تب تند هنر زود عرق می‌کند
یک پژوهشگر هنر با اعتقاد بر اینکه «آثار هنری که انعکاس آنها نسبت به رویدادها غیرمستقیم و آرام‌تر است، در تاریخ هنر نیز ماندگارتر می‌شوند»، خاطرنشان کرد که برخی از آثار هنری بلافاصله و در واکنش به رویدادهای اجتماعی مهم خلق می‌شوند، اما با گذشت از آن برهه تاریخی از اهمیتشان کاسته می‌شود؛ به این خاطر که موضع‌گیری صریح، سریع و مستقیمی داشتند و بعضاً تکنیک‌ها و ظرایف هنری در آنها کمتر دیده می‌شد.
یک پژوهشگر هنر با اعتقاد بر اینکه «آثار هنری که انعکاس آنها نسبت به رویدادها غیرمستقیم و آرام‌تر است، در تاریخ هنر نیز ماندگارتر می‌شوند»، خاطرنشان کرد که برخی از آثار هنری بلافاصله و در واکنش به رویدادهای اجتماعی مهم خلق می‌شوند، اما با گذشت از آن برهه تاریخی از اهمیتشان کاسته می‌شود؛ به این خاطر که موضع‌گیری صریح، سریع و مستقیمی داشتند و بعضاً تکنیک‌ها و ظرایف هنری در آنها کمتر دیده می‌شد.
سجاد باغبان ـ مدیر گالری ساربان و پژوهشگر هنر ـ در گفت‌وگویی با ایسنا درباره نقش هنرمندان در همراهی با رویدادهای اجتماعی و تاثیر این رویدادها در آثاری که خلق می‌کنند، اظهار کرد: به طور کلی در عرصه هنرهای تجسمی یا هنرهای زیبا به دلیل ماهیت این رسانه‌ها، نباید انتظار واکنش‌های سریع را داشته باشیم؛ چراکه اغلب واکنش‌های هنرمندان این حوزه به حوادث و رویدادها دارای فرآیندی طولانی‌مدت و آرام‌تر است.
او ادامه داد: در واقع می‌توان گفت که اغلب آثاری که به واسطه واکنش‌های بلافاصله‌ای خلق نشدند، در طول زمان تبدیل به آثار ماندگار در تاریخ هنر شده‌اند.
به عنوان مثال «سوم ماه می» از فرانسیسکو گویا (نقاش اسپانیایی)، اثری است که شاید در زمانه خودش، در واکنش بلافاصله به حال و هوای اجتماعی آن دوره نبوده و حتی در زمان خلق نیز پژواک چندانی نداشته است، اما در طول در تاریخ بسیار تاثیرگذار و ماندگار شده است.
در اثر «سوم ماه می» شهروندان مادریدی توسط سربازان امپراطوری فرانسه در خلال سال‌های اشغال اسپانیا به دست ناپلئون به تصویر کشیده شده‌است.
این اثر را می‌توان از نخستین آثار نقاشی انقلابی برشمرد.
باغبان همچنین درباره واکنش هنرمندان تجسمی کشورمان به رویدادهای معاصر، با تاکید بر اینکه «آثار هنری که انعکاس آنها نسبت به رویدادها غیرمستقیم و آرام‌تر است، در تاریخ هنر نیز ماندگارتر می‌شوند»، خاطرنشان کرد: مصداق این موضوع را می‌توان در دو رویداد مهم تاریخ معاصر کشورمان یعنی پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی نیز پیدا کرد.
در آن دوران دو دسته آثار وجود داشتند.
برخی آثار همان زمان و به‌صورت مستقیم و صریح خلق شدند که در آن زمان بسیار تاثیرگذار بودند، اما با گذشت از آن برهه تاریخی از اهمیت آنها کاسته شد؛ به این خاطر که موضع‌گیری صریح، سریع و مستقیمی داشتند و بعضا تکنیک‌ها و ظرایف هنری نیز در آنها کمتر دیده می‌شد.
او ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مهم آثار دارای ارزش هنری، ایهام، ابهام و استعاره است.
در این میان باید به این نکته توجه داشت که اثری که می‌خواهد در لحظه تاثیرگذار باشد، به جای استفاده از نمادها، صریح و مستقیم خلق می‌شود؛ بنابراین طبیعتا این صراحت در لحظه تاثیرگذار است، اما در ماندگاری یک اثر تاثیر چندانی ندارد؛ البته این موضوع در تمام عرصه‌های هنری مصداق دارد.
به عنوان مثال در حوزه سینما، بسیاری از فیلم‌هایی که در زمان جنگ ساخته می‌شدند آنقدر تصویر اغراق‌شده‌ای از جنگ، موقعیت ایرانی‌ها و عراقی‌ها ارائه می‌کردند که الان با توجه به روابطی که بعد از صدام با کشور و ملت عراق داریم، غیرقابل پخش شده‌اند؛ چراکه آن زمان آن تصاویر کاربرد داشتند، اما الان قابل استفاده نیستند.
این پژوهشگر هنر خاطرنشان کرد: این در حالی است که در همان دوره نیز فیلم‌هایی ساخته شدند که دارای ارزش هنری بودند و همچنان مورد توجه هستند.
فیلم‌هایی همانند «روبان قرمز»، «بوی پیراهن یوسف» و ...
که بیشتر به فرم‌های هنری از جنگ پرداخته بودند.
بنابراین این فیلم‌ها از همان زمان تا سال‌های بعد کارایی داشته، دارند و در آینده نیز می‌توانند برای مخاطب جذاب باشند.
در عرصه نقاشی نیز می‌توان به آثار آقای کاظم چلیپا در دوران جنگ اشاره کرد که با وجود آنکه در زمان جنگ خلق شدند، اما به دلیلی نمادپردازی‌های هنری، هنوز هم قابل توجه‌اند.
از آثار انقلابی کاظم چلیپا، هنرمند نقاش
باغبان همچنین در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه برخی از آثار سینمایی به صورت سفارشی تولید می‌شوند و به همین خاطر هم از نظر هنری دارای ارزش نیستند، چقدر این رویکرد در عرصه هنرهای تجسمی نیز مصداق دارد، اظهار کرد: اینکه برخی تمایل دارند هنر را در مقطعی از تاریخ در خدمت هدفشان قرار بدهند، همواره وجود داشته است؛ اما ذات هنرهای تجسمی به خاطر شیوه رسانه‌ای آرامی که دارد، کمتر تن به این ویژگی‌ها داده است.
به هر حال طبیعتا تاثیرگذاری که یک فیلم سینمایی می‌تواند روی توده‌های مردم داشته باشد، هیچ‌گاه با یک اثر نقاشی قابل مقایسه نیست و این امر به ماهیت رسانه‌ای این دو هنر برمی‌گردد.
مدیر گالری «ساربان» یادآور شد: به‌راحتی نمی‌توان ارزیابی کرد که تا چه اندازه دغدغه‌های اجتماعی در آثار هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی تاثیرگذار است و این موضوع نیاز به زمان دارد؛ اینکه بتوان در طول تاریخ آثار هنری خلق شده در یک دوره را مورد بررسی قرار داد.
به طور کلی هنرمندان این عرصه به رویدادهای اجتماعی واکنش نشان می‌دهند که البته این موضوع مطلق نیست.
در این میان به شخصه طرفدار این هستم که این واکنش‌ها بهتر است با طمانینه باشند؛ چراکه ذات این عرصه اینچنین نیست که سریع خلق شود و سریع هم تاثیر بگذارد.
انتهای پیام
