احیای دریاچه نئور باز هم به زمان دیگر سپرده شد؛ طرح مطالعاتی سابق بی‌نتیجه ماند + تصاویر
طرح مطالعاتی احیای دریاچه نئور که از 5 سال قبل آغاز شده بود به تازگی فاقد خروجی تشخیص داده شده و این منطقه حفاظت شده همچنان گرفتار سوءتدبیر مدیران است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، منطقه حفاظت شده نئور به‌عنوان بخشی از منطقه حفاظت شده لیسار که تنها در نام از آن حفاظت می‌شود بیش از 14 سال است که گرفتار سوءتدبیر مدیران شده و چرخه‌های زیستی آن مختل شده است.
بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین دائمی استان تحت عنوان دریاچه نئور با مساحت 420 هکتار در این منطقه واقع است.
این دریاچه با زیبایی خاص و تنوع زیستی زیاد، در ارتفاع 2500 متری کوه‌های تالش از ارتفاعات البرز غربی، در 48 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اردبیل واقع شده است.
این اکوسیستم به تعبیر کارشناسان یکی از اکوسیستم‌های کم‌نظیر دشت، کوه و آب است که از گذشته مامن گونه‌های کم نظیر گیاهی و جانوری بوده و ماهی قزل‌آلای رنگین کمان آن شهرت جهانی داشته است.
ضعف مطالعه پیرامون منطقه حفاظت شده
مطابق اعلام محیط زیست استان اردبیل وجود شرایط اقلیمی مناسب و فراوانی منابع آب زیرزمینی، فون و فلور غنی را به حوضه دریاچه بخشیده است و در ارتفاعات و کوه‌های اطراف دریاچه تنوع نسبتا زیادی از رستنی‌ها و حیات وحش وجود دارد که شامل 70 گونه گیاهی شناسایی شده است که استفاده دارویی، خوراکی و صنعتی دارند.
دریاچه همچنین 90 گونه جانوری بومی و مهاجر دارد که 7 گونه از آبزیان، 2 گونه دوزیست، 10 گونه خزنده، 23 گونه پستاندار و 48 گونه پرنده، فون آن ناحیه را تشکیل می دهد.
در حوضه آبریز دریاچه نئور مجموعه‌ای از گیاهان استپی و کشتزارهای گندم، جو، عدس نخود وغیره وجود دارد.
گونه غالب در داخل دریاچه را بارهنگ آبی تشکیل میدهد.
اما یکی از عمده‌ترین مشکلات نئور ضعف مطالعات پیرامون آن است به‌طوری که هر چند به تعبیر برخی کارشناسان ماهی قزل‌آلای رنگین کمان بومی این منطقه است، به تعبیر گروهی دیگر قزل‌آلای رنگین کمان یکی از گونه‌های نادر است که در دریاچه در سال‌های قبل خانه گزینی داشته و در واقع شرایط زیستی آن در تناسب با اقلیم دریاچه نیست.
با این وجود گروهی از کارشناسان از میگویی یاد می‌کنند که به‌عنوان بومی دریاچه و خوراک ماهی قزل‌آلا بوده و گفته می‌شود به‌دلیل اختلال در اکوسیستم دریاچه روبه انقراض است.
میگوی گاماروس که به اعتقاد صیادان عامل اصلی قرمز بودن گوشت ماهی قزل‌آلا و لذیذ بودن آن است و موجب می‌شده تا قزل‌آلای رنگین کمان به عنوان یکی از ماهیان پرطرفدار در منطقه استقبال شود.
اما در سال 84 با وارد کردن ماهی مهاجم کاراس دریاچه مرگ تدریجی خود را آغاز کرد.
بی‌توجهی مدیران وقت به تخریب نئور
در سایه غفلت مدیران وقت از وضعیت این تالاب با شهرت جهانی که ذکر آن رفت، ماهی کپور از نوع ماهیان مهاجم که متجاوز از کف دست انسان نیست، لانه گزینی خود را آغاز کرد.
سرسختی این ماهی مهاجم موجب شد تا در مدت اندکی و تنها در طول چند سال ماهی قزل‌آلا از بین رفته و گونه میگوی گاماروس نیز از دست برود.
تا جایی که اعتراض فعالان محیط زیست و رسانه‌ها به وضعیت وخیم دریاچه در نهایت در سال 93 مسئولان را وادر به آغاز مطالعه این دریاچه و حذف گونه کاراس کرد.
