیر) مساوی گردند.
- خداوند عزو جل که فرموده است: از صبر و نماز کمک بگیرید، صبر، روزه است.
- برای روزه دار دو سرور و خوشحالی است: 1 - هنگام افطار 2 - هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قیامت).
- هر کس روزه داری را افطار دهد، برای او هم مثل اجر روزه دار است.
- هر کس یک روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ایمان از او جدا می شود.
طبق احادیث و روایت‌های وارده، کتب آسمانی از جمله قرآن کریم، انجیل، تورات، صحف و زبور نیز در این ماه مبارک نازل شده است؛ همچنین رویدادهایی چون "ولادت امام حسن مجتبی (ع)، ولایتعهدی امام رضا (ع)، وفات حضرت ابوطالب و وفات حضرت خدیجه (س)، بستن عقد اخوت میان مسلمانان به دستور پیامبر اکرم (ص) و ضربت خوردن و در نهایت شهادت امام علی (ع)" نیز در این ماه اتفاق افتاده است.
منابع:
مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج5، ص 43_بحار الانوار ج 92 ص 255 ح 33_ بحار الانوار، ج 93_ الکافی، ج 4، ص 62، ح 3_ بحار ج 93 ص 249_ من لا یحضره الفقیه، ج 2 ص 43، ح 1_الکافی ج 4 ص 87، ح 1_ نهج البلاغه، حکمت 145_وسائل الشیعه، ج 7 ص 298، ح 3_وسائل الشیعه، ج 7 ص 290 و 294 ح 6 و 26_الکافی، ج 4 ص 68، ح 1_وسائل الشیعه، ج 7 ص 181، ح 4 و 5_من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 73، ح 9_بحار الانوار، ج 93، ص 346_ بحار الانوار ج 93، ص 346.
انتهای پیام