کودکان را در روزهای کرونایی با بازی‌های سنتی آشنا کنید

ایسنا/همدان یک کارشناس ارشد ایران‌شناسی درباره بازی‌های سنتی، جایگاه آن‌ در فرهنگ پیشینیان و زندگی امروزی و استفاده از این بازی‌ها در روزهای کرونایی که کودکان به اجبار خانه نشین شده‌اند، توضیحاتی ارائه کرد.
فریبا نعمتی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: بازی‌های سنتی یکی از شاخصه‌های میراث معنوی و ناملموس هستند، در روزگاران قدیم که کودکان به بازی‌های متنوع امروزی دسترسی نداشتند با حداقل وسایل در دسترس اسباب بازی درست می‌کردند که این قضیه در روستاها رواج بیشتری داشت و به صورت سنتی‌تر انجام می‌شد.
وی با بیان اینکه بازی‌های سنتی صرفاً ابزاری برای سرگرمی کودکان نبودند، افزود: این بازی‌ها کارکردهای فرهنگی نیز داشتند که مهمترین آن بین دخترها و پسرها مشترک و نمایش همکاری گروهی بود؛ به عنوان مثال بچه‌ها با انجام این بازی‌ها ایثار، فداکاری، گذشت، تلاش و احساس مسئولیت را می‌آموختند.
کارشناس مردمشناسی اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان ادامه داد: کارکردهای مذکور در گذشته بیشتر و امروزه به علت رواج بازی‌های فردی و رایانه‌ای کمتر شده است که اغلب نیز خشونت آمیز هستند اما پشت بند بازی‌های سنتی داستانی وجود داشته است؛ به طور مثال اسم‌هایی برای عروسک‌هایی که خود می‌ساختند، می‌گذاشتند و داستانی برایش درست می‌کردند، مانند عروسک ننه سرما که جزء شاخص‌ترین‌ها به شمار می‌رود همچنین هفت خانه و یک قُل دو قُل از بازی‌های شاخص دخترانه محسوب می‌شده است.
بازی‌های سنتی با زندگی کودک آمیخته بوده است
نعمتی یادآور شد: بازی با این عروسک‌ها حس مسئولیت مادر، زن و فردی اجتماعی را به کودک آموزش می‌داد و به عبارتی بازی با زندگی کودک آمیخته می‌شد، برای پسران نیز این موضوع وجود داشت و به عنوان نمونه تمامی پسران عشایر در کودکی باید اسب سواری و تیراندازی را آموزش می‌دیدند تا در بزرگسالی از عهده وظایف خود برآیند.
وی با بیان اینکه بازی‌های سنتی در فصل‌های مختلف و با توجه به جنسیت کودک متفاوت بوده است، خاطرنشان کرد: بازی در فصول مختلف شامل بازی‌های داخل و بیرون از منزل بوده و علاوه بر تفکیک جنسیت، تفکیک سن نیز وجود داشته است؛ به عنوان مثال هفت سنگ شاخص‌ترین بازی برای پسران بوده که مهارت سنگ زدن، دویدن سریع، تشخیص مکان و محافظت از گروه را به آن‌ها آموزش می‌داده است.
در روزهای کرونایی کودکان را با بازی‌های سنتی آشنا کنید
نعمتی با تأکید بر اینکه بازی‌های گروهی حتماً درسی را به کودکان می‌داده‌اند، بیان کرد: در روزهای کرونایی که ارتباط والدین با کودکان بیشتر شده، بهترین زمان است که کودکان علاوه بر انجام تکالیف درسی، تماشای تلویزیون و فضای مجازی با بازی‌های سنتی نیز آشنا شوند.
وی اضافه کرد: بازی‌های سنتی شهر و روستا با یکدیگر تفاوت دارند، علاوه بر این والدین شهری به سبب محدودیت‌های آپارتمان نشینی نمی‌توانند بسیاری از بازی‌های سنتی کودکی خود را به فرزندان انتقال دهند و فقدان فضای کافی موجب رواج بازی‌های ساخت شرکت‌های مختلف شده است اما در کنار این‌ها می‌توان بازی‌هایی که نیاز به ابزار خاصی ندارند، مانند گل یا پوچ را انجام داد.