مسئولان ماهی قرمز عید را مقصر کردند
در حالی که صیادان به یاد دارند بچه ماهی کپور به صورت گسترده وارد دریاچه شده است، در اقدام ناشیانه‌ای مسئولان وارد کردن ماهی قرمز عید را دلیل تخریب محیط زیست نئور اعلام کردند و در مورد زمان و دلایل ورود ماهی کاراس هیچ گاه اظهار نظری نشد.
تا جایی که گفته می‌شد به‌دلیل اینکه ماهی قرمز عید نیز گونه‌ای از ماهیان مهاجم و مقاوم است در 13 به‌در و سایر مواقع مردم با ریختن آن به دریاچه محیط زیست را آلوده کردند.
اما حجم تخریب در مقایسه با حجم ورود ماهیان قرمز باورکردنی نبود و عملا حیات ماهی قزل‌آلا متوقف شده بود.
اجرای طرح از پیش شکست خورده
در نهایت احیا تالاب نئور در قالب قرارداد پژوهشی تحت عنوان «مطالعات مدیریت جامع دریاچه نئور به‌منظور احیا و حفاظت پایدار تالاب» مابین اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اردبیل با پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور در سال 93 آغاز و در سال 94 مورد تائید و تصویب قرار گرفت.
در آن مقطع زمانی مدیرکل وقت محیط زیست استان اردبیل گفت: بر اساس نتایج این مطالعه که به‌منظور حذف گونه مهاجم کاراس و احیا گونه میگوی گاماروس در تالاب انجام شد، ارائه راهکار ترکیبی از صید و حذف فیزیکی با تور دامی و مبارزه بیولوژیکی با استفاده از رهاسازی گونه اردک ماهی از اهم موارد پیشنهادی بود که مورد تائید قرار گرفت.
امسال در سال 1398 احیای دریاچه با اردک ماهی عملا محکوم به شکست بوده و به اعتقاد صیادان به حدی بی‌فایده بودن این طرح واضح و مبرهن بود که بارها در جلسات مختلف تاکید شد و هر فردی کمی از ماهیان اطلاع داشته باشد می‌داند که اردک ماهی قادر به از بین بردن کاراس نیست.
بار دیگر مطالعه نئور ضروری است
اما نئور از آن جایی دل فعالان محیط زیست را به درد آورده که تخریب اکوسیستم آبی موجب رشد جلبک‌ها و تداوم تخریب اکوسیستم درختان و جنگل‌های پیرامون نیز شده است.
هر چند محیط زیستی‌ها معتقدند از جمله دلایل تخریب پیرامون نئور چرای بی‌رویه دام است اما عملا مشاهده شد میزان تخریب برنامه‌های به ظاهر احیا و صیانت بیش از چرای یک گوسفند است.
در پاسخ به وضعیت کنونی نئور و برنامه پیشنهادی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان اردبیل به ضرورت مطالعه دریاچه تاکید کرد.
سعید شهند با تاکید به اینکه گروهی از صیادان استفاده از تور، سموم و یا برق را برای از بین بردن گونه کاراس پیشنهاد می‌کنند، گفت: هر اقدامی باید با مطالعه اجرا شود و نمی‌توانیم شتابزده عمل کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا طرح جامع قبلی خروجی داشته و اردک ماهی‌ها مناسب دریاچه بود، گفت: متاسفانه اکوسیستم نئور دچار مشکل است و هر چند گفته می‌شد اردک ماهی از کاراس تغذیه می‌کند اما عملا جواب نگرفتیم.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان معتقد است احیای یک اکوسیستم زمان‌بر است و تلاش ما در نئور نیز احیای اکوسیستم و احیای گونه بومی گاماروس است.
دعوت به صبر و حوصله از سوی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان بیش از 5 سال است در مورد نئور مطرح می‌شود و این در حالی است که این دریاچه عنوان منطقه حفاظت شده را به دوش می‌کشد.
باید منتظر ماند و دید شهند و تیم کاری وی حداقل تا سال آینده چه تدبیری برای این دریاچه بی‌زبان می‌اندیشند.
از سویی آیا با مسببان تخریب این دریاچه برخورد خواهند داشت؟
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/136/ح
