سلاطین فساد چگونه با تیغ تیز شایعه جیب مردم را خالی کردند؟
باشگاه خبرنگاران
|
یادداشت
|
دوشنبه، 24 دی 1397 - 15:40
شایعات انواع مختلفی دارند؛ اما هدف از دامن زدن به آن گل آلود کردن آب و گرفتن ماهی منفعت توسط شایعه سازان است؛ هرچند که برخی از رسانه ها نیز به شایعه سازی ها دامن می زنند .
خلاصه خبر
بطور معمول شایعه به خبری گفته می‌شود که صحت و سقم آن مشخص نیست.
شایعات اغلب خبر مورد نظر را به منابعی به ظاهر معتبر؛ اما مبهم، غیر واقعی و غیرقابل اثبات ارجاع می‌دهند: یک کارشناس، یک پیشگو، یک استاد دانشگاه، یک منبع مطلع ناشناس یا حتی یک پژوهش علمی نامشخص.
در گذشته هر کس می‌گفت که این خبر را از دیگری شنیده است و امروز؛ با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، هر رسانه و کانال خبری، به نقل از کانال و رسانه دیگری شایعه را منتشر می‌کند و در نهایت نیز مشخص نمی‌شود که چه کسی اولین بار شایعه را بر سر زبان‌ها آورده است.
بودریار معتقد است که در جهان امروز اخبار مربوط به وقایع به افراد عرضه می‌شوند؛ اما منبع آن‌ها مشخص نیست.
هر تارنمای خبری، خبر خود را به تارنمای دیگری ارجاعی می‌دهد و در این هزارتوی ارجاعات، در نهایت مشخص نمی‌شود که منبع اصلی خبر کجا است و این خبر چقدر معتبر است؟
در این نظریه، شهرت معادل اعتبار فرض می‌شود و خبری که رسانه‌ای مشهور منتشر کند، از سوی خوانندگان معتبر تلقی می‌شود و تلاشی از سوی افراد برای جویا شدن صحت و سقم آن صورت نمی‌پذیرد.
بطور مثال همواره شایعه‌های مربوط به زلزله بسیار موثر هستند؛ زیرا زلزله در عین حال که واقعه‌ای مبهم است و مشخص نیست چه زمانی رخ می‌دهد؛ اتفاقی بسیار مهم هم هست و سرنوشت بسیاری از انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین شهروندان به شایعات مربوط به زلزله همواره توجه می‌کنند.
** زلزله و آتشفشان در تهران؛ قصه تکراری یک شایعه
به حتم بسیاری از شهروندان، شایعه زلزله تهران در دهه ۱۳۷۰ را به یاد دارند؛ شایعه‌ای که به سرعت برق و باد در میان شهروندان منتشر شد و خبر از یک زلزله قریب الوقوع در تهران می‌داد.
بطور معمول تا مدتی پس از هر زلزله، بازار شایعات داغتر می‌شود.
همانطور که تا چند سال پس از زلزله بم، بازار شایعات درباره زلزله تهران داغ بود؛ از سال گذشته و پس از زلزله کرمانشاه نیز بازار شایعات هم در مورد دلایل وقوع زلزله کرمانشاه و هم درباره احتمال وقوع یک زلزله هولناک در تهران به گوش می‌رسد.
در ماه‌های اخیر، علاوه بر شایعه تکراری زلزله، شایعاتی مبنی بر احتمال فعال شدن آتشفشان دماوند نیز به گوش می‌رسد.
با این حال مدیران مسئول نمی‌توانند احتمال وقوع زلزله و آتشفشان را رد یا تایید نمایند.
جالب آنجا است که در صورت احتمال فعال شدن یک آتشفشان، می‌توان از پیش به شهروندان اطلاع رسانی کرد و نیازی نیست افراد به چنین شایعاتی توجه کنند.
در دوران جنگ نیز از انجایی که احتمال بروز شایعه کمبود گندم و نان همواره وجود داشت، نانوایی‌ها کیسه‌های گندم خود را در برابر دید شهروندان قرار می‌دادند تا همواره خیال شهروندان از کمبود احتمالی گندم آسوده باشد.
چرخ بازار غیررسمی ارز در ایران، اغلب با شایعات می‌چرخد.
پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، قیمت ارز در بازار غیررسمی ارز در کشور بالا رفت.
