منبت ملایر قربانی یک دستگاه/«سی اِن سی» جهانی شدن را تهدید می‌کند
همدان-ملایر شهر ملی منبت که آرزوی جهانی‌شدن را در سر می‌پروراند به دلیل آنچه استفاده از دستگاه«سی ان سی»در ساخت منبت عنوان می‌شود با چالش روبرو شده تاجایی که تحقق این آرزو را دشوار کرده است.
خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: ملایر دومین شهر بزرگ در استان همدان و بزرگ‌ترین تولیدکننده مبل در ایران و بزرگ‌ترین صادرکننده مبل و منسوجات چوبی به کشورهای اطراف است چراکه صنعت مبل‌سازی در خون اهالی ملایر ریشه دوانده و این حرفه در ایران از شهر ملایر به سایر شهرها و استان‌ها و همچنین سایر نقاط جهان منتقل‌شده است.
وجود ۴۵۰۰ کارگاه مبل و منبت در ملایر
البته هنرمندان و صنعتگران صنایع‌دستی شهرستان ملایر در رشته‌های مختلفی فعالیت می‌کنند اما بیشتر این افراد در رشته مبل و منبت مشغول به کار هستند به‌طوری‌که در این شهرستان در داخل شهر و روستا بیش از ۴۵۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ منبت وجود دارد و در این کارگاه‌ها بیش از ۸۲۰۰ نفر به‌طور مستقیم و حدود ۲۵ هزار نفر غیرمستقیم اشتغال دارند.
بر اساس همین ظرفیت‌ها بود که شهریورماه سال ۹۵ با حضور رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی در شهر ملایر بررسی‌ها برای ثبت ملی این شهر در حوزه منبت آغاز و با تشکیل پرونده شهر ملایر و سایر شهرها بررسی‌های کارشناسی ادامه یافت تا اینکه ۲۹ فروردین‌ماه بر اساس ارزیابی و داوری‌های به‌عمل‌آمده و مصوبات مربوط به شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی؛ ملایر به‌عنوان شهر ملی منبت ایران ثبت شد.
سازمان میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری کشور شهر ملایر را از میان ۴ نامزد کسب این عنوان شامل شهرهای تویسرکان، ملایر، آباده و قم به‌عنوان شهر مبل و منبت کشور معرفی کرد و همین اتفاق سبب شد توجه‌ها برای برجسته‌تر کردن ویژگی‌های صنایع‌دستی شهرستان ملایر دوچندان شود.
کارهای تولیدی ملایر به کشورهای آسیای میانه، حاشیه خلیج‌فارس، ترکیه و عراق، تهران و دیگر شهرهای کشور صادر می‌شود طبق بررسی‌های انجام‌شده شهرستان ملایر دارای شهرک صنعتی خوشه مبل و منبت است و تعداد زیادی از کارگاه‌های بزرگ در این شهرک فعال هستند و به‌واسطه بهره‌مندی از شهرک خوشه مبل و منبت سالانه حدود ۶۰ تا ۷۰هزار سرویس‌کار تولید می‌شود که بیش از ۸۰ درصد تولید کشور است و کارهای تولیدی شهرستان ملایر به کشورهای آسیای میانه، حاشیه خلیج‌فارس، ترکیه و عراق، تهران و دیگر شهرهای کشور صادر می‌شود.
از سوی دیگر بااین اتفاق و انتخاب ملایر به‌عنوان شهر ملی مبل و منبت و تقارن آن با انتخاب شهر همدان به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی توجه بخش‌های مختلف دست‌اندرکار در عرصه گردشگری را به این شهر معطوف ساخت و لزوم توجه به شهر ملایر و صنعت مبل‌سازی و منبت‌کاری را دوچندان کرد اما خبرهایی که می‌رسد حاکی از موضوع دیگری است.
موضوعی که این روزها در ملایر مطرح می‌شود اینکه استفاده از ابزار و ماشین‌آلات و دستگاه‌های صنعتی در ساخت منبت دخالت دارد و همین موضوع سبب شده عنوان شهر ملی منبت که به‌واسطه وجود هنر دست در این شهر به ملایر تعلق‌گرفته زیر سؤال برود.
از سوی دیگر ملایر به‌واسطه هنر دست هنرمندانش عنوان شهر ملی منبت را به خود اختصاص داده اما ازآنجایی‌که دستگاه‌های کاربردی به شکلی عمل می‌کنند که تشخیص تفاوت کار دست از کار دستگاه سخت است این حرفه با مشکلاتی مواجه می‌شود.
یکی از استادکاران منبت در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه به دلیل از بین رفتن فضای آموزشی، بسیاری افراد به استفاده از دستگاه «سی اِن سی» روی آورده‌اند و بیشتر به دنبال ایجاد نمایشگاه و فروشندگی هستند، گفت: فراهم کردن فضای آموزشی راهکاری مهم برای جلوگیری از ورود ماشین‌های ساخت منبت به این حرفه است.
