به نام پرستاران به کام حاکمان

در پی شیوع ویروس کرونا در ایران و حضور فعالانه و فداکارانه پرستاران برای مداوای مبتلایان به کرونا، مباحثی پیرامون اسطوره بودن این گروه مطرح شد.
با این وجود یک جامعه‌شناس فرهنگی این اسطوره‌سازی را یک کنش عاطفی دانسته و معتقد است: مردم از پرستارها تشکر و تقدیر می‌کنند اما سیاستمداران برای سرپوش گذاشتن بر ناکارآمدی خود دست به اسطوره‌سازی می‌زنند.
کرونا بسیاری از مشاغل را تحت تاثیر قرار داده است اما پرستاران و تعدادی از پزشکان به دلیل ماهیت شغل‌شان، موقیعت متفاوتی با بقیه دارند.
آنها نقش پررنگی در خدمت‌رسانی به بیماران مبتلا به ویروس کرونا دارند.
برای همین هم در روزهای اخیر گروه‌های مختلف جامعه در شبکه‌های مجازی و رسانه‌ها، زبان به تحسین و تقدیر از پرستاران گشودند.
در هفته‌های اخیر شرایط مقابله با کرونا به یک موقعیت جنگی تشبیه شد که پرستاران نیروهای خط مقدم این جنگ را تشکیل می‌دهند.
در این راستا از پرستاران با عناوینی چون مدافع، مجاهد و قهرمان یاد شد که از فعالیت‌های ایثارگرانه آنها در درمان بیماران حکایت داشت.
به زبان ساده در روزهای اخیر تلاش شد پرستاران به عنوان اسطوره معرفی شوند.
گرچه عملکرد مسئولانه و متعهدانه پرستاران و برخی پزشکان در این مدت غیر قابل کتمان بوده اما از آنجا که تلاش برای اسطوره‌سازی در ایران به یک پدیده پرتکرار تبدیل شده است، به نظر ضروری می‌رسد که از منظر جامعه‌شناسی به این مقوله بپردازیم و توجه خاص و گاه اغراق شده به برخی مشاغل و اصناف را مورد تدقیق قرار دهیم.
حسین حجت‌پناه -جامعه‌شناس فرهنگی- ضمن تفکیک تقدیر از اسطوره‌سازی به این نکته اشاره می‌کند که در ماجرای کرونا، با دو نوع تشکر از پرستاران مواجه بودیم.
یک نوع تقدیر و تشکر مردم از پرستاران و دیگری تقدیر حاکمیت از پرستاران که در دومی تلاش برای اسطوره‌سازی و قهرمان‌سازی بسیار پررنگ است.
این پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی تأکید می‌کند که تقدیر از پرستاران از پایین به بالا صورت گرفت، یعنی مردم از طریق فضای مجازی شروع‌کننده این تقدیرها بودند سپس حاکمیت و صاحبان قدرت از طریق رسانه ملی با این حرکت همنوا شدند و الا رسانه ملی در ابتدا سعی داشت صورت مسئله کرونا را پاک کند.
یادمان نرفته که در روزهای ابتدایی انتشار اخبار شیوع ویروس کرونا در ایران، اینها از تعابیر شایعه کرونا یا شَبَح کرونا استفاده می‌کردند و بعد از مدتی کوتاه که ویروس کرونا گسترش یافت؛ رسانه ملی سعی کرد خود را همراه با شرایط نشان دهد.
همین تناقض در رفتار شرایطی باعث شد رسانه ملی که در پی توجیه دیر پیوستن خود به موضوع کرونا باشد برای همین هم سعی کرد از طریق تعابیر حماسی به گونه‌ای خطاها و نواقص خود را از نظرها پاک و وحدتی را بین خود و مخاطبانش ایجاد کند.
بنابراین باید حواسمان باشد که اسطوره‌سازی از پرستاران و تشبیه بیمارستان‌ها به جبهه‌های جنگ و شهادت و ...، کار مردم نبوده، بلکه کار رسانه ملی و صاحبان قدرت بود.
مردم از پرستاران تقدیر کردند.