شایعات در طی ماه‌های گذشته، هر بار در این بازار ایجاد التهاب کردند و با بالا رفتن نرخ ارز، دلالان و سودجویان از این شایعات منتفع شدند.
زمانی که شایعات مهار شدند، تلاطم در بازار نیز فروکش کرد.
با انتشار شایعه احتمال لغو پخش فیلم مذکور، فروش فیلم افزایش می‌یابد و تماشاگرانی که تمایلی به تماشای فیلم نداشتند، با تصور اینکه احتمال دارد موفق به دیدن فیلم نشوند، به سینما می‌روند.
شایعات مربوط به خبر بیماری یا درگذشت برخی هنرپیشگان و هنرمندان نیز اغلب به گوش می‌رسد.
اخباری که از جدال در رختکن تیم‌های ورزشی یا از قهر یک بازیکن خبر می‌دهند یا حکایت از آن دارند که یک بازیکن قصد بستن قرارداد با یک تیم ورزشی را دارد.
این اخبار بیشتر با هدف آسیب زدن به حیثیت یا اعتبار گروه‌های سیاسی تولید می‌شوند و حتی در صورت تکذیب نیز ممکن است باعث شود تا اعتماد شهروندان به دولت یا گروه سیاسی خاصی، کاهش یابد.
گروه‌های رقیب با زدن تهمت و افترا و ایجاد شایعه تلاش می‌کنند اعتبار سیاسی و وجهه مردمی جناح مقابل را لکه دار نمایند و نشان دهند که گروه مذکور، در جهت خلاف منافع و مصالح عمومی رفتار می‌کند.
همانطور که در گذاشته، گسترش دانش افراد باعث شد تا کمتر به دام شایعات گرفتار شوند؛ در جهان امروز که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، بیش از پیش گسترش یافته اند؛ نیاز است تا سطح سواد رسانه‌ای شهروندان و آگاهی آنان از اخبار درست و واقعی، بیش از پیش افزایش یابد.
سواد رسانه‌ای می‌تواند به شهروندان کمک نماید تا خبر درست از خبر کذب را دقیق‌تر و سریعتر تشخیص دهند.
بدین ترتیب شایعه نمی‌تواند بر شهروندان اثرگذار باشد.
فعال‌تر شدن بخش‌های رسانه‌ای سازمان‌های مسوول و سرعت عمل در انتشار اخبار و اطلاعات رسمی، همواره می‌تواند مانع از گسترش شایعاتی شود که فضای جامعه را درگیر خود می‌کنند.
منبع:ایرنا
شایعات اغلب خبر مورد نظر را به منابعی به ظاهر معتبر؛ اما مبهم، غیر واقعی و غیرقابل اثبات ارجاع می‌دهند: یک کارشناس، یک پیشگو، یک استاد دانشگاه، یک منبع مطلع ناشناس یا حتی یک پژوهش علمی نامشخص.
در گذشته هر کس می‌گفت که این خبر را از دیگری شنیده است و امروز؛ با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، هر رسانه و کانال خبری، به نقل از کانال و رسانه دیگری شایعه را منتشر می‌کند و در نهایت نیز مشخص نمی‌شود که چه کسی اولین بار شایعه را بر سر زبان‌ها آورده است.
بودریار معتقد است که در جهان امروز اخبار مربوط به وقایع به افراد عرضه می‌شوند؛ اما منبع آن‌ها مشخص نیست.
هر تارنمای خبری، خبر خود را به تارنمای دیگری ارجاعی می‌دهد و در این هزارتوی ارجاعات، در نهایت مشخص نمی‌شود که منبع اصلی خبر کجا است و این خبر چقدر معتبر است؟
در این نظریه، شهرت معادل اعتبار فرض می‌شود و خبری که رسانه‌ای مشهور منتشر کند، از سوی خوانندگان معتبر تلقی می‌شود و تلاشی از سوی افراد برای جویا شدن صحت و سقم آن صورت نمی‌پذیرد.
بطور مثال همواره شایعه‌های مربوط به زلزله بسیار موثر هستند؛ زیرا زلزله در عین حال که واقعه‌ای مبهم است و مشخص نیست چه زمانی رخ می‌دهد؛ اتفاقی بسیار مهم هم هست و سرنوشت بسیاری از انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین شهروندان به شایعات مربوط به زلزله همواره توجه می‌کنند.