علی اسدی بر آموزش جوانان تأکید کرد و گفت: این هنر باید حفظ شود و راهی جز استفاده از منبت‌کاران خبره برای آموزش در این زمینه وجود ندارد.
وی افزود: دستگاه «سی ان سی» کار روی چوب را انجام می‌دهد و ۱۰ درصد باقیمانده ظرافت‌کاری توسط منبت‌کار انجام می‌شود.
هنر دست منبت‌کار به‌ویژه استادکاران قدیمی با ورود این دستگاه‌ها نادیده گرفته می‌شود وی بابیان اینکه در حال حاضر دستگاه‌های «سی ان سی» جای خود را به ماشین‌کاری داده است به‌طوری‌که این دستگاه‌ها ۹۰ درصد کار منبت را انجام می‌دهند، اضافه کرد: هنر دست منبت‌کار به‌ویژه استادکاران قدیمی با ورود این دستگاه‌ها نادیده گرفته می‌شود.
این اتفاق و رشد روزافزون استفاده از دستگاه‌های ساخت مبل و منبت در ملایر یک‌بار دیگر مسئولان مرتبط با امر صنایع‌دستی را گرد هم آورد تا ضمن بررسی دلایل این رویداد چاره‌ای برای آن بیندیشند.
نماینده منبت‌کاران ملایر در این خصوص بابیان اینکه دستگاه «سی ان سی» که از ابزار ساخت در چوب‌بری است وارد کارگاه‌های ملایر شده و بیکاری تعداد زیادی از منبت‌کاران را رقم‌زده است، گفت: دستگاه «سی اِن سی» همان دستگاه کپی حکاکی تصاویر روی چوب است.
یک دستگاه «سی اِن سی» می‌تواند ۲۵ کارگر را بیکار کند
مصطفی میرزایی بابیان اینکه این دستگاه حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از کار طراحی روی چوب را به‌جای استادکاران انجام می‌دهد، گفت: یک دستگاه «سی اِن سی» می‌تواند ۲۵ کارگر را بیکار کند و درنهایت کهنه‌کارانی که در این هنر موی سپید کرده‌اند، کنار بروند.
وی بابیان اینکه کسانی که کار بلد نیستند و تخصصی در هنر منبت ندارند از دستگاه «سی اِن سی» استفاده می‌کنند اما کیفیت تولیدات آن‌ها هرگز به کیفیت مبلمان منبت نمی‌رسد، افزود: اعطای یارانه و تسهیلات از سوی دولت درخواستی است تا استادکاران این هنر صنعت بتوانند نیروی کار متخصص بگیرند و آن‌ها را برای هنر منبت و انجام کار با دست آموزش دهند.
میرزایی قطع بیمه منبت‌کاران، گرانی مواد اولیه و وجود واسطه‌ها برای خرید چوب باقیمت بالا، مشکل ضمانت‌نامه‌های بانکی برای اخذ تسهیلات و همکاری نکردن بانک‌ها، کاهش کیفیت رنگ‌کاری و رویه‌کوبی با استفاده از «سی ان سی» را ازجمله مشکلات هنرمندان این صنعت برشمرد.
منبت‌کاران ملایری باید از هنر دست خود با نشان‌سازی تجاری دفاع کنند
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز بابیان اینکه به ثبت ملی منبت قانع نیستیم، بر لزوم شکل‌گیری تشکل یا اتحادیه منبت‌کاران تأکید کرد و بابیان اینکه صنعتگران به تنوع در محصول نیاز دارند و تولیدات نباید تنها روی مبل متمرکز شود، گفت: ملایر ملی شدن منبت را جشن گرفت نه ملی شدن استفاده «سی ان سی» را و در این راستا منبت‌کاران ملایری باید از هنر دست خود با نشان‌سازی تجاری دفاع کنند.
حجت‌الاسلام آزادیخواه فعال بودن جمعیت بانوان در هنر منبت، نصب نمادی از منبت در میدان‌ها شهر، استفاده از طرح‌های ایرانی در صنعت منبت و جلوگیری از ورود دستگاه «سی ان سی» به کارگاه‌های منبت را ۴ شرط اساسی حفظ عنوان ملی ملایر برشمرد و بابیان اینکه مخالف استفاده از «سی ان سی» نیستیم، بلکه مخالف از بین رفتن صنعت منبت هستیم، گفت: بیمه منبت‌کاران هم‌اکنون در مجلس به مرحله آیین‌نامه اجرایی رسیده و چنانچه به قانون تبدیل شود، مشکل بیمه هنرمندان به‌ویژه منبت‌کاران رفع می‌شود.