بنابراین روایت مردم و قدرت از یک بحران متفاوت است که آسیب آن ندیدن واقعیت‌ها توسط اهالی قدرت و سیاست است و در نتیجه ایجاد انحراف بیشتر در نوع مواجهه با بحران.
ادامه این شرایط باعث می‌شود که مدام با اسطوره‌سازی‌ها، واقعیت‌ها را وارونه جلوه دهیم.
اسطوره‌سازی از پرستاران؛ سرپوشی بر ناکارآمدی سیاسیون
حجت‌پناه در ادامه ضمن بیان این نکته که حماسه‌سازی، سرپوشی بر ندانم‌کاری‌ها و ناکارآمدی‌های سیاسیون است، می‌گوید: اینکه بعضا دولتمردان بحران ناشی از ویروس کرونا را با جنگ‌های ایران و عراق مقایسه می‌کنند، انگار بیشتر با این هدف است که موضوع را به توطئه خارجی ربط دهند و به‌گونه‌ای رفع مسئولیت کنند.
اینجاست که مفهوم توهم توطئه مطرح می‌شود، بدین معنا که توطئه خارجی را مقدم بر نارسایی‌ها و ناکامی‌های داخلی بدانیم.
زمانی که مسوولانی نتوانند مسئولیت خود را به درستی انجام دهند، با نگاه توهم توطئه سعی می‌کنند پای یک عامل خارجی را به میان بکشند که در مقوله کرونا هم شاهد این رفتار بودیم.
این جامعه‌شناس تأکید می‌کند که احتمالا بعد از کرونا هم سر موضوع دیگری اسطوره‌سازی اتفاق بیفتد اما از آنجا که این اسطوره‌سازی‌ها بر اساس کنش‌های عقلانی نیست و بر کنش‌های عاطفی و سنتی تکیه دارد، امتداد نخواهد داشت و در کوتاه مدت فراموش می‌شود اما آسیب بزرگ آن، ندیدن واقعیت‌های جامعه از سوی قدرتمندان و سیاسیون است.
وی در بخش پایانی گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به ضرورت داشتن نگاهی همه‌جانبه به بحران کرونا و خدمات پرستاران و پزشکان بیان می‌کند که تقدیر و تشکر از پرستاران اقدام مثبتی است اما نباید باعث غفلت ما از واقعیت‌ها بشود.
پرستاران و پزشکانی داریم که عاشقانه، صادقانه و با ایثار و فداکاری خدمت می‌کنند و در این راه حتی جان عزیزشان از دست می‌رود.
قطعاً پرستاران و پزشکان کشور ما در شرایط موجود با فداکاری بیشتری نسبت به هم‌صنفان خود در برخی کشورهای دیگر در حال خدمت هستند، چون با وجود کمبود امکانات ناچیز، همچنان به کار خود ادامه می‌دهند اما قابل کتمان نیست که در همین دوره بحران کرونا برخی پزشکان از ترس بیماری و ویروس، مطب خود را تعطیل کرده و دست از معاینه و درمان مردم کشیدند و حتی برخی از آنها شهر محل خدمت و سکونت خود را ترک کردند.
تعدادی از پرستاران از ابتدای شیوع ویروس کرونا در ایران با وجود کمبود شدید امکانات و لوازم بهداشتی همچنان در حال خدمت‌رسانی و مداوی بیماران هستند.
برخی از آنها بیش از ساعات موظفی سر کار هستند و روزهای بسیاری است که از خانواده دورند و قطعا این گروه نیاز دارند که مورد تقدیر و تشکر قرار گیرند اما فراموش نکنیم که تعدادی از بیمارستان‌ها و پرستاران در دسترسی به ماسک و دستکش و ...
همچنان دچار محدودیت هستند و همین موضوع خطر ابتلا به کرونا را برای آنها که خط مقدم مبارزه با کرونا می‌نامیم، بالاتر می‌برد.
ضمن اینکه بهتر است علاوه بر تشکرهای کلامی و تقدیرهای معنوی، خدمات آنها به لحاظ مالی نیز مورد توجه جدی قرار گیرد.
انتهای پیام