** زلزله و آتشفشان در تهران؛ قصه تکراری یک شایعه
به حتم بسیاری از شهروندان، شایعه زلزله تهران در دهه ۱۳۷۰ را به یاد دارند؛ شایعه‌ای که به سرعت برق و باد در میان شهروندان منتشر شد و خبر از یک زلزله قریب الوقوع در تهران می‌داد.
بطور معمول تا مدتی پس از هر زلزله، بازار شایعات داغتر می‌شود.
همانطور که تا چند سال پس از زلزله بم، بازار شایعات درباره زلزله تهران داغ بود؛ از سال گذشته و پس از زلزله کرمانشاه نیز بازار شایعات هم در مورد دلایل وقوع زلزله کرمانشاه و هم درباره احتمال وقوع یک زلزله هولناک در تهران به گوش می‌رسد.
در ماه‌های اخیر، علاوه بر شایعه تکراری زلزله، شایعاتی مبنی بر احتمال فعال شدن آتشفشان دماوند نیز به گوش می‌رسد.
با این حال مدیران مسئول نمی‌توانند احتمال وقوع زلزله و آتشفشان را رد یا تایید نمایند.
جالب آنجا است که در صورت احتمال فعال شدن یک آتشفشان، می‌توان از پیش به شهروندان اطلاع رسانی کرد و نیازی نیست افراد به چنین شایعاتی توجه کنند.
در دوران جنگ نیز از انجایی که احتمال بروز شایعه کمبود گندم و نان همواره وجود داشت، نانوایی‌ها کیسه‌های گندم خود را در برابر دید شهروندان قرار می‌دادند تا همواره خیال شهروندان از کمبود احتمالی گندم آسوده باشد.
چرخ بازار غیررسمی ارز در ایران، اغلب با شایعات می‌چرخد.
پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، قیمت ارز در بازار غیررسمی ارز در کشور بالا رفت.
شایعات در طی ماه‌های گذشته، هر بار در این بازار ایجاد التهاب کردند و با بالا رفتن نرخ ارز، دلالان و سودجویان از این شایعات منتفع شدند.
زمانی که شایعات مهار شدند، تلاطم در بازار نیز فروکش کرد.
با انتشار شایعه احتمال لغو پخش فیلم مذکور، فروش فیلم افزایش می‌یابد و تماشاگرانی که تمایلی به تماشای فیلم نداشتند، با تصور اینکه احتمال دارد موفق به دیدن فیلم نشوند، به سینما می‌روند.
شایعات مربوط به خبر بیماری یا درگذشت برخی هنرپیشگان و هنرمندان نیز اغلب به گوش می‌رسد.
اخباری که از جدال در رختکن تیم‌های ورزشی یا از قهر یک بازیکن خبر می‌دهند یا حکایت از آن دارند که یک بازیکن قصد بستن قرارداد با یک تیم ورزشی را دارد.
این اخبار بیشتر با هدف آسیب زدن به حیثیت یا اعتبار گروه‌های سیاسی تولید می‌شوند و حتی در صورت تکذیب نیز ممکن است باعث شود تا اعتماد شهروندان به دولت یا گروه سیاسی خاصی، کاهش یابد.
گروه‌های رقیب با زدن تهمت و افترا و ایجاد شایعه تلاش می‌کنند اعتبار سیاسی و وجهه مردمی جناح مقابل را لکه دار نمایند و نشان دهند که گروه مذکور، در جهت خلاف منافع و مصالح عمومی رفتار می‌کند.
همانطور که در گذاشته، گسترش دانش افراد باعث شد تا کمتر به دام شایعات گرفتار شوند؛ در جهان امروز که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، بیش از پیش گسترش یافته اند؛ نیاز است تا سطح سواد رسانه‌ای شهروندان و آگاهی آنان از اخبار درست و واقعی، بیش از پیش افزایش یابد.
سواد رسانه‌ای می‌تواند به شهروندان کمک نماید تا خبر درست از خبر کذب را دقیق‌تر و سریعتر تشخیص دهند.
بدین ترتیب شایعه نمی‌تواند بر شهروندان اثرگذار باشد.
فعال‌تر شدن بخش‌های رسانه‌ای سازمان‌های مسوول و سرعت عمل در انتشار اخبار و اطلاعات رسمی، همواره می‌تواند مانع از گسترش شایعاتی شود که فضای جامعه را درگیر خود می‌کنند.
منبع:ایرنا