این روزها بهترین فرصت برای آموزش بازی‌های سنتی است
این کارشناس ایران‌شناسی در ادامه توضیح داد: در خانه ماندن به علت شیوع کروناویروس موهبت بزرگی است و والدین فرصتی یافتند که به گذشته خود برگردند و با یادآوری برخی از بازی‌های دوران کودکی، آن‌ها را به کودکان یاد دهند، از طرف دیگر این اتفاق باعث به وجود آمدن روحیه شادی، همکاری و رقابت سالم بین آن‌ها شده و فضایی تلفیقی از بازی‌های سنتی و امروزی را ایجاد کرده که بازی‌های سنتی نمود بیشتری پیدا کند و امکان انتقال فرهنگ والدین به بچه‌ها فراهم شده است.
نعمتی با اشاره به اینکه بازی‌های سنتی به کشف استعداد و ‌توانایی‌های کودکان نیز کمک می‌کند، اظهار کرد: عروسک‌های دست‌ساز سنتی با عروسک‌های آماده در بازار تفاوت داشت و با داستان و لالایی‌های خاص آن منطقه آمیخته شده بود، به عبارت دیگر این بازی‌ها ادبیات شفاهی منطقه را نشان می‌داد و حتی ادبیات، ضرب‌المثل، لالایی و ...
در مناطق کوهستانی با منطقه کویر تفاوت داشته است.
والدین بازی‌ها و داستان‌های با هویت را برای کودکان بازسازی کنند
وی با اشاره به اینکه نیازمندی و محدودیت‌ انسان را به سوی خلاقیت سوق می‌دهد، یادآور شد: شرایط بحرانی کرونا باعث شد که کودک درون والدین فعال شده و حتی اگر دسترسی به بازی‌های زمان کودکی خویش ندارند با یادآوری و ذهنیت آن کودکان را سرگرم کنند و با کمی ذوق و سلیقه ادبی و هنری، بازی‌ها و داستان‌های با هویت را برای کودکان بازسازی کنند همچنین می‌توان فرهنگ و هویت یک قوم، منطقه یا روستا را با ساخت یک عروسک به کودکان آموزش داد.
کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان همدان ادامه داد: متأسفانه به علت اینکه کودکان امروزی هیچ گونه ‌ذهنیتی از بازی‌های سنتی ندارند، بازی‌ها جذابیتی برایشان ندارد و به خاطر تنوع اسباب‌بازی‌های بازاری، غریبه بودن کودکان با سنت و داستان‌های نیاکان خود از فکر و خلاقیتشان استفاده نمی‌کنند و به دنبال بازی‌های حاضر آماده هستند.
نعمتی در ادامه گفت: اگر والدین در مورد آموزش بازی‌های سنتی به کودکانشان غفلت کنند و تجارب خود را به آن‌ها انتقال ندهند، کودک هیچ شناختی از پیشینه فرهنگی نخواهد داشت، علاوه بر این در گذشته بازی‌های سنتی به سلامتی جسمی، روحی و روانی کودک کمک فراوانی می‌کرد و موجب شادابی آن‌ها می‌شد، در برخی مواقع نیز کودکان می‌توانستند از درس‌های زندگی که به واسطه بازی‌ها آموخته بودند، مربی والدین خود باشند.
وی در پایان با تأکید بر اینکه شرایط فعلی بهترین فرصت است که رسانه‌ها و به ویژه صداوسیما به احیای بازی‌های سنتی روی آورند، خاطرنشان کرد: رسانه‌ها می‌توانند سرگرمی‌ها، غذاها، صنایع‌دستی و آداب و رسوم سنتی را معرفی و آموزش دهند و گام مهم و بزرگی در زنده نگهداشتن تجارب فرهنگی پیشینیان بردارند.
انتهای پیام