قول ثبت جهانی منبت ملایر را از رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گرفته‌ایم وی بابیان اینکه قول ثبت جهانی منبت ملایر را از رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گرفته‌ایم به موانع ثبت جهانی منبت ملایر اشاره کرد و گفت: غافل شدن منبت‌کاران از طرح‌های ایرانی و اصیل راه را دررسیدن به این عنوان دشوار می‌کند.
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی بر لزوم خروج منبت از تک‌محصولی و حرکت به سمت تولیدات متنوع در این صنعت تأکید کرد و گفت: در هنر منبت، طرح‌های ایرانی مورد غفلت واقع‌شده، درحالی‌که ثروت ایران در هنر منبت نباید از بین برود.
دیگر نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز با تأکید بر لزوم تشکیل کارگروه ویژه و تخصصی بررسی موانع و مشکلات صنعت منبت ملایر، گفت: ملایر به داشتن هنرمندانی که سال‌به‌سال این هنر را از نیاکان خود به ارث بردند و در نگهداری و نوآموزی آن تلاش کرده و باهنر خود نقش عشق بر چوب می‌زنند افتخار می‌کند.
محمدکاظمی با اشاره به اینکه این کارگروه باید هر دو هفته یک‌بار به‌منظور بررسی موانع و مشکلات شهر ملی منبت تشکیل جلسه دهد و پیگیر امور مربوط باشد، ادامه داد: ملایر به دلیل زحمت منبت‌کارانش به‌عنوان شهر ملی منبت معرفی و ثبت شد.
وی بابیان اینکه باید خریداران مبل منبت را نسبت به خرید تولیدات منبت با دستگاه «سی ان سی» آگاه کرد، گفت: باید مرکزی با عضویت تعدادی از افراد مورد اعتماد راه‌اندازی شود و اطلاع‌رسانی‌های لازم برای تشخیص خریداران منبت باکار دست و دستگاه «سی ان سی» صورت پذیرد.
منبت‌کاران در واردات چوب با مشکل مواجه شده‌اند
محمدکاظمی با اشاره به تحریم و مشکلات اقتصادی کشور و بیان اینکه واحدهای تولیدی در این شرایط با مشکلات مواجه هستند و دراین‌بین منبت‌کاران نیز در واردات چوب با مشکل مواجه شده‌اند، گفت: چوب در گروه کالاهای اساسی نیست و ارز ۴۲۰۰ تومانی شامل حالش نمی‌شود و باید واردات آن با ارز ۸ هزارتومانی صورت گیرد.
کاظمی اظهار کرد: همه باید تلاش کنیم تا مبل و منبت ملایر بلندآوازه‌تر از همیشه باشد و به‌زودی شاهد ثبت جهانی این هنرصنعت باشیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان نیز با تأکید بر اینکه منبت‌کاران نباید فقط به تولید مبل منبت بپردازند، اظهار کرد: آمادگی لازم برای حمایت از سرمایه‌گذارانی که در شهرهای جوکار و ملایر نمایشگاه دائمی صنایع‌دستی برپا کنند وجود دارد.
کارگاه‌هایی که برای تولید منبت از دستگاه «سی ان سی» استفاده کنند از مشوق‌های سازمان میراث فرهنگی برخوردار نمی‌شوند علی مالمیر بابیان اینکه به کارگاه‌هایی که برای تولید منبت از دستگاه «سی ان سی» استفاده کنند، مجوز داده نشده و از مشوق‌های این سازمان نیز برخوردار نمی‌شوند، گفت: باید در قالب یک برنامه توسعه‌ای و اصلاح این صنعت و ارتقای کیفیت و تنوع در محصولات گام برداشت.
مالمیر با تأکید بر اینکه منبت‌کاران هسته اصلی شهر ملی منبت هستند و باید در کنار هم برای جهانی‌شدن این صنعت گام برداشت، به آغاز دوره‌های آموزش منبت ریز و سوزنی در ملایر اشاره کرد و گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۷ میلیارد تومان تسهیلات اشتغال‌زایی در حوزه صنایع‌دستی به ملایر پرداخت‌شده است.
وی بابیان اینکه در مسیر حل موانع صنعت منبت باید به‌سوی جهانی‌شدن حرکت کرد و این امر به‌طورقطع دست‌یافتنی است، گفت: از زمان ثبت ملی منبت ملایر تاکنون دستاوردها و توفیق‌های زیادی در این عرصه نصیب هنرمندان شده است.
آنچه مسلم است عنوان شهر ملی منبت به‌راحتی برای ملایر به دست نیامده کما اینکه برنامه‌ریزی‌هایی نیز برای ثبت جهانی این شهر صورت گرفته که اگر به موضوعات حاشیه‌ای ازجمله استفاده از دستگاه سی ان سی در ساخت منبت توجه نشود به‌راحتی زحمات صورت گرفته بر باد خواهد رفت بنابراین تا دیر نشده باید فکری به حال این موضوع کرد.
