هم‌گام نبودن سازمان‌های متولی، یکی از دلایل خشکی تالاب‌های کشور است

ایسنا/خراسان رضوی یک استادیار گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد گفت:یکی از دلایل خشکی تالاب‌های کشور، هم‌گام نبودن سازمان‌های متولی است و در 50سال اخیر ریاست سازمان محیط‌زیست را یک متخصص نزدیک به این حوزه بر عهده نداشته است.
آزیتا فراشی، در نشستی علمی که به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، در خصوص اقدامات انجام شده برای حفاظت از تالاب‌ها تصریح کرد: کنوانسیون رامسر که در جهان با عنوان کنوانسیون تالاب‌ها شناخته می‌شود، در سال 1971 شکل گرفت، به طور مشخص اقداماتی که پیش از سال 1971 در زمینه حفاظت تالاب‌ها شکل گرفت، بیش‌تر اقدامات پراکنده‌ای بود که توسط افراد دغدغه‌مند در حوزه‌ اکوسیستم‌های تالابی انجام‌گرفت و نقطه عطفی که در آن دوران وجود داشت، پروژه جهانی MAR (افزایش سطح آگاهی برای جلوگیری از تخریب تالاب‌ها) بود که به‌طور خاص بر روی مارچ‌ها کار می‌کرد.
وب‌سایت کنوانسیون رامسر فیلتر است
وی افزود: پس از سال ۱۹۷۱ کنوانسیونی تحت عنوان کنوانسیون رامسر در ایران، کشوری که 550 نوع گونه پرنده دارد، برای اولین بار با حضور 18 کشور شکل گرفت.
اما متأسفانه مقر این کنوانسیون در کشور سوییس قرار دارد و حتی وب‌سایت آن نیز در کشور ما فیلتر و این مساله بسیار جای تاسف دارد که کشور ما نتوانست ایده‌ای که شکل داده را به بلوغ برساند .
این استادیار گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد در رابطه با تعریف تالاب عنوان کرد: تا پیش از کنوانسیون رامسر، تالاب به عنوان یک واحد اکولوژیک شناخته می‌شد، اما از سال 1971 واژه تالاب به عنوان یک واحد مدیریت که می‌تواند مجموعه‌ای از واحدهای اکولوژیک را تشکیل دهد، شناخته می‌شود، بنابراین از دیدگاه کنوانسیون رامسر رودخانه‌ها چه دائمی باشند چه فصلی، دریاچه‌ها، برکه‌ها و سواحل دریاها نیز تالاب هستند.
فراشی در خصوص قرار گرفتن برخی از تالاب‌های ایران در لیست سیاه کنوانسیون اظهار کرد: سایتی می‌تواند به عضویت کنوانسیون رامسر درآید که بتواند سالانه میزبان 20 هزار پرنده باشد و یک درصد از یک گونه پرنده را حفاظت نماید، اغلب سایت‌های کشور ما در سال 1975 به عضویت این کنوانسیون درآمدند و آخرین سایت این مجموعه، تالاب زریوار بود که در سال گذشته به این جمع اضافه گردید، 80 درصد تالاب‌های عضو کنوانسیون رامسر در کشور ما، اگر قرار بود هم‌اکنون به عضویت درآیند، واجد دوشرط بالا نبودند.
25 تالاب کشور در لیست سیاه کنوانسیون رامسر قرار دارند
وی خاطرنشان کرد: 25 سایت در کشور ما وجود دارد و موضوع نگران‌کننده این است که اغلب این سایت‌ها هم‌اکنون در لیست (Montro) که در واقع لیست سیاه و قرمز کنوانسیون است، قرار می‌گیرند.
وی در رابطه با تالاب گاوخونی تشریح کرد: تالاب گاوخونی به دلیل مدیریت‌های غلط سدسازی و تخصیص زمین‌های اطرافش به کشاورزی، امروز کاملاً خشک شده و گاهاً پیش می‌آید که در طول سال‌ آب سدها را به رویش باز کنند.
تالاب گاوخونی یکی از توقفگاه بین راهی(stopover) بسیار مهم فلامینگوهاست که جوجه‌آوری خود را در ارومیه انجام می‌دهند و نیاز است تا زمستان‌گذرانی خود را در این تالاب سپری کنند، اما در حال حاضر این توقفگاه بین راهی حذف شده و ما شاهد تلفات بسیار زیاد فلامینگوها در اطراف یزد و شیراز به دلیل نبود این مکان‌ها هستیم.
اگر تالاب شادگان از بین رود، گونه در معرض انقراض اردک مرمری را از دست خواهیم داد
این استادیار گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد درخصوص مشکلات زیست محیطی تالاب شادگان گفت: تالاب شادگان یکی از زیستگاه‌های بسیار با ارزش فلامینگوها و تنها زیستگاه جوجه آوری اردک مرمری در کشور است و اگر از بین رود، این گونه را در کشورمان نخواهیم داشت.
ما تا امروز موفق به خشک کردن این تالاب نشده‌ایم، چراکه این تالاب مجموعه خورموسی و خورالامیه را شامل می‌شود و در واقع از آب دریا تغذیه می‌کند و اگر وابسته به آب دریا نبود، قطعاً در این سال‌ها آن را خشک کرده بودیم.
این تالاب با مشکلات زیست محیطی متعددی روبرو است و امروز تبدیل به استخرهای پرورش بزرگ ماهی تیلاپیا شده‌است و جمعیت‌های غیرقابل کنترلی از تیلاپیا رادر این تالاب داریم .
تالاب شادگان محل پرورش ماهی تیلاپیا شده است
فراشی ادامه داد: دوستان شیلات معتقد هستند که این ماهی در اروپا، آمریکا و چین با عنوان یک گونه صنعتی تجارت می‌شود، اما ایران ما شبیه به اروپا، آمریکا و چین نیست و مدیریت آن نیز قطعاً شبیه به این کشورها نیست و ورود یک گونه، بدون این‌که ما آثار آن را بدانیم و بتوانیم مدیریت کنیم، عواقب بسیار بدی خواهد داشت.
این استخرهای پرورش تیلاپیا و فاضلاب‌های انسانی که وارد این حوزه می‌شود نشان‌ می‌دهد که تالاب شادگان، درحال حاضر صلاحیت آن‌که در کنوانسیون رامسر بماند را ندارد.
تالاب فریدون‌کنار تنها زیستگاه درنای سیبری برای زمستان‌گذرانی است
وی در توضیح تالاب فریدون کنار تصریح کرد: تالاب فریدون کنار یکی از زیستگاه‌های مهم پرورش سه گونه قوی موجود و جزو معدود زیستگاه‌های این گونه‌هادر کشور است، این قوها متعلق به کشورما نیست و جوجه آوری خود را در سیبری انجام می‌دهند و زمستان خود را در کشورما می‌گذرانند و امانتی در کشورما هستند.
در حال حاضر فریدون کنار به عنوان تالاب شناخته نمی‌شود بلکه به دامگاه فریدون کنار معروف است و انواع مختلفی از دامگاه‌ها در آن‌جا موجود است.
ما شکار به طور مستقیم را در این مناطق داریم و می‌توانیم این مناطق را به عنوان قتل‌گاه‌هایی برای پرندگان در نظر بگیریم.
این تالاب تنها زیستگاهی است که درنای سیبری در آن زمستان گذرانی می‌کند و امروزه تنها یک گونه از آن باقی مانده‌است و می‌توان گفت که ما این جمعیت را منقرض کرده‌ایم.
تالاب انزلی تبدیل به آزمایشگاهی برای محیط زیست شده است
این استادیار گروه محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص تالاب انزلی تشریح کرد: تالاب انزلی در حال حاضر وارد لیست مونترو شده و متأسفانه در حال حاضر تبدیل به آزمایشگاهی برای محیط زیست شده است.
ظرف مدت 5 سال اخیر سنبله آبی وارد این تالاب شد که گونه‌ای با سرعت تکثیر فوق العاده بالاست و در بسیاری از مناطق پخش شده و امروز، شاهد آزمایش دیگری از سازمان محیط زیست براین تالاب هستیم و دی‌اکسید تیتانیوم برای کاهش حجم مواد آلی تالاب وارد آن شده است.
اما این ماده، چه در ساختار نانو و چه در ساختار غیرنانو ماده بسیار سرطان‌زایی است که شاید در یک بازه زمانی کوتاه باعث شود بار مواد آلی تالاب کاهش یابد اما در بازه زمانی 10 تا 20 سال آینده، زیست‌مرگی در این منطقه به علت شدت سرطان‌زایی این ماده به‌وجود خواهد آمد.
فراشی در خصوص دلایل خشک شدن تالاب‌ها خاطرنشان کرد: در این ۵۰ سال دلایل متعددی را می‌توان برای ازبین رفتن تالاب‌ها عنوان کرد که یکی از این موارد سازمان‌های متولی در کشور ما هستند که باید همگام با یکدیگر اقدام کنند.
یعنی وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان محیط‌زیست نیاز است تا با یکدیگر پیش روند اما متأسفانه وزارت نیرو علی‌رغم وجود سدهای خالی در کشور، با هدف سدسازی، سدسازی کرد.
وی افزود: جهاد کشاورزی با هدف خودکفایی در زمینه گندم و محصولات کشاورزی، کشاورزی سنتی را بی‌حد و حصر در کشور گسترش داد و سازمان محیط زیست در این مدت، یک سازمان نمایشی بود که خودنمایی‌های بسیاری در آن صورت گرفت و در 50سال اخیر، هیچ‌گاه یک متخصص نزدیک به حوزه محیط زیست ریاست آن را به عهده نداشت.
انتهای پیام